ثلاثه اميد

ورق بهارستان برگشت. ورقش از همان هفتم اسفند برگشته بود اما ثابت كردن نهايي‌اش ماند براي سه ماه بعد. براي ديروز. براي زماني كه توازن هيات رييسه از 9 به سه تغيير كرد و هفت به پنج شد. حالا مجلس دهم يك «اقليت» قوي در برابر يك «اكثريت» شكننده دارد. اقليتي كه هر چند دستش از كرسي رياست بازماند اما كرسي‌هاي نواب رييسه را قبضه كرد. اصولگرايان بعد از انتخابات هيات رييسه موقت با استناد به پيروزي 9 به سه مي‌گفتند چيزي در مجلس دهم تغيير نكرده است. روزي كه آنها يك بار نطق علي مطهري را در مجلس نهم نيمه‌تمام گذاشتند و يك بار مي‌خواستند با بررسي مجدد اعتبارنامه‌اش، او را از بهارستان اخراج كنند اصلا فكرش را نمي‌كردند كه يك سال و نيم بعد، هم خيلي از خودشان غايب بهارستان باشند و هم علي مطهري نايب‌رييس مجلس شود. حالا اما ورق برگشته. اين بهارستان، اگر بهارستان اصلاح‌طلبان نباشد، بهارستان اصولگرايان هم نيست. اين را تركيب هيات رييسه‌اي مي‌گويد كه پنج اصلاح‌طلب عضو آن هستند.
تثبيت رياست، بدون دردسر
ديروز مجلسي‌ها ركورد تصويب اعتبارنامه‌ها را در تاريخ ادوار مجالس ايران شكستند. اعتبارنامه‌هايي كه تصويب آنها هر دوره چند روز طول مي‌كشيد، ظرف كمتر از دو ساعت تصويب شدند تا صحن علني قبل از ساعت 10 صبح وارد دستور كار بعدي خود شود؛ انتخابات هيات رييسه دايم. عصر روز قبل از آن فراكسيون اميد جلسه‌اي مفصل را تشكيل داده بود تا اين‌بار با تاكتيك و تركيبي جديد وارد صحن علني شود. آنها حق‌شان از هيات رييسه را بيشتر از سه كرسي مي‌دانستند. سه تغيير در تركيب ليست نامزدهاي آنها براي هيات رييسه دايم نسبت به هيات رييسه موقت در كنار اعلام انصراف عارف و تقويت رايزني‌ها در دستور كار آنها بود. طرف ديگر ماجرا اما مطمئن به نظر مي‌رسيد؛ فراكسيون اصولگرايان «ولايت» بي‌آنكه تغييري در ليست ابتدايي خود ايجاد كند، با اعتماد به نفس كامل راهي انتخابات هيات رييسه دايم شد. گو اينكه آنها به اندازه كافي از 9 كرسي خود خوشنود بودند. اصولگرايان حتي حاجي‌بابايي را كه با اختلاف 10 راي از مطهري در انتخابات هيات رييسه موقت، نفر انتهاي جدول نواب رييس شده بود تغيير ندادند. از قبل مشخص بود كه او براي انتخابات ديروز هم شانسي ندارد، اما شايد براي اصولگرايان چندان مهم نبود. گرفتن 9 كرسي از فراكسيون اميد به اندازه كافي حس پيروزي را در آنها تقويت كرد كه به فكر پيروزي بيشتر نباشند. كار انتخابات هيات رييسه دايم از كرسي رياست شروع شد. جايي كه قرار بود علي لاريجاني تنها وارد كارزار شود. آن طرف اما يك نفر بي‌مقدمه وارد بازي شد؛ مصطفي كواكبيان. تصميمش آنقدر بي‌مقدمه بود كه خودش هم در كمتر از دو – سه دقيقه پشيمان شد. او نامزد هيچ گروهي براي رياست نبود، نامزد خودش بود. حتي محمدرضا عارف هم بعد از جلسه علني به «خبرآنلاين» گفت: «كانديداتوري ايشان تصميم فردي بود و فراكسيون اميد كانديدايي براي رياست معرفي نكرد.»  پشيماني‌ كواكبيان از نامزدي سودي نداشت تا نهايتا با 11 راي در برابر 237 راي علي لاريجاني و 27 راي سفيدي كه به صندوق ريخته شد، بازنده قاطع اين رقابت بدون هيجان باشد. لاريجاني براي سومين دوره و نهمين سال در راس بهارستان تثبيت شد تا به مرز ركورد رياست 10 ساله هاشمي‌رفسنجاني برسد. بازي اصلي از اينجا به بعد آغاز مي‌شد؛ نواب رييس نخستين ميدان جنگ دو فراكسيون در انتخابات دايم هيات رييسه بود.
