فرناز ميري/ پنجشنبه شب آيين اختتاميه سي‌و‌چهارمين جشنواره فيلم فجر برگزار شد و جشنواره امسال برگزيدگان خود را معرفي كرد. كارگرداني اين مراسم را محمد پرويزي و اجراي آن را مهدي سلوكي برعهده داشت. در بخش معرفي نامزدها و جوايز سوداي سيمرغ بهرام رادان نيز به سلوكي پيوست. هرچند كارت‌هاي مراسم اختتاميه با شماره صندلي و رديف به ميهمانان ارايه شده بود اما تا پيش از آغاز برنامه افراد زيادي در ازدحام جمعيت مانده بودند و امكان حضور در سالن را نداشتند. بي‌نظمي و نبودن صندلي براي نشستن برخي هنرمندان در مراسم افتتاحيه جشنواره موجب دلخوري و اعتراض آنها شد.
در اين مراسم مسوولاني چون حسين فريدون، مشاور عالي رييس‌جمهور؛ حجت‌الله ايوبي، رييس سازمان سينمايي؛ عليرضا تابش، مديرعامل بنياد سينمايي فارابي؛ حسين مسافرآستانه، مشاور رييس سازمان سينمايي؛ مصطفي ابطحي، رييس موسسه رسانه‌هاي تصويري؛ حسين نوش‌آبادي، سخنگوي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي؛ حبيب ايل‌بيگي، معاون نظارت و ارزشيابي و كاظم جلالي، رييس مركز پژوهش‌هاي مجلس حضور داشتند. حميد فرخ‌نژاد، محمد معتمدي، رضا كيانيان، نيكي كريمي، ابوالحسن داودي، سيدجمال ساداتيان، سيروس الوند، فرزاد موتمن، بهرام رادان، شهرام مكري، مجيد مظفري، پرويز پرستويي، فرهاد اصلاني، طناز طباطبايي و نسيم ادبي از جمله هنرمندان حاضر در اين مراسم بودند. همچنين باوجود به پايان رسيدن جلسه جمع‌بندي داوران حدود سه ساعت پيش از مراسم اما به داوران اجازه خروج داده نشد و تمامي داوران به صورت دسته جمعي از جلسه جمع‌بندي به سمت برج ميلاد آمدند. اختتاميه جشنواره فجر با پخش سرود جمهوري اسلامي و قرائت قرآن به صورت رسمي آغاز شد. اين مراسم براي علاقه‌مندان در پرديس سينمايي ملت (كاخ مردمي جشنواره فجر) به صورت زنده پخش شد اما از شبكه نمايش با سه ساعت تاخير به نمايش درآمد.
هنگامي كه از محمد حيدري، دبير اين دوره جشنواره براي سخنراني دعوت شد روي صحنه آمد و نامهاي كه او به خودش نوشته بود را قرائت كرد. در اين نامه حيدري خطاب به خودش تاكيد كرده بود «جايگاهي كه او به عنوان دبير جشنواره دارد براي هيچ‌كس ماندگار نيست و از خودش خواسته بود با دوستان نزديك و با دشمنان نزديك‌تر باشد» همچنين احترام گذاشتن به سليقه‌هاي مختلف و تمرين مدارا، صلح و دوستي و اينكه سينما تصويري براي تشريح انديشه‌ها است از ديگر مواردي بود كه در اين نامه حيدري به آنها تاكيد كرد.
نخستين بخش اهداي جوايز به بخش پويانمايي جشنواره اختصاص داشت. در اين بخش جايزه ويژه كارگرداني ضمن تقدير از مجيد اسماعيلي براي انيميشن «پادشاه آب»، به حامد كاتبي براي انيميشن «در مسير باران» و جايزه بهترين انيميشن به محمد امين همداني براي «فهرست مقدس» اهدا شد. همداني پس از دريافت جايزه خود گفت: «همه از وجود پويانمايي در جشنواره تعجب كردند. اما در جشنواره انيميشن هم وجود داشت. دغدغه ما سيمرغ نيست. دغدغه‌مان ديده شدن است. مخاطب ما مسوولان فرهنگي كشور است. در سالي كه سال انيميشن نام داشت و «شاهزاده روم» با وجود بي‌مهري‌ها به خوبي فروخت و ديده شد، هشت انيميشن در جشنواره حاضر شدند. انيميشن‌هايي كه خودشان روي پاي خودشان ايستادند. در زماني كه انيميشن مي‌خواهد خودش را ثابت كند، ما اميدواريم كه به اين بخش توجه بيشتري شود.»
