وزير نفت ايران آب پاكي را بر طرح فريز نفت ريخت
نقطه ؛ سر خط
گروه اقتصادي| «طرح فريز نفتي مسخره است.» وزير نفت ايران اين را گفته و لغزشي دوباره به جان بازار نفت جهان انداخته است. سايه‌اي تيره و سياه بر جاده نفت افتاده و يك سال و نيم است كه خورشيد بر آن طلوع نمي‌كند. روزهاي سياه طلاي سياه ادامه دارد و گويي تمامي هم ندارد. سايه ركود آنقدر سنگين است كه حتي عربستان و روسيه هم كه همه اين ماه‌ها بي‌توجه به كاهش بهاي نفت توليد خود را در سطح بسيار بالايي ثابت نگه داشته بودند به صرافت افتادند تا به فريز نفتي تن دهند. فريز نفتي در واقع به معناي «ثابت نگه‌داشتن سطح توليد نفت است.» عربستان و روسيه 10 روز پيش در قطر توافق كردند كه توليد نفت‌شان را در سطح ماه ژانويه ثابت كنند. شرط آنها براي اين توقف افزايش توليد نفت پيوستن ساير توليدكنندگان از جمله ايران بود.
علي النعيمي، وزير نفت عربستان پس از گفت‌وگو با همتاي روسش گفته بود: حفظ ميزان توليد در سطح توليد ماه ژانويه «كافي» خواهد بود و كشورش همچنان مي‌خواهد تقاضاي مشتريانش را برآورده كند. او خبر از همراهي قطر و ونزوئلا در اين فريز داده بود. جالب آنكه در اين گفت‌وگوها ايران غايبي بزرگ بود. غايبي تعيين‌كننده و سرنوشت‌ساز. ايراني كه به‌تازگي از بند تحريم‌ها رها شده و مصر به افزايش سطح توليد نفتش است.
روسيه، دومين و بزرگ‌ترين توليدكننده نفت جهان هم در حالي در چنين توافقي حضور پيدا كرده بود كه وجود ركود اقتصادي و كاهش درآمدهايش، ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور اين كشور را براي پيوستن به اين توافق مردد كرده بود. دلايل پوتين براي تعلل در اين مورد بيش از آنكه سياسي باشد، واقع‌بينانه و در جهت حفظ منافع ملي اين كشور بود: كاهش سطح توليد ممكن است به ميدان‌هاي نفتي و خطوط لوله انتقال نفت اين كشور خسارات زيادي وارد كند.
سفري بي‌نتيجه به تهران
پس از آن توافق بود كه وزراي نفت ونزوئلا و عراق براي مجاب كردن ايران به شركت در اين طرح به تهران سفر كردند. توليد نفت ايران در اثر تحريم‌ها به كمتر از نصف سطح قبلي رسيده و بعيد بود كه حضور آنها بتواند تنها توافق نفتي 15 سال گذشته جهان را به ثمر برساند. عربستان، روسيه و امريكا با توليد حدود 30 ميليون بشكه نفت در روز، حدود 35 درصد نفت جهان را توليد مي‌كنند. همان زمان هم اما پر واضح بود كه تنها ايران سرنوشت چنين طرحي را تعيين خواهد كرد.
ميان آن همه اظهارنظرهاي افراد آگاه و پشت پرده هر روز و ساعت خبري از همراهي يا عدم‌همراهي كشورهاي مختلف در اين فريز نفتي مي‌آمد. معاون وزير نفت آذربايجان خبر از مخالفت كشورش براي پيوستن به فريزكنند‌گان نفت داده بود و در سوي مقابل كويت كه سومين توليدكننده بزرگ نفت اوپك است و همچنين امارات با صراحت اعلام كرده بودند كه در شرايط پايبند بودن طرفين به مفاد قرارداد به كمپين فريز كردن نفت خواهند پيوست. منابع آگاه خبر از شركت عراق در اين طرح مي‌دادند و ونزوئلا و قطر هم اين كشور را همراهي مي‌كردند.
