سفر منطقه‌اي ظريف به مغرب عربي
محمد عربشاهي٭
وزير خارجه جمهوري اسلامي ايران امروز دوشنبه در راس هياتي سياسي وارد تونس مي‌شود. تونس ايستگاه نخست از سفر منطقه‌اي ظريف به مغرب عربي است و با ورود اين ديپلمات كهنه‌كار به تونس، سومين دور از سفرهاي منطقه‌اي وي پس از توافق هستهاي آغاز مي‌شود. پيش از اين وي در دو مرحله از كويت، قطر، عراق، لبنان، سوريه و البته پاكستان و هند و روسيه ديدار كرده بود و امروز مرحله سوم سفرهايش را با كوچك‌ترين كشور مغرب عربي آغاز مي‌كند؛ كشوري كه به ظاهر كوچك است اما با مسائل بزرگي روبه‌رو است. قرار گرفتن تونس در شمالي‌ترين نقطه آفريقا نزديك به قاره سبز و مابين الجزايري كه شرايط مبهمي را پس از بوتفليقه برايش تصور مي‌كنند و ليبي كه ميان دو دولت و چند سازمان تروريستي چند تكه شده است، موقعيتي استراتژيك به آن بخشيده كه نگاه قدرت‌هاي بزرگ دنيا را به خود جلب كرده است. هنوز چند ماه از امضاي توافق جامع استراتژيك ميان امريكا و تونس نگذشته كه سفير تونس در روسيه خبر از سفر قريب‌الوقوع پوتين به تونس مي‌دهد. اين جداي از ظرفيت داخلي تونس به عنوان كشوري است كه دموكراسي نوپايش نگاه ملت‌هاي عربي را چند سالي است به خود جلب كرده است. اما اين تمام ماجرا نيست! تونس با مشكلات بزرگي مواجه است. مثلث امنيت، اقتصاد و سياست، فضاي سه‌ضلعي مشكلات اين كشور را تشكيل مي‌دهد كه هر يك بر ديگري تاثير گذاشته و از آن تاثير مي‌گيرد. در اين ميان، سفر وزير خارجه جمهوري اسلامي ايران به تونس در شرايطي انجام مي‌شود كه اين كشور در معرض حملات گاه‌وبي‌گاه تروريستي قرار دارد و در مقابل، ايران پس از توافق هستهاي به دنبال راه‌حل مشتركي براي فايق آمدن بر معضل تروريسم است. علاوه بر آن، توافق هستهاي ايران بهترين فرصت را براي تغيير پارادايم روابط ايران و كشورهاي عربي فراهم كرده و سفرهاي منطقه‌اي ظريف هم نشان از تمركز دستگاه ديپلماسي بر اين مساله و طرح راه‌حلي جمعي براي مشكلات منطقه از جمله تروريسم دارد. اگرچه اين دور از سفرهاي ظريف هم در ادامه تاكيد وي و دستگاه سياست خارجي بر همكاري‌هاي سازنده و مفيد منطقه‌اي و تلاش جمعي براي فايق آمدن بر مشكلات منطقه از جمله تروريسم ارزيابي مي‌شود و تشريح پيامدهاي مثبت توافق هستهاي بر امنيت منطقه و تبيين غلبه ديپلماسي بر زبان زور هم از دنباله‌هاي آن است لكن بايد توجه داشت كه طرف تونسي هم به ايران به عنوان كشوري نگاه مي‌كند كه همزمان نفوذ منطقه‌اي بالايي در مواجهه با تروريسم و قدرت بالاي چانه‌زني در مذاكرات دارد و از اين رو در قالب يك بازيگر خردمند در پي بهترين استفاده از اين مذاكرات يك‌روزه است و گمان مي‌رود دو ضلع از مشكلات خود يعني مساله امنيت و اقتصاد را در ديدار با وزير خارجه ايران به اميد يافتن راه‌حل و همكاري مشترك مطرح كند. اين سفر به همان اندازه كه براي ايران و ديپلماسي منطقه‌اي آن پس از موفقيت در ديپلماسي هستهاي اهميت دارد براي تونسي‌ها هم از اين جهت مهم است كه با نماينده كشوري ديدار مي‌كنند كه در مذاكرات با شش قدرت بزرگ جهاني موفق بوده، صاحب نفوذ منطقه‌اي در مواجهه با تروريسم است، روابطش با ديگر كشورهاي عربي رو به بهبود است و از همه مهم‌تر شرايط اقتصادي‌اش پس از برداشته شدن تحريم‌ها بهتر مي‌شود. تونسي‌ها طي ماه‌هاي پيش در مذاكرات‌شان با طرف‌ها‌ي اروپايي، امريكايي و همسايگان‌شان در شمال آفريقا آشكارا براي بهبود وضعيت امنيتي و اقتصادي‌شان تلاش كرده‌اند. از اين رو، بي‌ترديد سفر وزير امور خارجه به مغرب عربي و تلاش وي در قالب همكاري جمعي براي مقابله با مشكلات منطقه به‌ويژه تروريسم كه تونس خود از آسيب‌هاي آن در امان نبوده، نه‌تنها ديپلماسي منطقه‌اي ايران را براي پيشبرد گامي به جلو در رسيدن به اهداف كمك مي‌كند بلكه مي‌تواند با گشودن فصلي جديد در روابط تهران- تونس، مزاياي دوسويه‌اي براي طرفين به بار آورد. ٭ كارشناس مسائل خاورميانه و شمال آفريقا