نخستين سفر سطح عالي در 38 ساله گذشته. روابط ايران و هلند، قدمتي چندسده‌اي دارد كه با فراز و نشيب‌هاي بسياري روبه‌رو بوده است. روابط ايران و سرزمين لاله‌ها همواره با وجود فراز و فرودها رنگ و بوي اقتصادي و تجاري آن بيش از هر چيز ديگري بوده است و البته گه‌گاه مسائلي سياسي بر آن تاثير گذاشته است. با اين حال روابط ايران و هلند در سال‌هاي پيش از انقلاب به اوج خود رسيد، به گونه‌اي كه ملكه هلند در 1963 به تهران سفر كرد و شاه ايران نيز متقابلا به آن پاسخ داد. با پيروزي انقلاب اسلامي، روابط تهران و لاهه همانند روابط ايران با بسيار ديگري از كشورهاي غربي با اما و اگرهايي روبه‌رو شده بود اما با گذشت چندين سال از پيروزي انقلاب، اين هلندي‌ها بودند كه براي احياي روابط گام خود را برداشتند و هياتي را روانه تهران كردند. با اين وجود، تحريم‌هاي مبتني بر فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران در يك دهه گذشته موجب شد تا روابط رو به گسترش ايران و هلند تحت تاثير اين مساله قرار گرفت. با دستيابي به برنامه جامع اقدام مشترك ميان ايران و گروه 1+5، ديگر بار اين هلندي‌ها بودند كه همانند دفعات قبلي خود گام اول را براي بهبود روابط با ايران برداشتند و اين‌بار، وزير امور خارجه خود را روانه تهران كردند و او در آن سفر گفت كه ايران و هلند وارد فصل جديدي از مناسبات‌شان شده‌اند. در اين مدت نيز آنها هيات‌هاي بسياري را به تهران فرستاده‌اند تا همانند سال‌هاي پيشين مناسبات تجاري‌شان را با تهران آغاز كنند. محمدجواد ظريف نيز شب گذشته پس از پايان ديدارها و رايزني‌هاي متعدد خود راهي لاهه شد و امروز گفت‌وگوهايش را با مقامات هلندي‌ها آغاز مي‌كند. در خصوص مناسبات كنوني ايران و هلند با عليرضا جهانگيري، سفير ايران در لاهه گفت‌وگويي داشته‌ايم كه مشروح آن در ادامه مي‌آيد.
آقاي ظريف به هلند سفر كرده و اين، اولين سفر يك مقام عاليرتبه سياسي ايراني به اين كشور است. فرصت‌هاي سياسي رابطه تهران و لاهه در فضاي پسابرجام چه تغييراتي كرده است؟
آقاي دكتر ظريف پس از ديدار از فرانسه، بنا به دعوت رسمي آقاي برت كوندرس، وزير امور خارجه هلند و رييس دوره‌اي اتحاديه اروپايي سفر دو روزه‌اي به هلند دارند. اين سفر به دلايل متعدد مهم ارزيابي مي‌شود. برجام فرصتي را فراهم كرده است تا كشورهاي اروپايي از جمله هلند با عنايت به مناسبات ديرينه، منافع و علايق مشترك سياسي، اقتصادي و فرهنگي، توسعه مناسبات با جمهوري اسلامي ايران را دنبال كنند. دولت هلند در اين زمينه تمايل خود را نشان داده و با اعزام هيأت‌هاي مختلف سياسي و اقتصادي در چند ماه گذشته از جمله سفر آقاي برت كوندرس، وزير امور خارجه به تهران پس از 14 سال و نيز سفر آقاي هنك كامپ وزير اقتصاد به تهران در دو نوبت ظرف شش ماه، گام‌هاي مهمي در جهت احياي روابط سياسي، پارلماني، اقتصادي و بازرگاني بين دو كشور برداشته است. ديدار جناب آقاي دكتر ظريف از كشور هلند نيز نشان‌دهنده علاقه و تمايل متقابل جمهوري اسلامي ايران براي احيا و بسط مناسبات با اين كشور و همچنين ديگر كشورهاي اروپايي است. ظرفيت‌هاي خوبي براي توسعه مناسبات ميان هلند و جمهوري اسلامي ايران وجود دارد و دو كشور از ظرفيت‌هاي گسترده‌اي در عرصه‌هاي همكاري‌هاي اقتصادي، بازرگاني، كشاورزي و صنعتي برخوردار هستند.
