«اعتماد» از آرايش احتمالي كانديداهاي گروه‌هاي سياسي مختلف در قم گزارش مي‌دهد
رقابت ژنرال‌ها در دومين شهر مذهبي ايران
محمدحسين مهرزاد/ شهر قم اگرچه به لحاظ جمعيت، توسعه‌يافتگي و رشد شاخص‌هاي اقتصادي شهري با درجه اهميت بالا ارزيابي نمي‌شود اما به واسطه پايگاه سنتي روحانيت، اين شهر هميشه در كانون توجهات سياسي قرار داشته است. در اين ميان جريان‌هاي سياسي كشور نيز هر كدام نهادي روحاني در اين شهر دارند كه محل تبيين انديشه‌ها و راهبردهاي جرياني خودشان است. جامعه مدرسين حوزه علميه قم به عنوان ديرپاترين نهاد روحاني ايران به عنوان زعيم اصولگرايان سنتي در اين شهر شناخته مي‌شود. مجمع محققين و مدرسين حوزه علميه قم نيز به دبيركلي آيت‌الله حسين موسوي تبريزي در طول ساليان گذشته توانسته بخش‌هاي مهمي از اين شهر مذهبي را نمايندگي كند. همچنين موسسه آموزشي، پژوهشي امام خميني، به رياست آيت‌الله مصباح‌يزدي كانون هواداران و حاميان جريان پايداري در اين شهر است. البته پيش از تاسيس اين حزب نوظهور نيز حاميان آيت‌الله مصباح در اين موسسه حضور داشتند و تاسيس جبهه پايداري به آنها اين امكان را داد تا به صورت تشكيلاتي و سازمان يافته به فعاليت سياسي بپردازند. به همين دليل مي‌توان گفت حوزه انتخابيه قم در انتخابات آتي مجلس محل زورآزمايي جدي سه جريان اصلاحات، پايداري و اصولگرايي سنتي خواهد بود.
تا امروز در مورد علي لاريجاني گمانه‌زني‌ها مبتني بر كانديداتوري مجدد از شهر قم است. او با توجه به جايگاه نسبتا مناسبي كه در ميان علما و مراجع تقليد قم دارد بعيد است فكر حضور انتخاباتي از حوزه ديگري را داشته باشد. از طرفي متنفذين سنتي قم نيز تمايل دارند رييس دو دوره مجلس دوباره از شهر خودشان راهي بهارستان شود چرا كه آنها احتمال مي‌دهند در صورت كسب اكثريت اصولگراي مجلس دوباره اين لاريجاني باشد كه بر صندلي رياست بنشيند. به همين دليل حضور لاريجاني در انتخابات از شهر قم براي اصولگرايان سنتي قم كه پايگاه خوبي در ميان مراجع و روحانيون دارند يك بازي برد- برد خواهد بود و هر دو طرف راضي از ميدان خارج مي‌شوند.
ستاره دولت روحاني در انديشه ورود به مجلس
در ميان اصلاح‌طلبان نيز تاكنون حضور رضا فرجي دانا، وزير سابق علوم تحقيقات و فناوري و محمد علي سبحاني سفير اسبق ايران در اردن و لبنان تقريبا قطعي است و هر دو نفر در برابر درخواست گروه‌ها و اقشار مختلف براي كانديداتوري از قم مخالفتي ابراز نداشته‌اند. همچنين رايزني اصلاح‌طلبان قمي با مرتضي حاجي، وزير آموزش و پرورش دولت اصلاحات نيز به صورت جدي ادامه دارد. اصلاح‌طلبان مي‌خواهند در قم با ظرفيتي وارد انتخابات شوند كه كوچك‌ترين مجالي براي تندروها باقي نماند. اما اصولگرايان جبهه پايداري كه در طول سال‌هاي اخير يارگيري‌هاي موثري در قم كرده‌اند نيز در ائتلاف با برخي چهره‌هاي ديگر تدارك گسترده‌اي براي قم ديده‌اند. آنها تاكنون روي حجت‌الاسلام ذوالنور، جانشين سابق نماينده ولي فقيه در سپاه و حجت‌الاسلام رضا آشتياني عراقي اجماع كرده‌اند و به دنبال سومين گزينه مناسب خود هستند. در ميان گزينه‌هاي شناخته شده پايداري باقري‌لنكراني، وزير بهداشت دولت احمدي‌نژاد نيز ديده مي‌شود. آنها همچنين تلاش دارند تا سعيد جليلي، عضو فعلي شوراي عالي امنيت ملي را نيز به حضور در انتخابات از قم راضي كنند. اگرچه تاكنون با پاسخ مثبتي از سوي جليلي مواجه نشده‌اند اما در مورد باقري لنكراني كمتر نگراني دارند و اميدوارند با حضور آيت‌الله مصباح و رايزني‌هاي او باقري لنكراني نيز به جاي ورود به انتخابات از شيراز نسبت به ثبت‌نام از حوزه انتخابيه قم اقدام كند. اصلاح‌طلبان كه در ماه‌هاي گذشته نسبت به نحوه سياست‌ورزي لاريجاني نگاه مثبتي داشته‌اند به دنبال حذف او از معادلات قدرت نيستند اما سابقه درگيري لاريجاني با تندروهاي اصولگرا از واقعه 22 بهمن قم تا درگيري‌هاي صحن علني مجلس نشان مي‌دهد او كار سختي در برابر تخريب‌ها ي اين طيف خواهد داشت.
