جان كري خطاب به بانك‌هاي خارجي:
از معامله
با ايران نترسيد
سارا معصومي
هتل پالاس نيويورك، اتاقي مستطيل‌شكل با دكورهاي چوبي كه شايد براي ديدار دو وزير امور خارجه چندان هم مناسب نباشد. مذاكرات هسته‌اي وزير امور خارجه ايران با همتاي امريكايي در قالب رايزني‌ها با 1+5 از اتاق‌هاي كوبرگ با آن پرده‌هاي ضخيم و تلاش‌ها براي هرگونه شنودزدايي به هتل پالاس نيويورك رسيده اما هنوز سوژه همان است كه در سه سال گذشته بود: «پرونده هسته‌اي ايران.» برنامه جامع اقدام مشترك به سرانجام رسيده و از قريب به سه ماه پيش شمارش معكوس 10 سال قيد شده در متن برجام آغاز شده است. چالش‌هاي اجرا اما به قوت خود باقي است. جان كري زودتر از همتاي ايراني به اتاق محل مذاكره رسيد و سر خود را با برگ سفيد رنگي كه تا نيمه نوشته شده بود گرم كرد. موارد اختلاف ميان ايران و امريكا بر سر اجراي برجام زياد است و جان كري هم كه تازه از عربستان بازگشته بايد همه را در جلسه با همتاي ايراني مطرح كند. اين‌بار برخلاف نخستين ديدار دو وزير در مقر سازمان ملل در حاشيه اجلاس تغييرات آب و هوا، ظريف و كري پيش از آغاز ديدار رسمي، قرار گفت‌وگو با خبرنگاران را داشتند. ظريف از راه مي‌رسد و فلاش دوربين خبرنگاران پشت سر هم چهره آرام اما نه چندان خرسند وزير امور خارجه ايران را ثبت مي‌كند. از لبخندهاي معروف ظريف خبري نيست و در چهره همتاي امريكايي هم خستگي مشهود است.
جان كري عنان سخن را به دست مي‌گيرد و پس از ابراز خرسندي از ديدار با ظريف و ادامه گفت‌وگوها درباره اجرايي‌سازي طرح جامع اقدام مشترك مي‌گويد: ما دو نفر اوايل اين هفته ديداري سازنده داشتيم. ما درباره برخي چالش‌ها تبادل نظر كرديم و به اين نتيجه رسيديم كه پيش از ديدار دوم به هم فرصتي براي رايزني‌هاي داخلي بيشتر بدهيم و
هتل پالاس نيويورك، اتاقي مستطيل‌شكل با دكورهاي چوبي كه شايد براي ديدار دو وزير امور خارجه چندان هم مناسب نباشد. مذاكرات هسته‌اي وزير امور خارجه ايران با همتاي امريكايي در قالب رايزني‌ها با 1+5 از اتاق‌هاي كوبرگ با آن پرده‌هاي ضخيم و تلاش‌ها براي هرگونه شنودزدايي به هتل پالاس نيويورك رسيده اما هنوز سوژه همان است كه در سه سال گذشته بود: «پرونده هسته‌اي ايران.» برنامه جامع اقدام مشترك به سرانجام رسيده و از قريب به سه ماه پيش شمارش معكوس 10 سال قيد شده در متن برجام آغاز شده است. چالش‌هاي اجرا اما به قوت خود باقي است. جان كري زودتر از همتاي ايراني به اتاق محل مذاكره رسيد و سر خود را با برگ سفيد رنگي كه تا نيمه نوشته شده بود گرم كرد. موارد اختلاف ميان ايران و امريكا بر سر اجراي برجام زياد است و جان كري هم كه تازه از عربستان بازگشته بايد همه را در جلسه با همتاي ايراني مطرح كند. اين‌بار برخلاف نخستين ديدار دو وزير در مقر سازمان ملل در حاشيه اجلاس تغييرات آب و هوا، ظريف و كري پيش از آغاز ديدار رسمي، قرار گفت‌وگو با خبرنگاران را داشتند. ظريف از راه مي‌رسد و فلاش دوربين خبرنگاران پشت سر هم چهره آرام اما نه چندان خرسند وزير امور خارجه ايران را ثبت مي‌كند. از لبخندهاي معروف ظريف خبري نيست و در چهره همتاي امريكايي هم خستگي مشهود است.