در بخش بعدي برگزيدگان فيلم‌هاي «هنر و تجربه» معرفي شدند. سيف‌الله صمديان و شهرام مكري به نمايندگي از داوران اين بخش تنديس‌ها را اهدا كردند. تنديس بهترين فيلم در بخش «هنر و تجربه» به سروش محمدزاده براي فيلم «چهارشنبه» و زنده‌ياد ايرج كريمي براي فيلم «نيم‌رخ‌ها» اهدا شد. علي حضرتي تهيه‌كننده «نيم‌رخ‌ها» كه براي دريافت تنديس جشنواره به روي سن آمده بود از مادر مرحوم كريمي دعوت كرد تا به روي صحنه بيايد. مادر زنده‌ياد كريمي بعد از دريافت اين جايزه، با گريه گفت: «جاي ايرج در اين مراسم خالي است.»
در بخش مستند سيمرغ بهترين كارگرداني بخش مستند به مهرداد اسكويي براي فيلم «روياهاي دم صبح» و سيمرغ بلورين بهترين فيلم مستند به بهروز نوراني براي فيلم «A157» اهدا شد. اسكويي پس از دريافت جايزه‌اش گفت: « نشان دادن رنج، گاهي براي كاهش رنج است. اگر ما رنج را در جامعه و در مستندهاي اجتماعي به تصوير مي‌كشيم، مي‌خواهيم اين صدا را به گوش ديگران برسانيم و تك‌تك كساني كه در مستند حضور داشتند، بخشي از روح خودشان را در فيلم گذاشتند.» نوراني‌پور نيز پس از دريافت جايزه‌اش گفت: «همه شادي اين جايزه را به همسرم تقديم مي‌كنم كه روزها و شب‌ها در كنار من و در شرايط سخت حضور داشت. من در اين كار، پدرم كه عزيزترين فرد زندگي‌ام بود و تكه‌اي از وجودم را با رفتن او از دست دادم.»
همچنين محمدرضا اصلاني كه براي اهداي جوايز اين بخش به روي سن آمده بود، گفت: «مي‌خواهم كه بلند شويد و عليه جناياتي كه براي سوريه و هموطنان كرد ما اتفاق مي‌افتد، اعتراض جهاني كنيد. ما ملت ابراهيم هستيم و نژاد كرد از اصيل‌هاي ايراني است و ستمي كه بر آنها مي‌رود در حقيقت براي همه ما است. اميدوارم نيروهاي جهاني بدانند كه ستمكار هستند و اميدوارم آينده‌اي بدون ستم داشته باشيم.»
در ادامه مهتاب كرامتي، مشاور دبير جشنواره و يكي از داوران بخش نگاه نو به همراه حميد فرخ‌نژاد و مهدي كرم‌پور براي اهداي جوايز بخش «نگاه نو» جشنواره روي سن رفتند. در اين بخش سيمرغ بلورين بهترين كارگرداني به سعيد روستايي براي «ابد و يك روز » اهدا شد. روستايي جايزه خود را به سعيد ملكان، تهيه‌كننده اين فيلم به دليل اعتمادي كه به او كرده بود، اهدا كرد.
همچنين سيمرغ بلورين بهترين فيلم بخش نگاه نو به سعيد ملكان براي همين فيلم اهدا شد. اما جايزه ويژه هيات داوران در اين بخش به محمدحسين مهدويان براي فيلم «ايستاده در غبار» اهدا شد. مهدويان پس از دريافت اين جايزه گفت: «خيلي حيف است امشب ابراهيم حاتمي‌كيا در اين مراسم نيست. ديگر كسي مانند حاتمي‌كيا به دنيا نمي‌آيد. بايد قدرشان را دانست.»
