فيض‌الله عرب سرخي در گفت‌وگو با «اعتماد»:
اصولگرايان در انتخابات 96 نامزد جديدي را نمي‌سوزانند
مريم وحيديان
اگرچه يك سال تا انتخابات رياست‌جمهوري دوازدهم باقي مانده است اما اصولگرايان خبر از شروع جلسات وحدت و همگرايي داده‌اند و به نظر مي‌رسد كه زير پوست جريان‌ها اين سوال به طور مداوم رد و بدل مي‌شود كه جدي‌ترين گزينه و نامزدشان براي اين انتخابات چه فردي مي‌تواند باشد؟ البته در اين گيرو‌دار اصلاح‌طلبان بارها اعلام كرده‌اند كه از گزينه‌اي به جز حسن روحاني در انتخابات 96 حمايت نخواهند كرد اما به نظر مي‌رسد كه پاسخ به اين سوال براي اصولگرايان كمي مشكل‌تر باشد. گزينه اصولگرايان، بايد فردي باشد كه توان و ظرفيت شكستن آراي روحاني و پيروزي بر آن را داشته باشد. در انتخابات رياست‌جمهوري يازدهم چهار گزينه اصولگرايان در مقابل روحاني شانسي براي پيروزي نداشتند. حالا بايد ديد كه اين جريان از بين چهره‌هاي امتحان پس داده فردي را انتخاب مي‌كند يا به سراغ گزينه‌هاي جديد خواهد رفت. فيض‌الله عرب سرخي، فعال سياسي اصلاح‌طلب معتقد است كه محبوبيت روحاني بر طبق نظرسنجي‌ها بالاست و از همين رو اصولگرايان اگر مهره جديدي را رو كنند، اين مهره را مي‌سوزانند. او همچنين معتقد است كه چه چهره جديدي از اصولگرايان انتخاب شود و چه چهره‌اي قديمي، رقابت سنگيني در انتخابات سال 96 شاهد نخواهيم بود. اين فعال سياسي اصلاح‌طلب البته معتقد است كه بازي افراطي‌ها مثل هميشه كاستن از مشاركت عمومي است. چرا كه تنها با كاهش مشاركت عمومي شانس اصولگرايان افزايش خواهد يافت. آنها همچنين از ابزارها و امكانات گسترده خود براي ناكارآمد جلوه دادن دولت بهره مي‌برند.
كنشگري اصولگرايان در انتخابات سال 96 را چطور ارزيابي مي‌كنيد؟ جدي‌ترين گزينه‌هاي اين جريان در سال 96 چه افرادي هستند؟
با توجه به سوابق امر و نظر سنجي‌هاي انجام شده به نظر نمي‌رسد آقاي روحاني در انتخابات دور دوم رقيب جدي‌اي داشته باشد. در سال ٩٢ در شرايطي كه جناح اصولگرا با تمام ظرفيت وارد صحنه شد و از طرف اصلاح‌طلبان و معتدلين نيز خاتمي فرصت حضور نيافت و هاشمي هم رد صلاحيت شد، روحاني به تنهايي از جمع كانديداهاي اصولگرا بيشتر راي آورد در حالي كه در نظرسنجي‌ها شانس زيادي نداشت اما نظرسنجي‌هاي اخير نشان مي‌دهد روحاني از حيث محبوبيت جايگاه بالايي دارد، بنابراين تصور نمي‌كنم در انتخابات ٩٦ رقابت سنگيني شكل بگيرد، چه كانديداهاي قبلي تندروها نامزد شوند و چه چهره جديد و ناشناخته‌اي وارد صحنه شود. البته عملكرد دولت و تبليغات جناح افراطي بر ميزان مشاركت و راي موثر خواهد بود. اين تبليغات از همين حالا آغاز شده است. آنها سعي مي‌كنند دولت را در تحقق شعارهاي مردم ناكارآمد جلوه دهند و از اين طريق از اميد مردم بكاهند. ايجاد چنين نااميدي‌اي به كاهش مشاركت عمومي مي‌انجامد و از سبد راي آقاي روحاني مي‌كاهد. ليكن مي‌توان با روش‌هايي بازي‌ها و تبليغات جناح تندرو را كاهش داد.