سفر آنها به ايران اما بي‌نتيجه ماند و تهران هيچ تعهدي براي ثابت كردن طرح توليد نفتش نداد. ايران سخت تلاش كرده بود كه سايه تحريم‌ها را از اقتصادش بزدايد؛ حالا پس از رفع تحريم‌ها چرا بايد با تن دادن به تصميم روسيه و سعودي تحريم‌ها را بار ديگر به خود تحميل كند؟
در اين ميان وزير نفت نيجريه، بزرگ‌ترين توليدكننده نفت آفريقا گفته بود كه همزمان از فريز نفتي و همچنين افزايش توليد ايران و عراق حمايت مي‌كند. اين حرف و حديث‌ها تا جايي ادامه پيدا كرد كه وزير نفت سعودي گفت توليدات نفت خود را ثابت نگاه نخواهد داشت. علي النعيمي، گفته بود: بعيد است ديگر كشورها تعهدي به فريز نفتي داشته باشند و در اين صورت همه مسووليت توازن قيمت و توليد بر دوش عربستان مي‌افتد.
نقطه سرخط
نقطه پايان همه اين آمد و شدها را هم بيژن زنگنه، وزير نفت ايران گذاشت. او طرح فريز نفتي را «مسخره» خواند و با تاكيد بر اينكه توليد نفت ايران متوقف نمي‌شود، برنامه‌هاي جديد افزايش توليد طلاي سياه در كشور را تشريح كرد. او در نشست تخصصي انرژي در حاشيه همايش تبيين برنامه ششم توسعه درباره توافق برخي از كشورهاي عضو اوپك و غير اوپك براي اجراي طرحي با عنوان فريز نفتي، گفت: برخي كشورها كه بيش از ۱۰ ميليون بشكه در روز نفت توليد مي‌كنند از ايران مي‌خواهند توليد نفت خود را در سطح يك ميليون بشكه در روز فريز كند. اين شبيه جوك است كه به ايران مي‌گويند توليدمان را بالاي ۱۰ ميليون بشكه در روز فريز مي‌كنيم و شما هم در يك ميليون بشكه فريز كنيد. افزايش توليد نفت و گاز يكي از محورهاي اجراي برنامه ششم توسعه خواهد بود.
كفن‌پوشان و سينه‌زنان در راه ميادين پير
اين عضو كابينه دولت با تاكيد بر اينكه در شرايط فعلي حدود ۷۰ درصد نفت خام ايران از هشت يا ۹ ميدان توليد و تامين مي‌شود، گفت: اين ميدان‌ها پير شده‌اند و نياز به ترميم دارند اما هر كاري مي‌خواهيم در اين زمينه انجام بدهيم يك عده كفن مي‌پوشند و سينه مي‌زنند و اجازه نمي‌دهند. او با يادآوري اينكه توليد نفت از اين ميادين هر سال ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار بشكه در روز كاهش پيدا مي‌كند، گفت: اگر اقدامي انجام نشود پس از مدتي ديگر نمي‌توان براي احياي آنها كاري انجام داد. زنگنه در تشريح برنامه‌هاي نفت و گازي برنامه ششم توسعه، توضيح داد: مهم‌ترين برنامه وزارت نفت در برنامه ششم توسعه، افزايش توليد نفت است؛ ضمن آنكه در برنامه ششم توليد نفت بايد به روزانه چهار ميليون و ۶۰۰ هزار بشكه برسد كه البته براي تحقق اين مقدار فراهم شدن شرايط لازم و ضروري است.
وزير نفت با اعلام اينكه در اين برنامه روزانه يك ميليون بشكه به توليد ميعانات گازي كشور افزوده مي‌شود گفت: تا سال 1369 توليد گاز به بيش از يك ميليارد و ۱۰۰ ميليون مترمكعب مي‌رسد و سهم پارس‌جنوبي از اين مقدار ۷۵۰ ميليون مترمكعب است.
وزير نفت همچنين ديگر برنامه وزارت نفت را در برنامه ششم افزايش صادرات گاز عنوان كرد و با اشاره به اينكه اگر از لحاظ سياسي مشكلي به وجود نيايد صادرات گاز ايران به ۲۰۰ ميليون متر مكعب در روز مي‌رسد، تاكيد كرد: عراق، پاكستان، عمان و برخي از كشورهاي منطقه مشتريان گاز ايران خواهند بود.