بخش پاياني اهداي جوايز به فيلم‌هاي سوداي سيمرغ اختصاص داشت. ابوالحسن داوودي، محمد داودي، مجتبي راعي، سيدجمال ساداتيان، منوچهر شاهسواري، مهدي فخيم‌زاده و نيكي كريمي اعضاي داوران اين بخش براي اهداي جوايز روي سن حضور داشتند. هرچند در اين بخش نشاني از ابراهيم حاتمي‌كيا در ميان نامزدهاي بخش بهترين فيلم، فيلمنامه يا كارگرداني نبود اما بارها و بارها نام او شنيده شد و برگزيدگان در بخش‌هاي مختلف سيمرغ خود را به او اهدا كردند. سيدهادي اسلامي، برگزيده بهترين جلوه‌هاي بصري براي فيلم «باديگارد» سيمرغ خود را به كارگردان فيلم سينمايي «باديگارد» تقديم كرد. محمدرضا شجاعي نيز هنگام دريافت سيمرغ بلورين گفت: «الفبا را در سينما از حاتمي‌كيا آموختم. » همچنين پرويز پرستويي كه سيمرغ بلورين بهترين بازيگر نقش اول مرد را در اين دوره از جشنواره براي بازي در فيلم «باديگارد» به خود اختصاص داد ضمن اهداي سيمرغش به حاتمي‌كيا توضيح داد: «من پرويز پرستويي بازيگر نقش حيدر ذبيحي باديگارد هستم. خالق باديگارد ابراهيم حاتمي‌كيا است. خوشحالم كه با هدايت و رهبري ابراهيم حاتمي‌كيا توانستم ايفاگر نقشي باشم كه اعضاي محترم هيات داوران اين نقش را شايسته سيمرغ بلورين دانستند. مي‌خواهم اين سيمرغ را اول به ابراهيم حاتمي‌كيا تقديم كنم و به رسم ادب تقديم مي‌كنم به استادان محترمي كه در اين سالن حضور ندارند. عزت‌الله انتظامي، علي نصيريان، محمدعلي كشاورز، جمشيد مشايخي و داوود رشيدي.»محمدرضا دلپاك برگزيده سيمرغ بلورين بهترين صدابرداري براي فيلم «لانتوري» پس از دريافت جايزه‌اش درحالي كه به‌شدت اشك مي‌ريخت از يدالله‌نجفي، صدابردار پيشكسوت سينماي ايران ياد و جايزه خودش را به او تقديم كرد. دلپاك ﮔﻔﺖ: «ﻫﻤﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻪ يك ﺯﺑﺎﻥ ﺳﮑﻮﺕ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﺩﺭ ﺟﻤﻊ ﻣﺎﺟﺎﯼ ﻋﺰيزي ﺧﺎﻟﯽ ﺍﺳﺖ. ﺍﻭ 20 ﺭﻭﺯﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﺳﮑﻮﺕ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. » بهرام دهقاني نيز كه براي تدوين فيلم «ابد و يك روز» سيمرغ بلورين را به خود اختصاص داد، گفت: «خوشحالم كه سعيد روستايي و دوستانش نمي‌گذارند سينماي ايران بميرد يا مريض شود در حالي كه خيلي در تلويزيون چيزي غير از اين مي‌گويند. نسل جديد اجازه مرگ سينماي ايران را نخواهند داد.»
يكي از سيمرغ‌هاي بلورين به بهترين فيلم از نگاه ملي اهدا شد. براي اهداي جايزه اين بخش؛ جنتي، ايوبي و حيدري روي سن آمدند و سيمرغ بلورين بهترين فيلم از نگاه ملي به نرگس آبيار براي فيلم «نفس» اهدا شد. آبيار پس از دريافت سيمرغ «نفس» را فيلمي درباره رويا، كودك و معصوميت ناميد و از همه عوامل به‌ويژه پانته‌آ پناهي‌ها، بازيگر اين فيلم قدرداني كرد.
در بخش ديگر اين مراسم محمد حيدري از خانواده احمد متوسليان تقدير كرد. خانواده احمد متوسليان كه فيلم «ايستاده در غبار» براساس زندگي او ساخته شده بود در مراسم اختتاميه حضور داشتند. حيدري در نامهاي از خانواده جاويدالاثر احمد متوسليان تقدير ويژه‌اي داشت و نامهاي را براي آنها خواند. در اين بخش از برنامه همه حاضران ايستاده اين خانواده را تشويق كردند. اما با وجود حضور خانواده متوسليان در اين مراسم هنگام تقدير ويژه دبير جشنواره روي سن حضور نداشتند. خانواده احمد متوسليان بعد از مراسم اختتاميه اعتراض خود را درباره فيلم «ايستاده در غبار» در حضور حجت‌الله ايوبي مطرح كردند. برادر احمد متوسليان ضمن تشكر از ساخت چنين فيلمي در عين حال گلايه كرد كه با خانواده او در ساخت اين فيلم مشورتي نشده است.
