سيد عباس عراقچي در برنامه «تيتر امشب»:
سخن سيف، ديپلماسي بانكي بود
قريب به سه ماه از ورود ايران و 1+5 به فاز اجراي برجام گذشته است؛ سه ماه پرچالش كه فراز و فرودهاي سياسي آن چه در داخل ايران و چه در خارج كم از دو سال و نيم زماني كه صرف به ثمر رسيدن مذاكرات پس از 13 سال ماراتن نفس‌گير شد، نبوده است. شامگاه يكشنبه سيدعباس عراقچي، معاون حقوقي و امور بين‌الملل وزارت امور خارجه بار ديگر از سوي صدا و سيما به گفت‌وگوي زنده خبري دعوت شد. سوژه برنامه «تيتر امشب» شبكه خبر هم تشريح سفر تيم هسته‌اي به نيويورك و برگزاري سومين نشست كميسيون مشترك بررسي برجام بين ايران و ١+٥ در وين بود. مذاكره‌كننده ارشد دولت يازدهم براي دومين بار در فاصله كمتر از يك ماه براي پاسخگويي به سوال‌هاي رنگارنگ و جهت‌دار صدا و سيما مقابل دوربين زنده تلويزيون آمد. نخستين سوال صدا و سيما از عراقچي قابل پيش بيني بود: چرا رييس كل بانك مركزي، ولي‌الله سيف در امريكا و در ديدار با امريكايي‌ها دستاورد برجام براي ايران را تقريبا هيچ خواند؟ همزمان با طرح شفاهي اين سوال و در حالي كه عراقچي در حال پاسخگويي بود، زيرنويس شبكه خبر تغيير كرده و جمله‌بندي كه هفته گذشته در روزنامه‌هاي چهره‌هاي منتقد برجام براي انعكاس سخنان سيف انتخاب شده بود، به چشم خورد: چه شد كه آقاي سيف گفت تقريبا هيچ؟
ديپلمات‌هاي‌مان را از برخوردهاي داخلي نترسانيم
عراقچي در بيان توضيحات اين چرايي به بيان مشكلات موجود در حوزه بانكي و روند اجراي برجام اشاره كرده و گفت: سوال جالبي را مطرح كرديد و البته سوال مهمي هم است. ما در اجراي برجام در قسمت رفع تحريم‌ها در برخي حوزه‌ها پيشرفت خوبي داشتيم، در حوزه بانكي با چند مشكل مواجه هستيم. دلايل اين مشكلات متعدد است. اگر چه روند رو به جلويي است، اما اين روند كند است. يكي از مهم‌ترين دلايل كارشكني‌ها و عدم تسهيل مناسب روابط بانكي است كه بايد بعد از برجام براي ايران برقرار شود و مشكلاتي كه بانك‌هاي خارجي با آن مواجه هستند و نگراني‌هايي كه دارد. تداخل تحريم‌هاي اوليه و ثانويه و نقش وزارت خزانه‌داري امريكا و اوفك كه تا به حال به اعتقاد ما نقش مثبتي نداشته است همگي در كند شدن اين مسير نقش داشته است. عراقچي در بيان چرايي اين موضع‌گيري سيف با اشاره به اينكه اين اظهارات براي مخاطب خارجي بوده است، گفت: آقاي سيف در سفر به نيويورك دو ملاقات خوب با مسوولان امريكايي و مسوول خزانه داري امريكا داشتند. ايشان در اين سفر به امريكا به دنبال ديپلماسي بانكي بودند. در ديپلماسي بايد مخاطب را تشخيص داد و در ديپلماسي لحن صحبت با مخاطب خارجي فرق مي‌كند. آقاي سيف به دنبال كاهش فشارهاي بانكي بر كشور و تسهيل روابط بانك‌هاي اروپايي و غيرامريكايي با بانك‌هاي ايران بودند و طبيعي است كه بايد از ادبيات خاصي براي رسيدن به اين اهداف استفاده مي‌كردند. لحن و ادبياتي كه ايشان براي تحت فشار قرار دادن طرف خارجي در كشور ديگري مورد استفاده قرار مي‌دهند نبايد در داخل به گونه ديگري تعبير شود. اين مشكلي است كه ديپلمات‌ها همواره با آن روبه رو هستند. نبايد يك ديپلمات در صحنه عمل نگران حرف زدن خود با طرف خارجي باشد. نبايد ديپلمات‌ها را در موقعيتي قرار داد كه از اعلام موضع و سياست در خارج كشور به دليل آنكه تبديل به ابزاري براي مخالفت در داخل شود، خودداري كند.