ميزان مبادلات تجاري ايران و هلند در سال‌هاي اخير در چه سطحي است؟
بر اساس آمار منتشره از سوي مركز آمار هلند حجم روابط تجاري بين دو كشور در سال 2015 به 450 ميليون يورو بالغ شده است كه اين مبلغ نسبت به سال 2014، 21 درصد افزايش يافته است. در اين سال، لوازم و تجهيزات پزشكي مهم‌ترين كالاهاي صادراتي هلند به ايران و پسته عمده‌ترين محصول صادراتي ايران به هلند بوده است. قابل ذكر است ارزش حجم روابط تجاري بين دو كشور در سال 2010 بيش از 600 ميليون يورو بوده است كه در سال‌هاي بعد به دليل اعمال تحريم‌ها روند كاهشي داشت و به كمتر از 250 ميليون يورو رسيده بود اما هيچگاه حتي در دوران تحريم روابط تجاري ايران و هلند متوقف نشد و تجار دو كشور همچنان در 400 سال گذشته ارتباط خود را در هر شرايطي حفظ كرده‌اند. نكته حايز اهميت اينكه بر اساس اطلاعات منتشره از سوي مركز آمار هلند، حجم روابط تجاري دو كشور در سه ماهه اول 2016 بيش از 195 ميليون يورو بوده است كه در مقايسه با سه ماهه اول 2015، جايگاه هلند را از رتبه ششم در بين كشورهاي اروپايي پس از آلمان و ايتاليا به رتبه سوم ارتقا داده است.
در پي رايزني‌هاي صورت گرفته، ابتداي امسال شاهد امضاي يادداشت تفاهم همكاري‌هاي اقتصادي ميان ايران و هلند بوده‌ايم. اين يادداشت تفاهم همكاري‌هاي اقتصادي شامل چه مواردي مي‌شود؟
با همكاري‌هاي نزديك جمهوري اسلامي ايران و دولت هلند در نه ماه گذشته برنامه‌ريزي مناسبي براي ارتقاي زمينه‌هاي همكاري بلندمدت بين دو كشور طرح‌ريزي شده است. از جمله در آذر ماه 1394 در سفر وزير امور اقتصادي هلند به تهران، كميته عالي همكاري اقتصادي دو كشور از سوي وزير امور اقتصادي هلند و آقاي دكتر طيب‌نيا تاسيس شد. در فروردين ماه سال جاري با سفر معاون اقتصادي وزارت امور خارجه نخستين نشست مشترك در چارچوب اين كميته همكاري در وزارت امور اقتصادي و دارايي كشورمان در تهران برگزار شد و در پايان اين نشست يادداشت تفاهم همكاري بين دو كشور امضا شد. در اين يادداشت تفاهم موضوعات اولويت‌دار در روابط دوجانبه مورد توجه قرار گرفته است كه از جمله ارتقاي همكاري‌ها در حوزه‌هاي انرژي (نفت و گاز)، موضوع آب، پساب‌ها و مديريت آب و همكاري در بخش كشاورزي و باغداري و بخش مالي از جمله پوشش بيمه‌هاي صادراتي و تنظيم چارچوب‌هاي حقوقي روابط (امضاي موافقتنامه‌هاي سرمايه‌گذاري و اجتناب از ماليات مضاعف) و نيز حمل و نقل و بهداشت مورد تاكيد است.