نه مانع شديم و نه مانع مي‌شويم
جان كري عنان سخن را به دست مي‌گيرد و پس از ابراز خرسندي از ديدار با ظريف و ادامه گفت‌وگوها درباره اجرايي‌سازي طرح جامع اقدام مشترك مي‌گويد: ما دو نفر اوايل اين هفته ديداري سازنده داشتيم. ما درباره برخي چالش‌ها تبادل نظر كرديم و به اين نتيجه رسيديم كه پيش از ديدار دوم به هم فرصتي براي رايزني‌هاي داخلي بيشتر بدهيم و حالا امروز بازگشته‌ايم تا گفت‌وگوها را ادامه دهيم. ابتدا مي‌خواهم مطلبي درباره يكي از موضوعاتي كه درباره آن گفت‌وگو كرده‌ايم، بيان كنم. همان‌طور كه رييس‌جمهور اوباما و همچنين جك لو وزير خزانه‌داري و همچنين من گفته‌ام امريكا مانعي بر سر راه تجارتي كه اجازه آن به ايران از زمان اجرايي‌شدن طرح جامع اقدام مشترك داده شده است، ايجاد نكرده و نخواهد كرد. تاكيد كنم كه ما تحريم‌هاي مرتبط با موضوع هسته‌اي را كه به آنها متعهد شده بوديم، رفع كرده‌ايم و حالا فرصت‌هايي براي بانك‌هاي خارجي براي انجام تجارت با ايران وجود دارد. متاسفانه به نظر مي‌رسد كه نوعي سردرگمي در بين بانك‌هاي خارجي وجود دارد و ما مي‌خواهيم تا آنجا كه مي‌توانيم براي از ميان رفتن اين فضا شفاف‌سازي كنيم.
به رفع تحريم‌ها شك داشتيد، سوال كنيد
كري در ادامه گفت: در ميان تحريم‌هاي هسته‌اي كه برداشته شده است تحريم‌هايي وجود داشت كه مانع از مراوده تجاري و مالي ايران با بانك‌هاي غيرامريكايي مي‌شد. به عنوان نمونه ايران اكنون مي‌تواند به اموال مسدودشده خود در خارج از كشور دست پيدا كند. اكنون هم ما هيچ مخالفتي با اين مساله نداريم. بايد اين موضوع را شفاف كنم. ما هيچ مخالفتي نداريم و در ميانه ارتباط بانك‌هاي خارجي با بانك‌ها و كمپاني‌هاي ايران تا آنجا كه اين بانك‌ها و كمپاني‌ها وارد حيطه تحريم‌هاي غيرهسته‌اي ما نشوند، قرار نخواهيم گرفت. برداشته شدن تحريم‌هاي هسته‌اي به بانك‌هاي غيرامريكايي اين اجازه را مي‌دهد كه در فعاليت‌هاي تجاري با كمپاني‌هاي ايراني ورود پيدا كنند و به ايران هم اجازه مي‌دهد كه به اموال خود در خارج از كشور دسترسي پيدا كند. وزير امور خارجه امريكا كه با توسل به تمام كلمات موجود تلاش مي‌كرد شفاف‌سازي اقتصادي را با زباني ديپلماتيك همراه كند، در ادامه گفت: ما مي‌فهميم كه موسسه‌هاي تجاري و بانك‌ها بايد تصميم‌هاي سخت تجاري بگيرند و البته كه بايد اين كار را بكنند. دقيقا به همين دليل است كه وزارت امور خارجه و خزانه‌داري امريكا با دولت‌هاي ديگر و بخش‌هاي خصوصي براي شفاف‌سازي در خصوص تحريم‌هايي كه برداشته شده است در ارتباط تنگاتنگ است. اگر بانك يا كمپاني سوالي يا ابهامي در اين خصوص دارد ما خوشحال مي‌شويم پاسخ بدهيم. آنها نبايد فكر كنند فعاليت‌هايي كه پيش از برجام ممكن نبودند همچنان هم غيرممكن هستند. همچنين اين كمپاني‌ها و بانك‌هاي غيرامريكايي نبايد تصور كنند فعاليت‌هايي كه در چارچوب تحريم‌هاي اوليه ممنوع بودند همچنان براي بازيگران خارجي هم ممنوع هستند. بنابراين پيام من به تمام تجار و بانك‌ها اين است كه زماني كه شك داريد، سوال كنيد.
