هواي اهواز خاكي نيست، هوا به گِل رسيد

  قاسم منصور آل‌كثير/ امروز بزرگ‌ترين مجموعه تفريحي جهان در اهواز افتتاح مي‌شود؛ سرزمين موج‌هاي خاكي. همه جا تعطيل است كه به تفريح‌تان برسيد. مجموعه‌اي مفرح از سرسره خاكي گرفته تا اسكي روي خاك و چندين  امكانات خاكي بي نظير ديگر. اينها مطالب طنزي هستند كه اهوازي‌ها در شبكه‌هاي اجتماعي رد و بدل مي‌كنند. برخي نيز كه اغلب مسوولان پايتخت نشين را در كوتاهي نسبت به رسيدگي به وضعيت خاكي اهواز مقصر مي‌دانند پيام‌هاي طنز ديگري از قبيل «تمامي ادارات و مدارس تهران به دليل گرد و خاك خوزستان فردا و پس‌فردا تعطيل است» را منتشر مي‌كنند.
هر كسي به نوعي معترض است. بعضي نيز نقدشان را به سمت استاندار گرفتند و با كنايه گفتند به دليل شرايط مساعد در اهواز واردات شترهاي اروندي به صحراي اهواز آغاز شد. هواي اهواز از مرز خاكي شدن گذشته و به گِل رسيده. واكنش مردم در برابر خاكي شدن مثل هميشه با طنزهاي تلخي همراه بود. مهدي يراحي خواننده مشهور اهوازي نيز ترانه‌اي با نام خاك را دوباره در كانالش منتشر كرد؛ ترانه‌اي كه با اين ادبيات آغاز مي‌شود: «هوا هر روز بدتر، آب كمتر، تمام كار مردم انتظاره».
 از روز شنبه اهواز و چند شهرستان ديگر خوزستان گرد و غباري با غلظت 9 هزار و 977 ميكروگرم بر مترمكعب را كه 66 برابر حد مجاز بود تجربه كردند. به دليل نبود ديد كافي و گرد و غبار شديد پروازهاي فرودگاه اهواز كنسل شدند. سردرگمي مسافران مخصوصا مسافراني كه براي درمان قصد سفر داشتند نگراني را ميان آنها افزايش داد. مدارس برخي شهرهاي خوزستان نيز مثل هميشه ديرهنگام تعطيل شدند. پس از آن مديريت بحران استان از وقوع گرد و خاك شديد ديگري در روز يكشنبه و دوشنبه خبر داد و اعلام كرد روز دوشنبه به دليل شدت گرد و غبار كليه ادارات، دانشگاه‌ها و مدارس 15 شهرستان آبادان، اهواز، خرمشهر، ماهشهر، شادگان، بستان، هويزه، سوسنگرد، اميديه، رامشير، شوش، كارون، باوي، حميديه و رامهرمز در روز دوشنبه (3 اسفند ماه) تعطيل خواهند بود.
 دانش‌آموزان سرگردان
ناظران بارها با قاطعيت اعلام كردند كه ارتباط بين افزايش بروز سرطان ريه و آلودگي هوا وجود دارد. در خوزستان دومين علت مرگ، سرطان است. سرطان با 11 درصد از علل مرگ و مير استان در جايگاه دوم بعد از بيماري‌هاي قلب و عروق است. از ديگر سو وجود گرد و غبار بر روند طبيعي زندگي مردم نيز خلل ايجاد كرده است. مردم اهواز همواره از تعطيلي ديرهنگام و تعطيل نكردن مدارس از سوي نهادهاي مربوطه گله‌مندند. يكي از معلم‌هاي مقطع ابتدايي در دهستان آهودشت از بخش شاوور شهرستان شوش در گفت‌وگو با «اعتماد» توضيح داد: يا مدارس را تعطيل نمي‌كنند يا در ساعات پاياني مدرسه اعلام مي‌كنند كه مدرسه را تعطيل كنيد. اين معلم ضمن ابراز نارضايتي از چنين وضعيتي افزود: در چنين شرايطي مسوولان چگونه انتظار دارند معلم‌ها بهترين آموزش را دهند و دانش‌آموزان بهترين بازدهي را از اين آموزش داشته باشند؟ اصلا توان درس دادن وجود ندارد. همه سر و وضع‌مان خاكي شده و انتظار بيجا از ما واقعا عذاب‌آور است.
 بر اساس آنچه مسوولان مطرح مي‌كنند استانداري تنها نهادي است كه در خصوص تعطيلي مدارس تصميم‌گيري مي‌كند اما حسب قانون هرگاه ميزان آلاينده‌هاي هوا از حد مجاز بيشتر شود بايد مدارس تعطيل شوند اما ظاهرا اين قانون در خوزستان تغيير كرده و همچنان كسي گردوخاك را جدي نگرفته است.   همزماني اين اتفاق با روزهاي تبليغات انتخابات مجلس موجب شد تا شهروندان خوزستاني بار ديگر بر تعلل نمايندگان اين استان در تخصيص و تصويب اعتبار براي مقابله با ريزگردها گلايه كنند و بر طبل ناتواني آنان بكوبند. برخي نامزدهاي انتخاباتي نيز از فرصت استفاده كرده و كليپ‌هاي تبليغاتي در خصوص گرد و غبار را منتشر كردند. برخي ستادهاي انتخاباتي نيز براي جذب آراي مردم به جاي پوستر و تراكت، «ماسك» توزيع كردند.