در يك سال گذشته، در دو نوبت وزير اقتصاد هلند به همراه هيات‌هايي تجاري به ايران سفر كرده است. همايش فرصت‌هاي تجاري ايران و هلند نيز اواخر ارديبهشت‌ماه از سوي نمايندگي ايران برگزار شد. آن سفرها و اين همايش تا چه اندازه منجر به امضاي توافقنامه‌ها و قراردادهاي سرمايه‌گذاري و اقتصادي ميان دو كشور شده است؟
اراده اصولي طرفين بر ارتقاي روابط در چارچوبي مدون و با نگاه بلندمدت است. با اتخاذ روش‌هاي مختلف از جمله برگزاري كنفرانس‌هاي كارشناسي، تجاري و حقوقي در تهران و لاهه، تبادل هيات‌هاي بخش‌هاي خصوصي به سرپرستي وزير امور اقتصادي هلند، معاون وزير امور خارجه اين كشور، ايجاد كنسرسيومي از اتحاديه‌هاي فعال بخش خصوصي كشورمان و ملاقات‌هاي متعدد با مديران شركت‌هاي بزرگ هلندي، ارتباط با سازمان‌هاي تجاري و اقتصادي و نيز بانك‌هاي هلندي در تلاش هستيم تا به نحوي دانش فني و فناوري‌هاي بالنده هلندي در راستاي تقويت تاب‌آوري اقتصاد كشور به تقويت بنيان‌هاي صنعتي كشور منجر شود. تاكنون در بخش‌هاي مختلف از جمله در صنايع انرژي، ذخيره‌سازي محصولات نفتي، ساخت گلخانه‌هاي كشاورزي، مطالعات جامع فرودگاهي و... يادداشت تفاهم‌ها و قراردادهاي اصولي به امضا رسيده است.
از جمله زمينه‌هاي همكاري سنتي ميان ايران و هلند، همكاري‌هاي نفتي بوده است. چندي پيش نيز همايش معرفي پروژه‌هاي نفت و گاز فراساحلي ايران در هلند برگزار شد. هم‌اينك خبرهايي از بازگشت شركت‌هاي نفتي هلندي مانند شل به ايران حكايت دارد. وضعيت گفت‌وگوهاي اين شركت‌ها با ايران چگونه است؟ برنامه آنها براي بازگشت به ايران چيست؟
اگر چه شركت‌هاي بزرگ هلند مانند شل و شركت هواپيمايي ك. ال. ام و فيليپس و مانند آن سوابق زيادي در تعامل با كشورمان داشته‌اند اما در دوره پسابرجام يكي از موارد همكاري، تعامل نزديك با اين شركت‌ها و ايجاد زمينه ارتباط مجدد با شركاي سابق و حضور در فعاليت‌هاي اقتصادي كشورمان بوده است. اكثر اين شركت‌ها در شش ماه گذشته با اعزام هيات‌هاي كارشناسي و بررسي مجدد شرايط اقتصادي كشور درصدد حضور جدي در ايران و بازگشايي دفاتر خود برآمده‌اند و اقدامات عملي نيز صورت داده‌اند. برخي از اين شركت‌ها در مناقصات اعلام شده نيز شركت داشته‌اند و برخي برنامه‌هاي راهبردي خود براي تعامل با كشورمان را تدوين كرده‌اند.
شركت شل از سال‌هاي گذشته به ايران حدود دو ميليارد و دويست ميليون دلار بدهكار است كه بهانه آن نيز تحريم سوييفت بوده است. چه گفت‌وگوهايي براي تسويه حساب با ايران از سوي نمايندگي ايران در هلند با اين شركت انجام شده است؟
پيرو گفت‌وگوها و پيگيري‌هاي اين نمايندگي و همچنين مقامات وزارت نفت كشورمان و بر اساس اعلام مقامات بانكي و نفتي كشورمان شركت شل بدهي دو ميليارد يورويي خود را در اوايل سال جاري تسويه كرده است.
ادامه در صفحه 11