پاشنه آشيل دولت روحاني در يك سال باقي مانده چه مواردي است و مخالفان و منتقدان دولت از آنجايي كه نتوانستند نتيجه لازم در انتخابات مجلس شوراي اسلامي را به دست آروند در چه حوزه‌هايي و به چه اشكالي چوب لاي چرخ كارهاي دولت خواهند گذاشت و انتقاداتي به دولت وارد خواهند كرد؟
به هر حال جريان تندرو براي نا كارآمد جلوه دادن دولت يازدهم بر تلاش خود خواهد افزود و از ضعف‌هاي دولت استفاده خواهد كرد. برخي از اين ضعف‌ها اجتناب‌پذير است؛ همچون ضعف اطلاع‌رساني و عدم برخورد موثر با مديران افراطي به جاي مانده از دولت پيشين و برخي اجتناب ناپذير است، همچون محدوديت‌هاي درآمدي. جريان تندرو با نسبت دادن موارد تخلفات و ضعف‌هاي گذشته به دولت تدبير و اميد و استفاده از همه ضرفيت‌هاي رسانه‌اي كشور كه عملا در اختيار آنهاست سعي در ايجاد يك جنگ رواني و كاهش محبوبيت روحاني خواهد كرد، اما اين همه براي حذف قانوني روحاني كافي نخواهد بود مگر اينكه به شيوه‌هاي غيرقانوني روي بياورند. محبوبيت روحاني بر طبق نظر سنجي‌ها در بين مردم زياد است و كاستن از اين محبوبيت براي طيف تندرو جناح راست سخت خواهد بود.
جدي‌ترين گزينه‌هاي اصولگرايان براي انتخابات 96 چه كساني هستند؟
به نظر نمي‌رسد كه نيروهاي تندرو در انتخاباتي كه شانس چنداني ندارند چهره جديدي را عرضه و معرفي كنند و شانس آن فرد را براي دوره‌هاي بعدي از بين ببرند. بنابراين تصور من بر اين است كه نامزد اصولگرايان در سال ٩٦ هم از ميان چهره‌هايي همچون قاليباف، جليلي... انتخاب خواهد شد و معرفي چهره‌هايي چون باهنر يا حداد عادل را موكول به دوره‌هاي بعد خواهند كرد.
اخيرا شاهد افزايش تحركات احمدي‌نژاد بوده‌ايم. ارزيابي شما از اين تحركات و اخبار چيست؟ آيا احمدي‌نژاد مي‌تواند رقيب جدي‌اي براي روحاني باشد؟ همچنين آيا جناح راست در سال 96 با چهره‌هاي جديدي وارد عرصه رقابت‌هاي انتخاباتي مي‌شود يا در بين چهره‌هاي امتحان پس داده فردي را انتخاب مي‌كند؟
همانطور كه اشاره كردم نظرسنجي‌ها از موقعيت ممتاز روحاني نسبت به نامزدهاي جريان تندرو حكايت دارد. بنابراين معرفي چهره‌هاي جديد بيش از آنكه منتهي به راي آوري و پيروزي شود به سوزاندن آن چهره منتهي خواهد شد، اما ماجراي احمدي‌نژاد كمي متفاوت است. پيش نياز حمايت از احمدي‌نژاد پاسخگويي به سوالاتي است كه طي اين سه سال حتي افراطي‌ترين نيروها نيز از آن طفره رفته و اصولگرايان معتدل نيز اساسا خرج خود را از احمدي‌نژاد جدا كرده‌اند. بنابراين احتمال حمايت از احمدي‌نژاد بسيار ضعيف است. در چنين شرايطي احتمال حضور احمدي‌نژاد تقريبا منتفي است. همچنين شكايت‌هاي ناشي از تخلفات احمدي‌نژاد را كه داراي پرونده مفتوح است نيز بايد اضافه كرد. از اين رو حتي احتمال چنداني براي تاييد صلاحيت احمدي‌نژاد در ادوار انتخاباتي آتي وجود ندارد. از اين رو احتمالا رقابت انتخاباتي براي رياست‌جمهوري دوازدهم چندان رقابتي نخواهد بود.
