با مصرف لبنيات، براي سلامت نسل آينده سرمايه‌گذاري كنيم
حسين چمني٭
آمارهاي وزارت بهداشت و نقشه بيماري‌ها نشان مي‌دهد كه اقدامات خوبي براي كنترل بيماري‌هاي واگير در كشور انجام شده و رتبه جهاني ايران از بابت كاهش اين بيماري‌ها هم قابل تقدير است اما آمار بيماري‌هاي واگير به سمت بيماري‌هاي غير واگير شيفت پيدا كرده و امروز جمعيت بزرگي از هموطنان ما درگير بيماري‌هاي غيرواگير هستند كه خروجي اين بيماري‌ها مرگ است و البته عمدتا ناشي از سبك زندگي ما است. در واقع شايد بيش از 70 درصد بيماري‌هاي غيرواگير منتسب مي‌شود به سبك زندگي و تغذيه. شكي نيست و مطالعات ميداني وزارت بهداشت هم نشان داده كه ناهنجاري‌هاي بسياري در الگوي غذايي ما وجود دارد. كافي است نگاهي به هرم غذايي ايرانيان داشته باشيم. قند و شكر در راس اين هرم است كه اضافه مصرف اين اقلام به هفت ميليون ديابتي در كشور تبديل شده است.
حداقل، 25 درصد اضافه مصرف روغن در كشور داريم و نيمي از آمار روزانه مرگ در كشور منتسب است به سكته‌هاي قلبي كه عمدتا به دليل رژيم غذايي پرچرب اتفاق مي‌افتد. فراموش نكنيم كه تا چند سال قبل، روغن مصرفي غالب كشور، از نوع جامد بود با اسيد چرب ترانس بالا. در حالي كه در اروپا حداكثر اسيد چرب ترانس دو درصد مجاز شمرده شده، در ايران روغن نباتي‌اي به دست مردم مي‌رسيد كه اسيد چرب ترانس بيش از 40 درصد داشت تا ماندگاري بيشتري در بازار داشته باشد. مصرف غلات ايرانيان هم دو برابر نرخ استاندارد جهان است كه البته مصرف غلات مفيد است اما اضافه مصرف آن حتما مشكلاتي ايجاد خواهد كرد و كيفيت تغذيه كاهش مي‌يابد. مصرف گوشت قرمز در ايران تقريبا معادل استاندارد جهاني است و با خط مطلوب فاصله زيادي نداريم. هرچند دهك پايين جامعه مصرف بسيار كم و دهك بالا مصرف بسيار زياد دارند اما سرانه ما با استاندارد جهاني مصرف گوشت قرمز تفاوت زيادي ندارد. مصرف سبزي و ميوه در ايران دچار كمبود است و مصرف حبوبات حتي از مصرف سبزي و ميوه هم كمتر است. اما متاسفانه طولاني‌ترين ستون منفي در هرم تغذيه ايرانيان مربوط به مهم‌ترين گروه غذايي، شير و لبنيات است كه جايگزيني هم ندارد. اگر مي‌توانيم كاهش مصرف گوشت قرمز را با مصرف حبوبات و مغزها و شير جبران كنيم اما شير و لبنيات هيچ جايگزيني ندارد. در حالي كه بايد 50 درصد پروتيين دريافتي ما از نوع حيواني باشد و 50 درصد از اين رقم هم بايد از طريق مصرف شير و لبنيات تامين شود، طولاني بودن ستون منفي اين اقلام نشانه بيشترين بي‌توجهي به مهم‌ترين گروه مواد غذايي است كه تبعات آن هم كاملا روشن است. توجه داشته باشيم كه عادات غذايي ما در دوران كودكي شكل مي‌گيرد و بايد حتي از زمان تولد، الگوي تغذيه‌اي براي فرزندان‌مان ايجاد كنيم كه آنها دچار بيماري‌هاي ناشي از تغذيه نشوند. امروز دولت براي درمان مردم هزينه‌هاي گزافي مي‌پردازد و البته اخلاقا هم چنين وظيفه‌اي دارد اما سوال اين است كه چه كسي بايد مانع از بيمار شدن مردم شود؟ اگر از امروز به پيشگيري و آموزش و تغيير سبك زندگي و سرمايه‌گذاري براي اين مقولات توجه نكنيم كودكان ما در بزرگسالي نه‌تنها وضعيتي بهتر از ما نخواهند داشت بلكه بدتر از ما هم خواهند بود. تنها غذايي كه مصرف آن تا آخرين روز عمر توصيه مي‌شود شير است. توجه داشته باشيم كه فقط تا 30 سالگي است كه فرآيند جذب و دريافت كلسيم توسط استخوان‌ها اتفاق مي‌افتد و بعد از اين سن كه رشد قدي متوقف مي‌شود، جذب كلسيم هم متوقف خواهد شد. در واقع سنين 8 تا 18 سالگي كه همان سن دانش‌آموزي است بهترين دوره طلايي جذب كلسيم است. پس بسيار مهم است كه كودكان‌مان را با شير عادت و آشتي بدهيم چون متاسفانه كودكان ايراني هم مانند والدين‌شان شيرگريز هستند. در رسانه ملي يك ليوان آب و رنگ كنار دست مجري مي‌گذاريم اما حاضر نيستيم يك ليوان شير را جايگزين كنيم. به محض رسيدن به خانه، سه الي چهار نوبت چاي مي‌خوريم اما حتي يك ليوان شير هم نمي‌خوريم. امروز شروع سن پوكي استخوان در كشور بر اساس آمار وزارت بهداشت به كمتر از 50 سالگي رسيده و از هر سه زن ايراني كمتر از 50 سال، يك زن دچار پوكي استخوان است در حالي كه در دانمارك خانم‌هاي بالاي 80 سال دچار پوكي استخوان مي‌شوند. بسيار مهم است كه توزيع شير در مدارس جدي گرفته شود. دولت مي‌تواند با اختصاص يارانه و اعتبارات ويژه براي توزيع مستمر شير در مدارس، يك سرمايه‌گذاري براي تقويت پايه‌هاي سلامت نسل آينده انجام دهد كه آورده اين اقدام براي دولت، پيشگيري از 10 برابر هزينه‌هاي بيماري در سال‌هاي آينده است. اگر مردم جامعه ما سالم باشند و هرچه ديرتر زمينگير شوند، توليد ناخالص ملي‌مان افزايش مي‌يابد و روابط اجتماعي‌مان مستحكم‌تر و بادوام‌تر مي‌ماند. ٭كارشناس صنعت شير