چگونه می‌توان در بازی قدرت جهانی دوام آورد؟
مجید گل‌بابایی
در منظومه کنونی اقتصاد جهانی، بازیگران اصلی دیگر صرفا دولت‌ها نیستند، بلکه ائتلاف‌های عظیمی از نهادهای مالی بین‌المللی، شرکت‌های چندملیتی با سرمایه‌های فراتر از بودجه‌های ملی برخی کشورها و شبکه‌های فناوری پیشرفته قواعد بازی را تعریف می‌کنند. این ساختار، محیطی پویا، غیرقابل پیش‌بینی و اغلب خصمانه برای بنگاه‌های کوچک و متوسط (SMEs) ایجاد کرده است. در چنین شرایطی، مفهوم تاب‌آوری (Resilience) از یک مزیت رقابتی به یک شرط بقا تبدیل شده است.
تاب‌آوری در این میدان، صرفا به معنای مقاومت در برابر ضربه‌های بیرونی نیست؛ بلکه ظرفیت جذب شوک، یادگیری سریع از تغییرات محیطی و بازسازی ساختار داخلی برای عملکرد بهتر پس از بحران است.
الف. مدیریت نوسانات جهانی: بازار جهانی با نوسانات شدید نرخ ارز، تغییرات ناگهانی در زنجیره‌های تامین و مداخلات ژئوپلیتیکی مواجه است. بنگاهی که تاب‌آور است، در برابر این نوسانات، دارای یک استراتژی انعطاف‌پذیری است. این انعطاف‌پذیری از دیدگاه عملیاتی شامل تنوع‌بخشی به منابع تامین (عدم اتکا به یک کشور یا یک تامین‌کننده) و از دیدگاه مالی شامل حفظ سطحی از نقدینگی عملیاتی برای پوشش دوره‌های رکود غیرمنتظره است.
ب. سرعت تصمیم‌گیری و جهت‌گیری مجدد : (بازآفرینی مسیر کسب‌وکار) قدرت در اقتصاد جهانی امروز، در سرعت حرکت نهفته است، نه صرفا در حجم دارایی. شرکت‌هایی که ساختار بروکراتیک سنگینی دارند، در برابر تصمیمات سریع بازار جهانی فلج می‌شوند. شرکت‌های تاب‌آور کوچک، سلسله مراتب مسطحی دارند که به آنها اجازه می‌دهد در عرض چند هفته، نه چند ماه، مدل کسب‌وکار یا بخش‌هایی از استراتژی خود را بازنگری کنند. این قابلیتِ «بازآفرینی مسیر کسب‌وکار» که از طریق فرهنگ سازمانی مبتنی بر آزمون و خطا تشویق می‌شود، کلیدی است. اگر یک محصول جدید در بازار با شکست مواجه شود، بنگاه تاب‌آور منابع را به سرعت به سمت فرصت بعدی هدایت می‌کند.
ج. شراکت‌های استراتژیک هوشمند: در دنیای قدرت‌های بزرگ، یک شرکت کوچک نمی‌تواند به تنهایی رقابت کند. تاب‌آوری از طریق اتحادها ساخته می‌شود. این شراکت‌ها باید فراتر از روابط سنتی خرید و فروش باشند. ایجاد کنسرسیوم‌های مشترک برای تحقیق و توسعه، هم‌افزایی در بازاریابی بین‌المللی یا حتی ایجاد پلتفرم‌های مشترک برای کاهش هزینه‌های زیرساختی (مثلا استفاده مشترک از فضای ابری یا لجستیک) از عواملی هستند که ریسک را بین چندین بازیگر توزیع کرده و قدرت چانه‌زنی گروه را افزایش می‌دهند.
تاب‌آوری در میدان جهانی، ترکیبی از ذکاوت عملیاتی برای کوچک ماندن (سریع بودن) و انعطاف‌پذیری مالی برای جذب شوک‌های خارجی است. بنگاهی که این دو را داشته باشد، حتی اگر از نظر اندازه کوچک باشد، در بازی قدرت جهانی نادیده گرفته نخواهد شد.