نواب «اميد»
به جز مصطفي كواكبيان ديروز كسي خارج از فهرست فراكسيون‌ها وارد كارزار انتخاباتي بهارستان نشد. حالا رقابت مجلس ايران قدري هم شكل كار حزبي به خود گرفته است. چهار نامزدي كه روز يكشنبه مقابل هم صف كشيدند دوباره آماده ورود به ميدان شده بودند؛ مسعود پزشكيان، علي مطهري، محمد دهقان و حميدرضا حاجي‌بابايي. اصولگرايان نه اميدي براي پايين كشيدن پزشكيان داشتند كه 154 راي نايب‌رييس اول موقت شده بود و نه اميدي به بالا كشيدن حاجي بابايي كه با 122 راي رقابت روز يكشنبه را در جايگاه چهارم واگذار كرده بود. اميد آنها در تركيب نواب رييس به تثبيت محمد دهقان بود. فاصله چهار راي او با علي مطهري بيشتر براي فراكسيون «اميد» جاي اميد داشت تا فراكسيون «اصولگرايان ولايت». مطهري پيمان بسته بود كه اين فاصله را جبران مي‌كند. راي او اما تغيير نكرد؛ همان 132 راي روز يكشنبه تكرار شد.اما براي محمد دهقان اوضاع فرق مي‌كرد. او هنگام اعلام آراي نواب هيات رييسه در صحن مجلس نبود. قبل از اعلام رسمي علي لاريجاني خبرها از جايگاه هيات‌رييسه به گوش او رسيده بود. صحن مجلس در‌ آن دقايق برايش هيچ جذابيتي نداشت؛ 18 راي سقوط نسبت به انتخابات هيات‌رييسه موقت، نه تنها جايگاهش به عنوان نايب‌رييس دوم را تثبيت نكرد كه حتي او را به مقام چهارم بين چهار نامزد رساند. دست اميد اول فراكسيون «اصولگرايان ولايت» براي كرسي نايب‌رييسي بد جور از اين جايگاه كوتاه شده بود. محمد دهقان بعد از هفت سال پياپي بايد جايگاه هيات‌رييسه را ترك كند. شايد چندان بي‌دليل نبود كه فراكسيون اميد بعد از اعلام اسامي نواب رييس مجلس، تا آن اندازه خوشحال بودند. ارزش داشتن توامان آن دو كرسي شايد كم از ارزش داشتن رياست مجلس نباشد. رياستي كه البته بدش هم نمي‌آيد به همنشيني با اميدي‌ها ادامه دهد. اين را مي‌شود از خبري كه ديروز با تاكيد و همراه با چند تصوير روي خروجي خبرگزاري خانه ملت قرار گرفت، فهميد؛ «احوالپرسي و ديده بوسي دكترلاريجاني و دكترعارف پيش از آغاز جلسه علني امروز». پيام اين خبر مشخص است. لاريجاني هيچگاه در دوره هشت‌ساله رقابت و همكاري خود با حدادعادل در مجلس، با او وارد چنين فضايي نشد. اما او هم خوب مي‌داند كه جنس رقيب امروزش بسيار متفاوت از رقيب دوره‌هاي هشتم و نهم است. او اگر با راي فراكسيون «اصولگرايان ولايت» راي آورده اما بايد با همراهي فراكسيون «اميد» ادامه دهد. همان خط و نشان روز دوشنبه كريمي قدوسي به نيابت از طيف‌هاي جبهه پايداري