هنر دولت مديريت تقاضاي سفر است
سبحان نظري
كارشناس حمل و نقل
يكي از اصلي‌ترين دلايلي كه موضوع مسافرت به شمال كشور را تبديل به موضوعي بغرنج و بحراني مي‌كند ناشي از اين است كه گزينه سفر به شمال كشور از نظر كساني كه در تهران و شهرهاي نزديك به آن سكونت دارند، گزينه‌اي بي‌رقيب محسوب مي‌شود، سواحل خزر در واقع رقيب قدري براي جذب گردشگران داخلي در ايام تعطيلات چند روزه ندارد. اما گذشته از نقش مردم در شكل‌گيري اين سفرها بايد ديد كه دولت چه نقشي در حفظ تعادل مي‌تواند ايفا كند. نقش اول دولت در اين خصوص اين است كه مقاصد ديگري را در اختيار مسافران بگذارد، مقاصدي مانند شهرهاي نيمه غربي كشور كه هرچند دريا ندارند، از طبيعتي سرسبز و زيبا برخوردار هستند و شهرهاي مركز كه ديدني‌هاي تاريخي فراوان دارند و البته ساير شهرها و مناطق ديدني كشور، اگر دولت تسهيلاتي براي مسافران اين محورها در نظر بگيرد، خودبه‌خود تمايل سفر، از دريا به سوي ساير نقاط كشيده مي‌شود و اين حجم از مسافران روانه جاده‌هاي شمال كشور نمي‌شود. دومين نقش دولت، نقش اطلاعرساني درست و به‌موقع است. در چند سال اخير شاهد بوديم كه اطلاعرساني در خصوص وضعيت جاده‌ها زماني انجام مي‌شود كه ديگر وضعيت در حالت «بغرنج» قرار دارد، در حالي كه اگر اطلاعرساني پيش از آن انجام گيرد، مي‌توان از به وجود آمدن چنين وضعيتي جلوگيري كرد. اطلاعرساني در خصوص وضعيت جاده‌ها مي‌تواند به سادگي همين اپليكيشن‌هاي موبايلي باشد كه در دسترس همه مردم قرار دارد، در چنين حالتي مي‌توان حجم مسافران جاده‌ها، وضعيت گلوگاه‌ها، و ميزان مسافران مقاصد گوناگون را به راحتي به اطلاع مردم رساند. اين اطلاعات در حال حاضر موجود است و مي‌توان با توزيع اين اطلاعات در ميان مردم از حجم سفرها به نقاطي كه ازدحام جمعيت و ترافيك وجود دارد كاست؛ من اگر بدانم پس از خروج از منزلم در تهران، قرار است سه ساعت در اتوبان تهران- كرج زمان بگذرانم حتما در زمان‌بندي سفرم تجديدنظر مي‌كنم. براي همين است كه اطلاعرساني در خصوص جاده‌ها سريع‌تر و رك‌تر در اختيار مردم قرار بگيرد. ضمن اينكه بخشي از وظايف دولت براي گره‌گشايي از اين موضوع در گرو سرمايه‌گذاري صحيح است. اگر كسي مايل به سرمايه‌گذاري براي مراكز گردشگري و تفريحي در مركز كشور باشد مي‌توان زمين رايگان در اختيار او گذاشت، ضرري كه مصرف سوخت در ترافيك جاده‌هاي شمال به سرمايه‌هاي كشور مي‌زند مي‌تواند به راحتي ده‌ها ميليارد سرمايه‌گذاري در مناطق گردشگري ديگر را تامين كند. وقتي صحبت از مشكل حمل و نقل و ترافيك جاده‌اي به ميان مي‌آيد نقشي را كه دولت در توسعه زيرساخت‌هاي جاده‌اي دارد هم نمي‌توان ناديده گرفت، اينكه جاده‌هاي به سمت شمال كفايت لازم را ندارند نمي‌توان رد كرد، اينكه آزادراه تهران- شمال بايد به پايان برسد و به بهره‌برداري كامل برسد را نمي‌توان رد كرد تا به اين ترتيب مشكل ترافيكي كه در محورهاي جنوب به شمال البرز وجود دارد حل شود. اما در حمل و نقل يك اصل وجود دارد كه بايد در كنار توسعه راه‌ها در نظر گرفته شود. اين اصل مي‌گويد كه مقاصد مختلف بايد با هم در رقابت باشند. مديريت حمل و نقل در واقع در مديريت تقاضا است، بخشي از هنرمندي دولت در توزيع سفر و مديريت تقاضاست كه در ايام تعطيل سبب مي‌شود تا بار سفر بر دوش يك منطقه از كشور نباشد.