از سخن سيف ناراحت نشديم، از برخورد داخلي چرا
در حالي كه صدا و سيما همواره دلايل برگزاري نشست‌ها و برنامه‌هاي انتقادي بي‌شمار درخصوص برجام را تلاش براي روشنگري افكار عمومي تعبير مي‌كند اما مجري برنامه تيتر امشب پس از توضيحات عراقچي در خصوص اظهارات سيف تلاش كرد اختلاف ميان رييس كل بانك مركزي و ديگر اعضاي دولت را به بيننده القا كند و از مديركل حقوقي و امور بين‌الملل وزارت امور خارجه سوال كرد: پس شما از صحبت‌هاي آقاي سيف شوكه نشديد؟ عراقچي با خنده گفت: خير، ايشان بايد اين صحبت را قاطعانه با طرف امريكايي مطرح مي‌كردند. مجري در ادامه سوال كرد: در دولت هم كسي از اظهارات آقاي سيف ناراحت نشد؟ اينكه از صحبتي كه ما با طرف خارجي و دشمن خود مي‌كنيم در داخل سوءاستفاده شود، جاي ناراحتي وجود دارد. اما ايشان بايد با همين قوت و قدرت با طرف امريكايي صحبت و خواسته ايران را مطرح و اتمام حجت مي‌كردند، كار درستي بود و بايد انجام مي‌شد. مجري برنامه كه در ابتدا تاكيد كرده بود سوال‌هاي بي‌شماري دارد، دوباره همين سوال را تكرار كرد و گفت: پس با تعبير آقاي سيف در خصوص دستاورد تقريبا هيچ برجام موافق هستيد؟ عراقچي در پاسخ گفت: اگر با مخاطب داخلي ارزيابي شود، قطعا موافق نيستيم. دستاورد برجام در همه ابعاد و حتي حوزه رفع تحريم‌ها هم بسيار زياد است.
مجري برنامه به ميانه سخنان عراقچي آمد و گفت: دو روز پس از اظهارات آقاي سيف، آقاي جيم كري (نام كوچك وزير امور خارجه امريكا جان است) كه مخاطب آقاي سيف نبودند از 3 هزار ميليارد حرف زدند و اين رقم با «هيچ» آقاي سيف تفاوتي ندارد؟
عراقچي در اين خصوص گفت: شما، ما را در نظر بگيريد كه در عرصه نبرد خارجي با طرف‌هايي كه آنها را دشمن و متخاصم حساب مي‌كنيم مشغول نبرد براي تحقق اهداف كشور هستيم. نبايد صحبتي را كه آنجا انجام مي‌گيرد مورد استفاده داخلي قرار دهيم. منافع ملي كشور نبايد قرباني اهداف فروملي و جناحي شود. سخنان آقاي سيف و به دنبال آن موضع‌گيري‌ها و سخنان آقاي ظريف منجر شد كه وزير امور خارجه امريكا پيش از ملاقات دوم با آقاي ظريف در نيويورك به صراحت اعلام كند كه بانك‌هاي اروپايي و غيرامريكايي هيچ گونه مشكلي براي كار كردن با ايران ندارند.
3 ماه از برجام مي‌گذرد، 10 سال از شبكه بانكي دور بوديم
عراقچي در بخش‌هاي ديگري از سخنان خود گفت: در نظام بانكي هنوز به شرايط پيش از تحريم‌ها بازنگشته‌ايم و اين كار زمان مي‌برد. فقط سه ماه از آغاز برجام گذشته است و براي اينكه روابط بانكي به شبكه بانكي بين‌المللي كامل متصل شود به زمان نياز داريم. بانك‌هاي كشور حدود 10 سال از شبكه بانكي بين‌المللي دور بوده‌اند و در اين مدت تحولات بزرگي در حوزه مبارزه با پولشويي، منابع مالي گروه‌هاي تروريستي و بحث‌هاي احتياطي در نظام بانكي بين‌المللي ايجاد شده است. اتصال به شبكه بانكي برخي كشورهاي اروپايي به خوبي پيش رفته و حساب‌ها فعال شده است و كار مي‌كند اما در برخي كشورها موانعي وجود دارد. روند خوب است اما از سرعتي كه انتظار داشتيم كمتر است.
