نقش «كودكان جنگ» در افغانستان
گابريل دومنگيز /
اخيرا كشته شدن يك پسر ۱۰ ساله مساله كودكان سرباز را در افغانستان برجسته ساخته است. هرچند اين كار غيرقانوني است، اما نيروهاي حكومتي و ستيزه‌جويان سال‌هاست كه از ميان خردسالان سربازگيري مي‌كنند. او تابستان سال گذشته زماني به شهرت رسيد كه پس از كشته شدن پدرش در شكستن محاصره طالبان در ولايتش به شبه نظاميان كمك كرد. اما زندگي واصل احمد ۱۰ ساله كه پليس محلي افغان او را يك قهرمان خوانده است، به‌طور غم‌انگيزي كوتاه بود. هفته گذشته، ستيزه‌جويان در يك حمله انتقام‌جويانه دو گلوله به سر احمد شليك كردند، در حالي كه او به تازگي در كلاس چهارم ثبت نام كرده بود و در شهر ناآرام ترينكوت، مركز ولايت جنوبي ارزگان، راهي مدرسه شده بود. غم‌انگيزتر اين است كه در كشوري كه در نتيجه چندين دهه خشونت بي‌ثبات شده است، مورد احمد يك مورد استثنا نيست.
چرا؟
هرچند استفاده از كودكان سرباز در افغانستان كه در سال ۱۹۹۴ كنوانسيون سازمان ملل متحد در مورد حقوق كودكان را پذيرفت، غيرقانوني است اما نيروهاي مسلح و گروه‌هاي مسلح سال‌هاست كه از ميان كودكان سربازگيري كرده‌اند. نظر به گزارش موسسه خيريه
(Child Soldiers International)، اين مساله مجموعه پيچيده‌اي از دلايل دارد، از جمله خدمت به خانواده، ميهن‌پرستي، عزت و آبرو و مشكلات اقتصادي، چون اغلب اين پسران تنها نان‌آور خانواده‌هاي‌شان هستند. اين موسسه خيريه در گزارشي در ماه سپتامبر گفت: «فقر همچنان عامل اصلي سربازگيري خردسالان است. بسياري از كودكان به پليس محلي و پليس ملي افغانستان مي‌پيوندند تا خانواده‌هاي‌شان را حمايت كنند. علاوه برآن، يك احساس عميق مسووليت فرزندي و حيثيتي كه از پيوستن به نيروهاي ملي امنيتي ناشي مي‌شود، همچنان يك مشوق قوي اجتماعي براي ثبت نام كردن است».
پسران به عنوان «مرداني در سن جنگ»
كاستي‌هايي چون روش‌هاي ناقض تعيين سن كه اغلب از روي نشانه‌هاي بلوغ تعيين مي‌شود تا سن واقعي، ميزان پايين ثبت تولد و ممكن بودن جعل آسان اسناد هويتي براي تسهيل سربازگيري كه مي‌توانند رسمي يا غيررسمي باشند، باعث سربازگيري از ميان كودكان شده است. به طور مثال، اين موسسه خيريه توضيح مي‌دهد كه برخي از كودكان توسط پليس ملي افغانستان به عنوان آشپز و محافظ در محلات بازرسي استفاده شده‌اند. توماس اوليور، كارشناس مبارزه با تروريسم، مي‌گويد: «پسران، گاهي اوقات در حالي كه فقط شش سال داشته‌اند، «مرداني در سن جنگ» پنداشته شده‌اند و استفاده از اسلحه را آموزش ديده‌اند. اما آنها همچنين در جريان عمليات‌هاي جنگي كشته و زخمي شده‌اند يا سر از زندان‌هاي مقام‌هاي افغان برآورده‌اند.»
يك موضوع شايع
گزارش سالانه مربوط به سال ۲۰۱۵ دبيركل سازمان ملل متحده نشان مي‌دهد 68 كودك (۶۵ پسر و ۳ دختر) فقط در سال ۲۰۱۴ به سربازي گرفته شده‌اند كه از آن جمله ۲۲ مورد آن شناسايي شد كه نشان مي‌داد پليس ملي افغانستان و پليس محلي افغانستان هركدام يك كودك به سربازي گرفته بودند و ۲۰ مورد آنها نيز از طرف طالبان و ديگر گروه‌هاي مسلح به كار گرفته شده بودند. در سال ۲۰۱۵، تعداد موارد شناسايي‌شده به ۴۳ مورد افزايش يافت. با اين حال، اين نهاد بين‌المللي هشدار داد كه تعداد واقعي مي‌تواند بسيار بيشتر باشد. اما اين تمام ماجرا نيست. بسياري از كودكان، مانند احمد ۱۰ ساله، به‌خاطر دخالت در جنگ جان خود را از دست مي‌دهند. به گفته سازمان ملل متحد، در سال ۲۰۱۴، حداقل ۱۷۰ كودك كشته شده و ۱۷۹۲ تن ديگر مجروح شده‌اند كه نسبت به سال گذشته ۴۸ درصد افزايش در تعداد تلفات بود. داده‌هاي اكتبر ۲۰۱۵ سازمان ملل متحد نيز تاييد مي‌كند كه نزديك به ۱۰ كودك افغان در محاصره قندوز در ماه سپتامبر سال گذشته كشته شده‌اند و تقريبا ۵۰ تن آنها در نتيجه فعاليت‌هاي واقعي
«مرتبط به جنگ» شديدا مجروح شده‌اند. ٭منبع اطلاعات روز افغانستان