واكنش رييس سازمان محيط زيست به حل نشدن مشكل ريزگردها
مهار گرد و غبار از عراق ناممكن است
كانون‌هاي خارجي توليد ريزگرد در عراق، همسايه غربي كشور، فعال شد و شهرهاي غربي كشور را زير هجمه ريزگرد فرو برد. 7 استان كشور در آخر هفته گذشته و روزهاي گذشته، درگير ورود ريزگردها به شهرهاي‌شان بودند، آنقدر كه شاخص كيفيت هواي اين شهرها بعضا تا 22 برابر حد مجاز رسيد. تصاوير مردم استان‌هاي ايلام، كرمانشاه، لرستان، خوزستان، بوشهر و كردستان كه همگي ماسك بر چهره دارند، نشان از وضعيت اضطراري شهرهاي اين استان‌هاست. مردم استان ايلام هم در پي وقوع شديد گرد و غبار در برابر استانداري ايلام تجمع كردند و خواستار رفع اساسي اين مشكل و چاره‌جويي مسوولان ارشد دولت از جمله سازمان حفاظت محيط زيست و ساير دستگاه‌هاي متولي شدند. معصومه ابتكار، رييس سازمان حفاظت محيط زيست، يكي از متوليان اصلي اين پديده، روز گذشته در گفت‌وگو با سيماي مركز ايلام درباره هجوم كم‌سابقه گردو غبار به استان‌هاي غربي و از جمله ايلام، اظهار كرد: ريزگردهايي كه وارد كشور شده و استان‌هاي ايلام، كرمانشاه، خوزستان، لرستان و برخي ديگر از نقاط كشور را تحت تاثير قرار داده، منشأ آن غرب و جنوب عراق است. متاسفانه گردوغبار صدمات زيادي به‌سلامت مردم وارد مي‌كند، از سال‌ها قبل دولت تلاش‌هاي زيادي با دولت عراق براي مهار ريزگردها كرده و اين تلاش ادامه دارد و تاكنون نيز چندين تفاهمنامه همكاري و عملياتي با كشور عراق براي مالچ پاشي و كاشت درخت در اين زمينه انجام‌شده است. ابتكار ادامه داد: در سال 1392 با وجود شرايط بد امنيتي به همراه هياتي براي مهار ريزگردها به عراق سفر كرده‌ايم و به جديت تمام پيگير بوده‌ايم اما در حال حاضر شرايط نا امني زيادي در كشور عراق و محل كانون‌هاي وقوع ريزگردها حاكم است و تاكنون تفاهمنامه‌هايي كه با كشور عراق صورت گرفته به دلايل شرايط بد امنيتي امكان عملياتي شدن نداشته است و برخي مكان‌هاي كانون ريزگرد در اختيار گروه تكفيري داعش است و دولت عراق توان عملياتي كردن طرح‌ها براي مهار گرد و غبار را ندارد. به گفته رييس سازمان محيط‌زيست، تمام گزارش‌هاي وقوع ريزگردها را به وزارت خارجه و مقامات بين‌المللي براي چاره‌انديشي منعكس مي‌كنيم و با پيگيري‌هاي انجام‌شده توسط محيط‌زيست، ايران سال گذشته يك قطعنامه بين‌المللي براي مقابله با ريزگردها به مرحله تصويب رساند زيرا اين كانون فقط متوجه ايران نيست بلكه بسياري از ديگر كشورها هم درگير اين پديده هستند. وي با اشاره به اينكه تغيير اقليم، كمبود منابع آب و مديريت نادرست در محل‌هاي وقوع ريزگردها باعث اين پديده شده است، تصريح كرد: با پيشنهاد ايران تاكنون چندين قطعنامه بين‌المللي براي مهار ريزگردها گرفته‌ايم. ابتكار با بيان اينكه يك بحث ناامني و بحث ديگر خشكسالي‌هاي پي‌درپي و فرسايش خاك در كشور عراق باعث شده كانون‌هاي وقوع گرد و غبار افزايش پيدا كند، افزود: از طرف ديگر سدهاي ايجادشده روي دجله وفرات باعث خشكسالي اراضي مناطق پايين‌دست شده كه ريزگردها از آن نشات مي‌گيرد. در حال حاضر ناامن بودن عراق عملا اقدامات و طرح‌ها را براي مهار ريزگردها ناكام گذاشته است و فعلا دولت عراق نمي‌تواند كاري انجام بدهد و كسي هم نمي‌تواند دخالت كند. متاسفانه شدت وقوع حوادث با كانون‌هاي خارجي عراق و عربستان در حال افزايش است. او تاكيد كرد: در راستاي كانون‌هاي داخلي كشور تاكنون 15 كانون در استان‌ها شناسايي و برنامه‌ها و طرح‌هايي در آنها نهايي شده يا در مرحله نهايي شدن يا در آينده نزديك نهايي خواهد شد، افزود: كاشت نهال و تثبيت خاك از اقدامات بوده است.