توفان گرد و غبار روز شنبه باعث تعطيلي مدارس و دانشگاه‌ها در 9 شهرستان از اين استان شد. پارسال نيز در اواخر بهمن و اوايل اسفند خوزستان شاهد توفان‌هاي شديد گرد و غبار بود و شدت آلودگي هوا به حدود 70 برابر حد مجاز رسيد.
 منشأ  ريزگرد داخل و خارج
مديركل حفاظت محيط زيست خوزستان ديروز اعلام كرد به دليل ورزش باد شديد و توفان، ميزان آلودگي هوا در شهرهاي خوزستان ناسالم گزارش شده است.
در كانال تلگرامي معصومه ابتكار، رييس سازمان حفاظت محيط زيست نيز اعلام شد كه گرد و غبار از دو كانون خارجي و داخلي منشأ گرفته و آشفتگي وزش باد موجب فعال ساختن كانون گرد و غبار در جنوب شرقي استان خوزستان و نيز فعال شدن كانون‌هاي گرد و خاك در عراق شده است. كانون گرد و خاك جنوب شرقي خوزستان در محدوده شهرستان‌هاي هنديجان، رامشير و ماهشهر واقع است.
در اين مناطق كه پس از شناسايي، در برنامه نهايي مقابله با گرد و غبار گنجانده شده‌اند، كار تثبيت خاك و نهال‌كاري از چند ماه پيش توسط سازمان جنگل‌ها و مراتع آغاز شده كه دو ماه قبل در آخرين سفرم به خوزستان از آن بازديد كردم و تلاش مي‌كنيم با تامين اعتبارات بيشتر، گسترش يابند.
در مورد كانون‌هاي خارجي، متاسفانه به خاطر شرايط ناامن و جنگ‌زده عراق، امكان اجرا وجود ندارد؛ چنانچه در سوريه و عربستان هم مشكل داريم.
ابتكار در ادامه پيام تلگرامي‌اش گفت البته با پيگيري‌هاي ايران، قطعنامه تنظيم برنامه جهاني مقابله با گرد و غبار در مجمع عمومي سازمان ملل به تصويب رسيده و حتما از آن طريق موضوع منشأ خارجي را دنبال مي‌كنيم. بر اساس گزارش سازمان هواشناسي، اين پديده روز دوشنبه شش استان از جمله تهران را درگير خواهد كرد.
 محيط زيست خوزستان هم در اين خصوص اعلام كرد: روز شنبه ميزان گرد وغبار در اهواز به ۹ هزار و ۹۷۷ ميكروگرم بر مترمكعب رسيد. در اين زمان شدت گرد و غبار در سوسنگرد چهار هزار و ۳۲۵ ميكروگرم بر مترمكعب، ماهشهر ۴۳۵ ميكروگرم برمترمكعب، بهبهان ۲۴۲ ميكروگرم بر مترمكعب و دزفول ۳۲۰ ميكروگرم برمترمكعب است. ميزان گرد و خاك بر اساس استانداردهاي رايج ۱۵۰ ميكروگرم بر مترمكعب است.
 افزايش مصرف آب
معاون بهره‌برداري شركت آب و فاضلاب اهواز نيز در خصوص پديده گرد و خاك گفت: ميزان مصرف آب شهروندان در روزهاي وقوع گرد و خاك در اين شهرستان افزايش يافته است و به همين دليل تماس‌هاي زيادي مبني بر كاهش فشار در برخي مناطق اهواز داشته‌ايم.
معاون بهبود توليدات گياهي سازمان جهاد كشاورزي خوزستان نيز توضيح داد: پيش‌بيني ما اين است كه بر اثر گرد و خاك اخير به حدود 10 درصد از سطوح زير كشت غلات استان كه در مرحله دانه‌بندي و خوشه هستند، خسارت وارد شود و به عبارتي توليدات كشاورزان خوزستان به اين دليل كاهش پيدا مي‌كند.
 پل‌هايي كه در خاك ناپديد شدند
كوچه‌هاي اهواز در سكوت غليظي به سر مي‌برند و طرح‌هايي كه باد بر خاك‌هاي روي زمين نقش بسته بود گويي اين شهر سال‌ها رنگ انسان نديده. گرد و خاك حتي پل‌هاي معروف اهواز را بلعيد. آدم‌هاي سردرگريباني را مي‌بيني كه هر كدام كنار ديواري را گرفته و سرفه‌كنان در حال گريختن به گوشه‌اي هستند. اهواز سال‌ها درگير پديده گرد و خاك است و همچنان اعتبارات مشخصي براي بهبود اين وضعيت از سوي سازمان‌هاي مربوطه اتخاذ نشده است. اين امر موجبات نارضايتي مردم از نمايندگان و دولت را به بار آورده است. بايد ديد آيا ابتكار از سوي دولت و نظارت نمايندگان جديد مجلس مي‌توانند اين مشكل را به سرانجامي نيك برسانند؟