براي لاريجاني كه او را تهديد به برخورد در صورت عبور از خطوط قرمز اين طيف كرده بود، كافي است تا معلوم كند لاريجاني جز براي رياست نمي‌تواند تخم‌مرغ‌هايش را در سبد آنها بگذارد. ديروز تا اينجاي كار فراكسيون اميد دو نايب‌رييس خودي را در تركيب هيات رييسه مي‌ديد و رييسي را كه مي‌داند نبايد دامنه رقابت را با آنها وسيع‌تر كند. آنها حالا مثلث «اميد» در راس مجلس هستند. اما هنوز در ادامه كار دو تغيير در تركيب هيات‌رييسه و يك كرسي بيشتر انتظار فراكسيون «اميد» را مي‌كشيد. تركيب ناظران دست نخورده باقي ماند. چرا كه آن طرف براي انتخابات ناظران هيات رييسه دايم، عبدالكريم حسين‌زاده، نماينده اصلاح‌طلب اهل سنت برخلاف روز يكشنبه راي نياورد. اين راي نياوردن اما نه تنها به معناي كم شدن وزن «اميد»ي‌ها در تركيب ناظران نبود بلكه آنها توانستند يك كرسي بيشتر هم نسبت به انتخابات روز يكشنبه در اين قسمت كسب كنند. انتخابات شش ناظر هيات رييسه بيشترين تغيير تركيب و تغيير راي را نسبت به بقيه حوزه‌ها داشت. هر چند غلامرضا كاتب و امير حسين قاضي‌زاده با راي مشابه 146 به اين تركيب راه يافتند اما راي كاتب نسبت به قبل به اندازه 15 راي كاهش داشت و راي قاضي‌زاده ثابت ماند. جايگاه رنجبر‌زاده هم با دو راي بيشتر نسبت به قبل و كسب 140 راي در همان رتبه سوم باقي ماند. اما يوسف‌نژاد اصلاح‌طلب كه اصلا در انتخابات هيات رييسه موقت نامزد نشده بود با 135 راي نفر چهارم شد و احمد اميرآبادي فراهاني با 128 راي به جايگاه پنجم رسيد. كسي كه در هيات رييسه موقت با 130 راي در همين حوزه ششم شده بود. نهايتا محمد علي وكيلي نيز با 8 راي بيشتر نسبت به قبل و 124 راي به تركيب هيات رييسه راه يافت. تغيير اين تركيب نسبت به هيات رييسه موقت مربوط به راي نياوردن عبدالكريم حسين‌زاده و ناصر موسوي لارگاني مي‌شود. حسين‌زاده كه يكي از دو منتخب اهل سنت در هيات رييسه موقت بود و آنجا 137 راي داشت، ديروز نتوانست بيشتر از 106 راي كسب كند. كاهش 31 راي او بيشترين نزول در راي هيات رييسه دايم نسبت به هيات رييسه موقت بود؛ نزولي كه محمدرضا تابش بعد از جلسه علني آن را به تلاش‌هايي در «بيرون مجلس» مرتبط دانست.اما براي پر قدرت‌ترين فراكسيون زنان تاريخ ادوار مجلس بعد از انقلاب مهم اين بود كه دو نامزد آنها يعني پروانه مافي براي نظارت هيات رييسه و سهيلا جلودارزاده براي تركيب دبيران باز هم راي لازم را كسب نكردند تا يك بار ديگر هيات رييسه‌اي كاملا «مردانه» تشكيل شود.