نبايد پول‌هاي خود را وارد چرخه مالي امريكا كنيم
در بخش‌هاي ديگري از برنامه، عراقچي در خصوص حكم ديوان عالي امريكا براي برداشت مبلغ دو ميليارد دلار از اموال ايران گفت: ورود به نظام مالي امريكا به دليل احكام ناعادلانه و غيرمعتبر دادگاه‌هاي اين كشور خطرناك است. يك نمونه از اين احكام ناعادلانه، توقيف يك ميليارد و 800 ميليون دلار از دارايي‌هاي كشورمان است. اگر اين پول وارد نظام مالي امريكا نشده بود امريكايي‌ها نمي‌توانستند به آن دست‌درازي كنند. البته اقدام امريكا در اين باره خصومت آميز است و ما حتما با آن برخورد مي‌كنيم و در پي استيفاي اين پول هستيم. بايد بدانيم نبايد پول‌هاي خود را در چرخه مالي امريكا وارد كنيم زيرا احكام مشابهي در انتظار سرمايه‌هاي ايران است. مصادره حدود دو ميليارد دلار از دارايي‌هاي ايران اقدامي كاملا خصومت‌آميز و دشمني ايران و امريكا به هيچ‌وجه از بين نرفته است. بر همين اساس ماهيت دشمني ما تغيير نكرده و احكام دادگاه‌هاي امريكايي بي‌اعتبار است. عراقچي مصادره پول‌هاي ايران به وسيله دادگاه‌هاي امريكايي را راهزني بين‌المللي خواند و افزود: اموالي كه به صورت اوراق بهادار در يكي از بانك‌هاي خارجي وجود داشت و در اثر يك بي‌احتياطي در حساب اماني متعلق به يك بانك امريكايي گذاشته شد در يك روند قضايي بي‌اعتبار به وسيله امريكايي‌ها توقيف و مصادره شد. نمونه ديگر بي‌اعتباري احكام دادگاه‌هاي امريكايي محكوم شدن كشورمان به دست داشتن در حادثه يازده سپتامبر است كه همه دنيا مي‌دانند چه كساني آنها را طراحي و اجرا كردند.
حضور ايران در دادگاه امريكايي ممنوع است
معاون وزارت امورخارجه در ادامه سخنان خود با اشاره به تصرف يك ميليارد و 800 ميليون دلار از دارايي‌هاي ايران به وسيله دادگاهي در امريكا افزود: بي‌احتياطي ديگري كه درباره اين مساله انجام شد، معرفي وكيل از طرف ايران و دفاع از خود در اين دادگاه بود. اين كار موجب شد كه صلاحيت دادگاه از طرف ايران تاييد شود و اين اشتباهي است كه بايد جبران شود. بر اساس مصوبه شوراي عالي امنيت ملي، حضور ايران در دادگاه امريكايي ممنوع است و نبايد اين دادگاه‌ها به رسميت شناخته شود اما ممكن است براي حضور در آن دادگاه مجوز گرفته باشند. البته براي حضور در اين دادگاه هيچ‌گونه مشورتي با وزارت امورخارجه انجام نشده بود.
تاجر آب سنگين نيستم
معاون وزير امورخارجه درباره برخي اظهارنظرها مبني بر ارزان‌فروشي آب سنگين توليد كارخانه اراك گفت: تاجر آب سنگين نيستم و از قيمت بازار خبر ندارم اما براي من جالب است كه برخي در كشور روي اين‌گونه قيمت‌ها تسلط دارند. تاكنون حدود 200 تن آب سنگين در كارخانه اراك توليد شده است. رآكتور آب سنگين به جاي آب معمولي با آب سنگين خنك مي‌شود و آب سنگيني كه دور رآكتور ريخته مي‌شود براي هميشه كار مي‌كند و نياز به جايگزيني ندارد. رآكتور آب سنگين جديد اراك كه در چهار پنج سال آينده راه‌اندازي مي‌شود به 60تن آب سنگين نياز دارد اما در برجام پيش بيني شده است كه ايران 130 تن آب سنگين را براي اين رآكتور ذخيره كند. اكنون حدود 70 تن مازاد توليد داريم و كارخانه آب سنگين نيز در حال توليد كردن است كه اين موجب مي‌شود وارد بازار فروش اين محصول شويم. در گام نخست امريكايي‌ها مشتري اين محصول شدند و روس‌ها نيز براي خريد 40 تن آب سنگين در حال مذاكره هستند. اينكه توليد آب‌سنگين ايران به رسميت شناخته شده است و ما به عنوان فروشنده اين كالاي حساس و كمياب وارد بازارهاي بين‌المللي شده‌ايم بسيار مثبت است و اين موضوع در جهت تثبيت برنامه هسته‌اي ايران بسيار مهم است. فروش آب سنگين با دلار انجام شده و خريدار تضمين كرده است كه مبلغ را به واسطه كشور ديگري به ايران برساند كه اين تحولي در نظام بانكي است. تا آنجا كه مي‌دانم قيمت آب‌سنگين براي مصارف آزمايشگاهي يا حجم بالا يا ميزان غلظت آن متفاوت است و تا آنجا كه خبر دارم قيمت فروش آب سنگين كشورمان مانند قيمت اين محصول در بازارهاي جهاني است.
در ادامه اين برنامه، عراقچي درباره ايستادن ظريف در مقابل پرچم امريكا پس از پايان مذاكرات گفت: اين كار اتفاقي بود و برنامه‌اي در كار نبوده است. در ملاقات بعدي دقت مي‌شود كه اين اتفاق نيفتد.