رييس تيم مذاكره‌كننده امريكا در ادامه سخنانش با اشاره به اينكه كمپاني‌ها براي اطمينان دوباره در راستاي تعامل مجدد با ايران به زمان نياز دارند، گفت: شايد نگراني‌هايي جز تحريم‌ها هم دارند. ايران هم بايد به سهم خود سيستم بانكداري خود را مدرنيزه كند، چراكه اين كار در سال‌هاي گذشته به دليل تحريم‌هاي ايران انجام نگرفته بود. اين مدرن‌سازي سيستم مي‌تواند به تسريع تبادل‌هاي مالي با ايران هم كمك كند.
متعهد به اجراي كامل برجام هستيم
كري در پايان سخنان خود براي چندمين‌بار تكرار كرد: مي‌خواهم اين موضوع را هم به صراحت بگويم كه امريكا متعهد به انجام سهم خود در برجام است و اين مساله را به نفع خود مي‌داند كه توافقي كه همه به آن دست يافتيم براي تمام طرف‌هاي حاضر در مذاكرات كارايي داشته باشد. ما همان‌گونه كه به تعهدهاي خود عمل مي‌كنيم با ايران همكاري مي‌كنيم تا اين كشور هم به تعهدات خود در قالب برجام پايبند بماند. اشتراك‌نظري در رسيدن به اين توافق وجود داشت و در اجراي آن هم اشتراك نظر و منافع وجود دارد.
اميدوارم سخنان كري راهگشا باشد
پس از سخنان جان كري، نوبت به وزير امور خارجه ايران رسيد. ظريف سخنان خود را اين‌گونه آغاز كرد: فكر مي‌كنم همه بايد بدانند كه برجام توافقي متوازن و متناظر است. ايران به تعهد خود عمل كرده و اميدوار هستيم با سخنان امروز كري و گام‌هايي كه امريكا در اين مسير برخواهد داشت، شاهد اجراي جدي برجام باشيم و ايران به منافع ناشي از اين توافق برسد به گونه‌اي كه اين توافق الگويي و راهي براي حل و فصل ساير مشكلات و بحران‌هاي بين‌المللي باشد. تا اين توافق اثبات كند كه تحريم و اعمال فشار مشكلات بين‌المللي را حل نمي‌كند و اين مذاكره، گفت‌وگو و ديالوگ است كه راهي براي پاسخ دادن به مشكلات بين‌المللي است. ظريف نيز در اين ديدار گفت: اميدواريم با سخنان جان كري راه دشواري را كه به خاطر نگراني بانك‌ها از رويكرد امريكا نسبت به اجرايي‌سازي تعهدات تحت طرح جامع اقدام مشترك ايجاد شده است، باز شود. ما همچنان اختلافاتي با امريكا خواهيم داشت. اختلافات ما بسيار جدي و در حيطه‌هاي مختلف هستند اما ما تصميم گرفته‌ايم كه همراه با هم و با گروه پنج به علاوه يك به اين موضوع رسيدگي كنيم. ما مي‌خواهيم نشان دهيم گروه پنج به علاوه يك و ايران توانسته‌اند مسائل دشوار و خيلي مهمي را از طريق مذاكرات حل و فصل كنند و من معتقدم كه ما بايد گام‌هاي ضروري در اين رابطه برداريم و من اميدوارم كه از طريق اقدام عملي جدي مردم ايران بتوانند منافع ناشي از اجرايي شدن طرح جامع اقدام مشترك را مشاهده كنند. ما مي‌توانيم با وجود تبعات درازمدت اين توافق خيلي مهم به جلو حركت كنيم و بايد به جاي فريبكاري و تقلب، زيرساخت اصولي را براي حل و فصل مسائل بين‌المللي ايجاد كنيم.