كانون داخلي، دارد آبگيري مي‌شود
كانون‌هاي داخلي در استان‌هاي غربي و جنوب غربي كشور، نيز يكي از منابع وقوع ريزگرد محسوب مي‌شوند. خشك شدن تالاب‌هايي چون هورالعظيم به واسطه حفاري‌ها و برداشت نفت در خوزستان، يكي از معضلات مرتبط با اين پديده بود. احمدرضا لاهيجان زاده، مديركل اداره محيط زيست استان خوزستان، با اشاره به آب‌دار شدن هورالعظيم به «اعتماد» گفت: مساحت تالاب هورالعظيم در مجموع نزديك به350 هزار هكتار است و مساحت اين تالاب در ايران، 127 هزار هكتار. اين 127 هزار هكتار به واسطه جاده‌هاي احداث شده در زمان جنگ، به 5 حوضچه از شمال تا جنوب تقسيم شده است. در حال حاضر حوضچه‌هاي شماره يك و 2، صد در صد آب گرفته‌اند، حوضچه 3 هم از 13 هزار هكتار، بيش از 8 هزار هكتارش در چند ماه اخير آبگيري شده است. حوضچه 4 هم نزديك به 30 درصدش آب دارد. حوضچه شماره 5 كه از همه كمتر آب دارد، حدود 20درصد آن پر شده است. مجموع اينها نزديك به 60درصد هور را آب‌دار كرده. او در ادامه به ورود آب كرخه به هور اشاره كرد و گفت: در حال حاضر هم آب كرخه دارد با دبي 70 متر مكعب در ثانيه وارد تالاب مي‌شود. اين آبگيري كماكان ادامه دارد. تلاش ما اين است كه در سال آينده بخش عمده حوضچه‌هاي يك تا چهار آبگيري شود و حوضچه شماره 5 هم كه جنوبي‌ترين قسمت تالاب است و تقريبا با مساحت 40 هزار هكتار، بزرگ‌ترين حوضچه، آخرين قسمتي است كه آب به آن مي‌رسد، زهكش‌هايي هم دارد كه بايد لايروبي شود. اميدواريم با برنامه‌ريزي بيشتر، درصد بيشتري از ان آبگيري شود. البته اين حوضچه به اين راحتي پر نمي‌شود و تنها وقتي سيلاب داريم، آبگيري‌اش كامل مي‌شود. لاهيجان‌زاده با اشاره به كانون‌هاي داخلي و خارجي ريزگرد در خوزستان گفت: همه اين حوضچه‌ها، اين 40 تا 50 هزار هكتار، مساحتي است كه كانون ريزگرد بودند. در حال حاضر با آبگيري، رطوبت بيشتري در هوا ايجاد مي‌كنند و در مقابل ريزگردهايي كه از عراق وارد مي‌شوند، مثل يك سپر عمل مي‌كنند. به گفته لاهيجان زاده، ريزگردي كه در چند روز گذشته وارد كشور شد، نه‌تنها كانون خارجي داشت كه از هر سه كانون مركز، شمال غرب و جنوب عراق بودند كه باهم فعال شده بودند.
وزير بهداشت، پيگير امدادرساني ريزگرد‌زدگان
افزايش هجمه ريزگردها به شهرها، ميزان مراجعه مردم به مراكز درماني را هم افزايش مي‌دهد. وزير بهداشت، در پستي در اينستاگرام، در پاسخ به نظرات مردم در خصوص وقوع ريزگرد در مناطق غربي كشور، نوشت: پيام‌هاي شما را خواندم. متاسفانه پديده ريزگرد كه در حال حاضر استان‌هاي خوزستان، ايلام، كرمانشاه و... را فراگرفته و چندين برابر حد مجاز است، مساله‌اي بين‌المللي است و دستگاه‌هاي بسياري با آن درگيرند. اما آنچه كه در توان ما و همكاران‌مان در دانشگاه‌هاي علوم پزشكي مناطق درگير با اين پديده بوده است، تاكنون صورت گرفته، اقداماتي چون اطلاع‌رساني سريع به گروه‌هاي در معرض خطر از جمله سالمندان، كودكان و مادران باردار و بيماران مزمن. در برخي مناطق ماسك رايگان بين مردم توزيع شده كه بايد ساير دستگاه‌ها نيز در توزيع آن همكاري كنند. او در ادامه پيگيري‌هايش نوشته است: همكارانم در اين استان‌ها پيگير وضعيت بوده و گزارش اقدامات صورت گرفته را دريافت كرده‌ام. متاسفانه اين پديده، بار مراجعه بيماران به مراكز درماني را نيز افزايش داده است. اما با آماده باش كادر درماني در اين استان‌ها و افزايش ظرفيت اورژانس و استقرار اتوبوس آمبولانس در مناطق پرتردد، تلاش شده با افزايش توان خدمت رساني به مردم در مقابله با آثار زيانبار اين پديده اقدام شود. بديهي است كه حل اين مشكل بايد از سوي وزارت كشور، سازمان محيط زيست، هلال احمر و ستاد بحران استانداري‌ها با اقدامات به موقعي همراه شود تا علاوه بر ساكنان اين مناطق ما نيز با فشار مراجعه بيماران مواجه نباشيم.