ضرورت برگزاري اجلاس دوم
براي رونمايي از‌قراردادهاي نفتي
سيدحميد حسيني ٭
رونمايي از قراردادهاي جديد نفتي در تهران هر چند اتفاق بسيار مهمي است اما حلقه اول زنجيري است كه مي‌تواند صنعت انرژي ايران را دوباره به جهان متصل كند. امروز ايران نه فقط از ابزار قراردادهاي تازه نفتي‌اش كه از بازارهايي كه در دوران تازه در اختيارش است، بايد بهره گرفته وسرمايه‌گذاران بزرگ جهان را مجاب به حضور در ايران كند. مساله تنها قراردادهاي نفتي نيست. قالب‌هاي قراردادي هر قدر جذاب باشند، مي‌تواند در كشوري ديگر جذابيت بيشتري را از آن خود كند، از اين رو طبيعتا ايران نمي‌خواهد و نمي‌تواند جذاب‌ترين نوع قرارداد را به شركت‌هاي نفتي خارجي معرفي كند. اين تنها ايران نيست كه درگير چنين شرايطي است. طبيعتا كشورها و شركت‌هاي نفتي بايد نقطه بهينه‌اي را براي ايستادن انتخاب كنند و به نظر مي‌رسد نقطه بهينه براي ايران بهره‌گيري از ظرفيت نوع جديد قراردادها در دوران تازه باشد. دنياي امروز تفاوت‌هاي فراواني را نسبت به دهه قبل دارد. شايد روزگاري ايران تحريم را مانع ورود شركت‌هاي خارجي به ايران تلقي مي‌كرد اما امروز بررسي‌ها مشخص مي‌كند لغو تحريم به تنهايي كارساز نيست. عراق در دوران انزواي ايران در بازارهاي انرژي قدرت‌نمايي فراواني داشت. با انعقاد قراردادهاي تازه ظرفيت توليد نفتش را به شدت افزايش داد و ديگر اعضاي اوپك نيز در دوران تشديد تحريم‌هاي ايران نگذاشتند جهان جاي خالي نفت ايران را احساس كند. اين تغييرات طبيعتا اقتصاد سياسي نفت را تحت‌تاثير خود قرار داده است. در شرايط تازه به اين ترتيب لغو تحريم هر‌چند براي ورود شركت‌هاي خارجي امري ضروري است اما كفايت نمي‌كند و بايد ايران بهره‌گيري از بازارهايي چون قراردادهاي تازه نفتي را در دستور كار خود قرار دهد. در اين زمينه نيز بايد توجه داشت تنها استفاده از قراردادهاي جديد نفتي نيز نمي‌تواند ايران را به مقصود اصلي برساند. در واقع ايجاد فضاي مناسب براي فعاليت، رساندن صداي يكپارچه از ايران به گوش سرمايه‌گذاران بزرگ، شفاف كردن فضاي سياسي و يك‌دستي كشور براي دعوت از سرمايه‌گذاران بزرگ جهاني، همگي الزاماتي است كه منجر به بهبود وضعيت ايران در آينده خواهد شد. نفت هر چند قرار است با بودجه كشور خداحافظي كند و سهم اندكي در تامين منابع جاري كشور داشته باشد اما مي‌خواهد نقشي بسيار مهم را بازي كند. گره‌خوردن منافع ايران به شركت‌هاي بزرگ جهاني خود مي‌تواند زمينه‌ساز جلوگيري از تحريم دوباره ايران باشد. ايران تجربه تلخ كوچ شركت‌هاي بزرگ نفتي را در كارنامه خود دارد. وقتي غرب تصميم به تشديد تحريم‌ها گرفت، شركت‌هاي بزرگ بدون مقاومت چنداني ايران را ترك كردند. در حقيقت ابتدا اين شركت‌هاي نفتي بودند كه به دليل عدم جذابيت قراردادهاي بيع متقابل از ايران رفتند و بعد تحريم‌هاي سفت و سخت از راه رسيد. شايد اگر شركت‌هاي نفتي به منافع خويش در ايران اميد داشتند، ايران تحت تحريم همه‌جانبه قرار نمي‌گرفت. به اين ترتيب بايد در نظر داشت در دنياي امروز استفاده از ابزار قابل رقابت اهميت فراوان و دو چنداني دارد. نكته مهم ديگر اينكه ايران نبايد رونمايي از قراردادهاي نفتي‌اش را به تهران محدود كند. هنوز بسياري از شركت‌هاي نفتي مشتاق شنيدن حرف‌هاي ايران هستند. برگزاري نشستي در لندن يا سنگاپور براي معرفي قراردادهاي نفتي ضرورت فراواني دارد. در اين صورت شركت‌هايي كه در قالب هيات در تهران حضور يافتند، فرصت دارند با مديران عالي‌رتبه خود در نشست حضور يابند و از سوي ديگر ايران با برگزاري چنين نشست‌هايي بخشي از اخبار رسانه‌ها در حوزه نفتي را از آن خود مي‌كند و اين برگ برنده‌اي است براي كشوري كه به دوبرابر شدن صادرات نفت خود در كوتاه‌مدت مي‌انديشد. امكان بهره‌گيري از فضاي موجود كوتاه است. بدون ترديد رقباي نفتي ايران براي در دست گرفتن ابتكار عمل وارد گود مي‌شوند و ايران لازم است از فرصتي كه خود پيش آورده بهترين استفاده را داشته باشد. طولاني‌شدن زمان براي اقدام عملي بهره‌گيري، اين فرصت را مي‌تواند در اختيار رقباي ايران قرار دهد. مساله‌اي كه توجه به آن ضرورتي انكارناپذير است. ٭كارشناس حوزه انرژي