توافق هسته‌اي را از ساير مسائل جدا كنيم
پس از اظهارات ظريف در خصوص وجود اختلاف‌هاي جدي ميان ايران و امريكا، جان كري دوباره عنان سخن را به دست گرفته و گفت: وزير خارجه درست مي‌گويد. اختلافاتي وجود دارد و برخي از آنها بديهي است اختلافاتي جدي هستند كه موضوع بحث مذاكرات آينده خواهند بود اما اين مهم است كه همه بدانند اين توافق يك توافق است و لازم است كه آن را از مسائل ديگر جدا كنيم و در جهت حل و فصل اختلافات ديگر پيش برويم. هيچ چيزي نمي‌تواند از تلاش امريكا براي كمك به حل و فصل اين اختلافات و مطمئنا ادامه تلاش در جهت صلح و ثبات در منطقه بكاهد.
تشكيل كارگروه رفع تحريم ميان ايران و 1+5
چند و چون لغو تحريم‌هاي ايران در سايه برجام تنها دستور كار روي ميز جان كري و جواد ظريف در هتل پلاس نيويورك نبود كه در كوبرگ وين هم معاونان وزير امور خارجه و تيم كارشناسي ايران به رياست حميد بعيدي‌نژاد، سوژه سومين كميسيون مشترك بررسي اجراي برجام را اجراي برجام اعلام كردند. پس از نشست روز جمعه، سيدعباس عراقچي چند ديدار دوجانبه با همتاهاي خود در 1+5 را در كوبرگ پيش برد و پس از پايان اين جلسات بود كه هلگا اشميد، معاون هماهنگ‌كننده سياست خارجي اتحاديه اروپا از توافق كشورهاي اروپايي براي اطمينان‌دهي به نهادهاي اقتصادي براي لغو تحريم‌هاي ايران خبر داد.
«هلگا اشميد» در اين خصوص مي‌گويد: اتحاديه اروپا و گروه 1+5 توافق كردند براي اطمينان دادن به شركت‌هاي اقتصادي درخصوص لغو تحريم‌هاي ايران همكاري كنند. تشكيل گروه كاري رفع تحريم‌ها نيز از نتايج سومين كميسيون مشترك بود كه به گفته سيد عباس عراقچي، معاون امور حقوقي و بين‌الملل وزارت امور خارجه براساس توافق‌هاي انجام گرفته در وين، هرگاه ايران احساس كند تحريم‌ها برداشته نشده يا حركت رو به جلو ندارد، مساله مدنظر ايران در اين گروه كاري بررسي خواهد شد. عراقچي در اين خصوص افزود: آن گروه كاري هم توصيه‌هاي خود را براي حل و فصل موضوع خواهد داشت و در صورت لزوم در كميسيون مشترك به بحث گذاشته مي‌شود.
اجراي برجام به خوبي پيش مي‌رود
پس از پايان نشست كميسيون در وين، نماينده دايم روسيه در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي اعلام كرد كه موضوع لغو تحريم‌ها اصلي‌ترين محور بحث در نشست كميسيون مشترك ايران و 1+5 در وين بوده است. ولاديمير ورونكوف، نماينده دايمي روسيه در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي با اعلام اينكه برجام با سرعت در حال اجراست، گفت: تهران و گروه 1+5 به سوي لغو تحريم‌هاي ضدايراني حركت مي‌كنند. مذاكرات فشرده درباره اين موضوع جريان دارد و نشانه‌هاي حاكي از پيشرفت نيز ديده مي‌شود كه با توجه به پيچيده بودن، اين روند مدتي طول خواهد كشيد. اجراي برجام به خوبي و با سرعت در حال پيشرفت است و اقدام‌هاي كنوني هم در فضاي مناسبي پيش مي‌رود و همه شركت‌كنندگان خواهان ادامه راه هستند.