تركيب هيات رييسه، از دو منظر
با اين توصيف تركيب هيات رييسه به هيچ عنوان آن چيزي نشد كه اصولگرايان بتوانند با استناد به آن مانور پيروزي بدهند. خصوصا اينكه طيف منتقدان دولت تنها بايد به دو كرسي قاضي‌زاده و اميرآبادي فراهاني بسنده كنند. چرا كه به جز 5 نماينده فراكسيون اميد، نه غلامرضا كاتب و رنجبرزاده در تركيب دبيران و نه بهروز نعمتي و محمد آشوري در تركيب ناظران، نمايندگاني نيستند كه قصد تقابل با دولتي‌ها را داشته باشند. علاوه بر اين سه نفر از اين چهار نفر كه در مجلس نهم هم بودند، سابقه كاملا جدي از همسويي با دولت از خود به جاي گذاشتند. در اين بازي تكليف علي لاريجاني هم مشخص‌تر از بقيه است. او بايد در جايگاه هيات رييسه مجلس روي صندلي بنشيند كه شش كرسي اطراف او در مقام دبيران به تساوي بين سه طيف مجلس تقسيم شده‌اند؛ دو كرسي براي اصلاح‌طلبان، دو كرسي براي اصولگرايان معتدل و دو كرسي هم براي مخالفان و منتقدان دولت. تركيب هيات رييسه مجلس دهم هر چند از منظر دو‌گانه اصلاح‌طلبي– اصولگرايي تناسب پنج به هفت دارد اما از منظر موضع‌گيري در قبال دولت وضعيت كاملا فرق مي‌كند و بايد اين تركيب را 10 به دو دانست. در سالي كه انتخابات رياست‌جمهوري دوازدهم پيش رو است و حسن روحاني بايد يك بار ديگر رداي رقابت بر تن كند، شايد تقسيم‌بندي تركيب هيات رييسه از منظر دوم قدري منطقي‌تر به نظر برسد. چرا كه تا چند ماه ديگر صف‌بندي‌هاي سياسي كشور را تركيب ستادهاي انتخاباتي رياست‌جمهوري دوازدهم مشخص خواهد كرد. حالا كه ورق بهارستان برگشته شايد باز هم حسن روحاني خوشحال‌ترين فرد از اين تركيب هيات رييسه باشد.

از شوك كواكبيان تا شوخي لاريجاني

گروه سياسي| انتخابات ديروز هيات رييسه دايم از «حاشيه» چيزي كم نداشت. حاشيه‌هايي كه با اعتراض ممتد مصطفي كواكبيان در همان آغازين دقايق راي‌گيري شروع شد. او بدون مقدمه خود را نامزد رياست مجلس اعلام كرد و دو – سه دقيقه بعد هم بدون مقدمه اعلام انصراف كرد. انصراف او را اما علي لاريجاني با خنده‌هايي معنادار نپذيرفت.  اما حواشي اصلي در جريان انتخاب نواب رقم خورد. جايي كه دقايقي قبل از اعلام رسمي نتيجه راي‌گيري، محمد دهقان، نامزد فراكسيون «اصولگرايان ولايت» كه از نتيجه راي خود مطلع شده بود صحن علني را با ناراحتي ترك كرد. دقايقي بعد وقتي نام پزشكيان و مطهري به عنوان نواب رييس اعلام شد، اعضاي فراكسيون اميد يك جشن غير رسمي در صحن علني، جايي مقابل جايگاه عكاسان و تصوير برداران برگزار كردند. بازار ديده‌بوسي داغ شد. عده‌اي دور پزشكيان حلقه زدند و عده‌اي براي تبريك نزد مطهري شتافتند. بعد هم مطهري و پزشكيان را براي نخستين ديدار بعد از راي‌گيري به هم رساندند تا بهترين تصوير نصيب عكاسان شود. تصويري كه با پيوستن محمدرضا عارف به جمع تكميل شد و همينجا بود كه شوخي‌هاي لاريجاني با علي مطهري مهم‌ترين حاشيه ديروز را رقم زد. وي با كنايه و شوخي به نمايندگان گفت: «مراقب آقاي مطهري باشيد و خيلي به او فشار وارد نكنيد». لاريجاني در جايي ديگر نيز شخص مطهري را خطاب قرار داد و به او گفت: «آقاي مطهري من نگران حال شما هستم. خيلي فعاليت نكنيد، جواب همشيره تان را چه بدهم»؟