اصولگرايان تندرو در انتخابات سال 96 آيا مي‌توانند با اصولگرايان ميانه و محافظه‌كار تن به ائتلاف دهند و اگر نه فكر مي‌كنيد كنش سياسي اين طيف از جناح راست چه خواهد بود؟
در طي سال‌هاي اخير شكاف‌هاي قابل تحليل مهمي در بين نيروهاي افراطي و اصولگرايان معتدل ايجاد شده كه امكان ائتلاف را ميان آنان تقريبا منتفي كرده است. نگاهي به انتخابات اسفند٩٤ به خوبي نشان مي‌دهد كه بسياري از نيروهاي اصولگراي معتدل و حتي شخصي چون دكتر لاريجاني جايي در ليست افراطيون نيافتند. بنابراين حداكثر و در صورت معرفي كانديدا از جانب معتدلين، آنها هم مي‌توانند از وي حمايت كنند، اتفاقي كه در جريان انتخاب رييس مجلس دهم صورت گرفت. در جريان انتخاب رياست مجلس تندروها اعلام كردند كه حمايتي جبري از آقاي لاريجاني خواهند داشت اما در شرايط انتخابات سال 96 موضوع فرق دارد. در حال حاضر اصولگرايان معتدل به حمايت از دولت آقاي روحاني پرداخته‌اند و حتي در مجلس دهم نيز دولت روحاني از بين معتدلين اصولگرا همراهاني دارد. بنابراين احتمال اينكه تندروها در انتخابات سال 96 با اصولگرايان معتدل همراه شوند بسيار ضعيف خواهد بود. انتخابات 94 به خوبي نشان داد كه ائتلاف و تفرقه ميان اين دو طيف از جناح راست بسيار عميق‌تر از اين است كه بر سر مساله‌اي مثل انتخابات رياست‌جمهوري وحدتي در بين آنها تشكيل شود. خصوصا اينكه شانس پيروزي گزينه‌اي از طيف افراطي در مقابل آقاي روحاني بسيار كم است.
راهبرد اصولگرايان براي يك‌دوره‌اي كردن رياست‌جمهوري آقاي روحاني چه خواهد بود؟
راهبرد يك دوره‌اي كردن دولت روحاني استراتژي جريان اصولگرا نيست بلكه راهبرد نيروهاي افراطي است، زيرا اصولگرايان معتدل خود حامي دولت روحاني هستند و از بخش‌هاي مهمي از برنامه دولت همچون سياست خارجي و اقتصاد حمايت مي‌كنند. تغيير موضع جناح معتدل از حمايت از سياست‌هاي دولت يازدهم به مخالفت و نقد با آن در طول يك سال باقي‌مانده غيرممكن است. ليكن جريان افراطي در كنشگري‌ها و رفتارهاي خود نشان داده كه مايل به ادامه دولت روحاني در دور دوم نيست. البته اين جريان راهبرد قوي تا كنون براي تحقق هدف خود به كار نبرده است.
مهم‌ترين مشكلات دولت روحاني در يك سال باقي مانده چه خواهد بود؟
مهم‌ترين مشكل دولت روحاني در سه سال گذشته و يك سال آينده عدم همراهي بخش‌هاي اجماعي حاكميت بوده است. در سه سال گذشته يكي از مهم‌ترين مشكلات دولت روحاني همراه نبودن دو قوه ديگر با دولت بوده است. مجلس نهم نه تنها هيچ گونه همراهي با دولت نداشت، بلكه حتي بر سر راه دولت موانعي جدي ايجاد مي‌كرد. استيضاح چندين و چند باره وزراي دولت بخشي از مشكلاتي بود كه دولت روحاني با آن مواجه بود. ديگر مشكل دولت محدوديت منابع است، با توجه به انتظارات نامحدود و زيادي كه در دولت پيشين ايجاد شد و بي پاسخ باقي ماند و همه انتظارات به يكباره بر دوش دولت روحاني قرار گرفت. مهم‌ترين اين انتظارات اقتصادي بوده است. همچنين عدم انسجام كافي براي پيشبرد برنامه‌هايي كه امكان اجرا و توان رضايت مردم را دارند از جمله ديگر مشكلات دولت است. ضعف راهبرد رسانه‌اي و عدم استفاده مناسب از ظرفيت‌هاي موجود در اقناع افكار عمومي ديگر مشكلي است كه باعث مي‌شود افكار عمومي از واقعيت‌ها فاصله بگيرند و قضاوت‌هايي با اطلاع نادرست از دولت داشته باشند. خصوصا اينكه جريان منتقد و مخالف دولت ابزارها و رسانه‌هاي قوي براي ايجاد فضاي دلخواه در بين افكار عمومي را در دست دارد و از هيچ كوششي براي ناكارآمد نشان دادن دولت فروگذار نمي‌كند. از طرفي تلاش مي‌كند تا مشكلات و ايرادهاي دولت را بزرگنمايي كند و از سوي ديگر مي‌كوشد تا نقاط مثبت و كارآمدي دولت را به چالش بكشد يا ديده نشود.