وزير نفت با اشاره به اينكه براي بهينه‌سازي پالايشگاه‌هاي موجود در برنامه ششم به ۱۵ ميليارد دلار سرمايه‌گذاري نياز است، ادامه داد: با تكميل پالايشگاه‌هاي سيراف (۴۸۰ هزار بشكه)، ستاره خليج فارس (۳۶۰ هزار بشكه) و پالايشگاه پارس (۱۲۰ هزار بشكه) ايران تا آخر برنامه ميعانات گازي براي صادرات نخواهد داشت.
اين مقام مسوول در پايان با اشاره به اينكه صنعت نفت در برنامه ششم به ۲۰۰ ميليارد دلار سرمايه‌گذاري نياز دارد، تاكيد كرد: از اين ميزان سهم بخش بالادستي صنعت نفت و گاز كشور حدود ۱۳۴ ميليارد دلار است.
كشتي پرالتهاب نفت كجا لنگر مي‌اندازد؟
بر اساس آخرين گزارش نشريه OMI، تقاضاي جهاني براي نفت در سال جاري ميلادي حدود 96 و نيم ميليون بشكه برآورد شده است كه بر اين اساس رشد تقاضاي نفت در اين سال برابر با 29/1 ميليون بشكه در روز خواهد بود.
اين گزارش نشان مي‌دهد كه ميزان افزايش تقاضاي نفت در قاره امريكا روزانه 145 هزار بشكه و در چين 338 هزار بشكه در روز خواهد بود.
بر اين اساس تقاضاي نفت براي كشورهاي عضو OECD كه در سال گذشته ميلادي 46 ميليون و 114 هزار بشكه در روز برآورد شده بود امسال به حدود 46 ميليون و 37 هزار بشكه در روز خواهد رسيد كه اين ميزان نشان از كاهش 77 هزار بشكه‌اي، دارد.
بر اين اساس تقاضاي نفت براي كشورهاي قاره امريكا كه در سال 2015، 24 ميليون و 344 هزار بشكه در روز بود، امسال با افزايش 145 هزار بشكه‌اي به 24 ميليون و 489 هزار بشكه در روز خواهد رسيد.
چين هم امسال با رشدي 338 هزار بشكه‌اي در تقاضاي نفت خود ميزان مصرف نفت خامش را به 11 ميليون و 33 هزار بشكه در روز خواهد رساند.
اين درحالي است كه OMI پيش‌تر پيش‌بيني كرده بود كه تقاضا براي نفت خام در چين امسال به 11 ميليون و 63 هزار بشكه در روز برسد اما اين تخمين در آخرين گزارش تعديل شد كه يكي از مهم‌ترين عوامل موثر بر آن علاوه بر شرايط اقتصادي اين كشور پيش‌بيني كاهش رشد فروش خودرو است؛ تا جايي كه در ماه دسامبر 2015 خودروهاي سواري فروش رفته نسبت به مدت مشابه سال گذشته هفت درصد رشد داشته اما اين رقم در ماه نوامبر اين سال نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن رشدي 20 درصدي را تجربه كرده بود.
با اين حال ژاپن كشوري است كه امسال در مصرف نفت خام خود صرفه‌جويي خواهد كرد و بر اين اساس تخمين زده مي‌شود كه مصرف نفت اين كشور در سال جاري ميلادي با كاهشي 331 هزار بشكه‌اي به سه ميليون و 785 هزار بشكه در روز برسد.
دليل بزرگ اين كاهش مربوط به پيش‌بيني كاهش تقاضا براي فرآورده‌هايي مانند نفت سفيد و گاز مايع است. همچنين اين گزارش نشان مي‌دهد كه تقاضاي نفت كشورهاي غيرعضو در OECD امسال در نتيجه رشدي معادل با يك ميليون و 375 بشكه در روز به 50 ميليون و 372 هزار بشكه در روز خواهد رسيد.