يكي از مهم‌ترين بخش‌هاي جشنواره هر سال اهداي سيمرغ مردمي است كه گاهي اختلاف فاحشي با ديدگاه داوران جشنواره دارد. اما امسال سيمرغ اين بخش همسو با نظر داوران بود و به فيلم «ابد و يك روز» اختصاص يافت. براي اهداي جايزه اين بخش ميركريمي در كنار جنتي، حيدري و ايوبي به روي صحنه رفت. ميركريمي درباره شمارش آراي مردمي گفت: «براي جمع‌آوري و شمارش آراي مردمي يك گروه 100 نفره تلاش شبانه‌روزي كردند و تا چهار بامداد كارهاي شمارش آرا ادامه داشت. در رأس آنها علي آشتياني‌پور حضور داشت. پنج فيلم در اين بخش امتياز گرفتند و به عقيده من هر پنج فيلم برنده اين جايزه هستند. «اژدها وارد مي‌شود» با 03/3 در جايگاه پنجم، «ايستاده در غبار» با امتياز 13/3 در جايگاه چهارم، «باركد» با امتياز 21/3 در جايگاه سوم، «باديگارد» با 43/3 در جايگاه دوم و «ابد و يك روز» با امتياز 61/3 در جايگاه اول قرار گرفت. » روستايي و ملكان پس از دريافت سيمرغ اين بخش از همه عوامل فيلم « ابد و يك روز» درخواست كردند روي صحنه بروند. در ادامه مراسم طي حكمي از سوي ايوبي، محمد حيدري به عنوان دبير جشنواره سال آينده نيز باقي ماند. اما در پايان مراسم محمد، مجري برنامه از حاضران خواست بازيگران كودك فيلم‌هاي امسال را تشويق كنند. در نهايت پرونده جشنواره سي‌و‌چهارم بسته شد و فيلم «ابد و يك روز» با 9 سيمرغ و «ايستاده در غبار» با چهار سيمرغ از شگفتي‌سازان اين دوره جشنواره بودند. البته بسته شدن پرونده جشنواره به معناي تمام شدن جشنواره نيست و بايد منتظر طرح ديدگاه‌هاي مختلف و انتقادات نسبت به جشنواره باشيم.
حجت‌الله ايوبي يادداشتي براي جشنواره فجر نوشت و در آن ضمن اشاره به جشن‌هاي اين روزها براي سينمايي‌ها رضايت خود را از برگزاري جشنواره ابراز كرد. ايوبي نوشت: «خوشحاليم كه همه اين برنامه‌ها حتي بدون يك دقيقه تاخير آغاز شدند. خلاصه تابوي آغاز ديرهنگام برنامه‌ها شكسته شد و معلوم شد كه مي‌شود در ايران هم سروقت بود. اما جشن پاياني جشنواره سي و چهارم جشن قدرت نمايي جوان‌ها بود. اين جمله گمان مي‌كنم كمي تكراري شده. خلاصه رفتن جوان‌هاي با انگيزه، باسواد و كار بلد روي سن يعني سينماي ايران ادامه دارد. يعني اميد به فردا. يعني آينده‌اي روشن. » ايوبي در ادامه از بزرگان سينما نيز يادي كرد: «اما روي ديگر سكه جشنواره بزرگاني بودند كه نشستند و با شوق وذوق براي اين جوان‌ها از ته دل كف زدند. استاد رضا كيانيان از اينكه مي‌ديد يك عمر تلاشش به ثمر نشسته و اينك نويد محمدزاده در ميان شوق و ذوق مردم روي صحنه مي‌رود خوشحال بود. من از روي سن مي‌ديدم نگاه پر از اميدش به آينده را. وقتي كه سيد رضا ميركريمي آمد و سيمرغ مردمي را اعلام كرد، در سخنانش و در نگاهش جز اميد به فرداي سينماي ايران ديده نمي‌شد. پرويز پرستويي اين چهره درخشان سينماي ايران هنگامي كه روي صحنه رفت از ابراهيم حاتمي كيا و از پنج بزرگ سينماي ايران گفت. و اين است رمز و راز ملتي كه به پيش مي‌رود. و اين است هنر مردان بزرگي كه هنر اين سرزمين را به پيش راندند. آنها كه گذشته را پاس مي‌دارند ولي نگاهشان به آينده است.»
رتبه‌بندي فيلم‌ها بر اساس تعداد سيمرغ‌هاي كسب‌شده در جشنواره فيلم فجر
« ابد و يك روز» 9 سيمرغ | بهترين كارگرداني و بهترين فيلم بخش نگاه نو، چهره‌پردازي، تدوين، نقش مكمل مرد، نقش اول زن، فيلمنامه، كارگرداني سوداي سيمرغ و بهترين فيلم از نگاه مردم
«ايستاده در غبار» 3 سيمرغ و يك جايزه ويژه| جايزه ويژه كارگرداني نگاه نو، جلوه‌هاي ويژه ميداني و بصري، طراحي صحنه، بهترين فيلم سوداي سيمرغ
« باديگارد» 2 سيمرغ| نقش اول مرد، جلوه‌هاي ويژه ميداني و بصري
« نفس» 2 سيمرغ| نقش مكمل زن، بهترين فيلم با نگاه ملي
«خشم و هياهو» 1 سيمرغ و 1 جايزه ويژه | فيلمبرداري، جايزه ويژه هيات داوران
«لانتوري» 1 سيمرغ| صدا
«امكان مينا» 1 سيمرغ| موسيقي
«دختر» 1 سيمرغ| موسيقي
«زاپاس» 1 سيمرغ| نقش مكمل زن