دست خالي پايداري و خرماي نمايندگي
جريان پايداري با توجه به پايگاهي كه آيت‌الله مصباح در قم براي خود ساخته است، مي‌كوشد تا با حذف لاريجاني گامي مهم به سوي اهداف خود بردارد. با اين حال با توجه به فقر چهره‌هاي راي‌آور در ميان پايداري‌ها به نظر مي‌رسد آنها كار سختي در حذف لاريجاني داشته باشند. اتفاقي كه مطلوب جريان اصلاحات نيز نيست و به همين دليل ممكن است مرتضي حاجي درخواست‌هاي برخي گروه‌هاي اصلاح‌طلب براي ورود به انتخابات از حوزه قم را رد كند. اصلاح‌طلبان نمي‌خواهند جلوي ورود لاريجاني به مجلس را بگيرند اما در عين حال با او شراكت و ائتلاف نيز نخواهند كرد. قم در ماه‌هاي آتي عرصه رقابت سه جريان مهم خواهد بود كه مي‌تواند پيام‌هاي مهمي در خود داشته باشد. برخي نشانه‌ها در قم نيز حكايت از مسير پايداري به سمت دوقطبي اصلاح‌طلب - پايداري
دارد. آنها مي‌كوشند با تخريب لاريجاني او را از كانديداتوري منصرف كنند اما اگر از اين هدف حداكثري باز بمانند تلاش‌هاي خود را معطوف به ساخت دو قطبي مي‌كنند تا به واسطه آن با حذف لاريجاني چهره سياسي قم را از شهري سنتي به شهري تندرو بدل كنند. با اين حال آنها هنوز نتوانسته‌اند پايگاه اجتماعي درخور توجهي براي خود فراهم كنند. نگاهي به فعاليت‌هاي آنان نشان مي‌دهد بيش از گسترش نفوذ اجتماعي آنها توانسته‌اند با اقدامات تندروانه خود را بر سر زبان‌ها بيندازند و بازيگران سياسي را نسبت به توان تشكيلات خود دچار خطاي بيش‌برآورد كنند. نيم‌نگاهي به نتيجه انتخابات رياست‌جمهوري و حمايت آيت‌الله مصباح و جريان پايداري از سعيد جليلي نشان مي‌دهد آنها حداقل تا سال 92 پايگاه اجتماعي اكثريت را در اختيار نداشته‌اند. عملكرد اين گروه در طول دو سال گذشته از دولت روحاني نيز اگر منجر به ريزش آراي آنان نشده باشد منجر به رشد چشمگير حاميان‌شان نيز نشده است. به هر روي نگاه به ليست كانديداهاي احتمالي شهر قم نشان مي‌دهد از چهار كابينه هاشمي‌رفسنجاني، سيد محمد خاتمي، محمود احمدي‌نژاد و حسن روحاني چهار وزير براي رسيدن به كرسي‌هاي سبز پارلمان رقابت خواهند كرد. علي لاريجاني، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي دولت هاشمي، مرتضي حاجي، وزير آموزش و پرورش دولت خاتمي، باقري لنكراني، وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكي دولت احمدي‌نژاد و رضا فرجي دانا، وزير علوم تحقيقات و فناوري از كابينه روحاني به عنوان جدي‌ترين رقباي انتخاباتي ارزيابي مي‌شوند.