سيدعباس صالحي از تكميل روند واگذاري مميزي به ناشران خبر داد
مساله‌اي پيش نمي‌آيد كه ناشر دچار مشكل جديدي بشود
سيدعباس صالحي، معاون فرهنگي وزيرارشاد در تازه‌ترين صحبت‌هايش از تكميل روند واگذاري مميزي به ناشران خبر داده است. واگذاري مميزي به ناشران يكي از طرح‌هاي وزارت ارشاد است كه چند سالي از مطرح شدن آن مي‌گذرد، اما چند ماهي است كه اين بحث جدي‌تر شده است. اين موضوع نخستين بار از سوي علي جنتي قبل از تكيه زدن بر صندلي وزارت ارشاد مطرح و پس از اعلام با واكنش‌هاي مثبت و منفي بسياري در ميان اهالي فرهنگ و البته ناشران همراه شد. در نهايت هم بعد از اينكه جنتي وزارتخانه را تحويل گرفت، اعلام شد كه اين موضوع به خاطر مخالفت عده‌اي از ناشران عملي نشده است. در طول چند سال دولت يازدهم هر از چند گاهي دوباره اين موضوع سر زبان‌ها مي‌افتد، به شكل جدي‌ترش همين ارديبهشت امسال بود كه علي جنتي، وزير فرهنگ‌و‌ارشاد اسلامي در نشست اعضاي هيات نظارت بر كتاب‌هاي بزرگسال و كودك و نوجوان اعلام كرد كه چاپ كتاب از سوي برخي ناشراني كه سابقه تخلف ندارند يا نهادها و شخصيت‌هايي كه نياز به مميزي و نظارت وزارت ارشاد ندارند، به خود آنها سپرده مي‌شود و از اين پس وزارت ارشاد بيشتر بر سياستگذاري و برنامه‌ريزي در اين زمينه تمركز خواهد كرد. حالا بعد از گذشت سه ماه از اين گفته‌هاي وزير ارشاد، فاز اول واسپاري مسووليت مميزي به ناشران از حوزه ادبيات كودك و نوجوان شروع شده است. اين خبري است كه سيدعباس صالحي در جريان تازه‌ترين ديدار هفتگي‌اش با اهالي قلم و نشر اعلام كرده و در آن توضيح داده كه قرار است كتاب‌هاي عمومي و ادبيات در آخرين مرحله اين واسپاري باشند. اعلام اينكه قرار است از اين به بعد مسووليت مميزي كتاب‌ها به عهده ناشران باشد واكنش‌هاي زيادي به همراه داشت، واكنش‌هايي كه بخش عمده‌اي از آنها در رابطه با عدم قبول اين مسووليت از سوي ناشران بود. وزارت ارشاد در اين ميان دلايل خاص خودش را دارد. سيدعباس صالحي اين دلايل را اين‌طور توضيح داده است: «همان طور كه در گفت‌وگوهاي پيشين هم مطرح شد بحث تخصيص مميزي به ناشران با اين منطق اتفاق افتاد كه در حين حفظ مقررات و مصوبات بالادستي كه براي وزارتخانه ارشاد و حوزه مميزي حاكم است با گسترش تفويض‌ها به تمركززدايي برسيم.» بخشي از اين تفويض اختيارات هم اعطاي اختيار صدور مجوز به ناشران در 10 استان كشور است. با همين نگاه در گذشته ۵ استان اختيار تفويض مميزي كتاب را دريافت كرده بودند. سال گذشته ۵ استان ديگر به آنها اضافه شد و در حال حاضر اين كار در ۱۰ استان انجام مي‌شود و همان طور كه در تهران بررسان كتاب وجود دارند، در مراكز استان‌ها همچنين قابليت‌هايي وجود داشته باشد. معاون فرهنگي وزير ارشاد در مورد آن اين‌طور توضيح مي‌دهد: «در واقع مي‌خواهيم همان طور كه در تهران از وجود بررسان و كارشناسان براي ارزيابي كتاب‌ها استفاده مي‌كنيم از مراكز استان‌ها به سراسر كشور نيز با حفظ مقررات بالادستي كارشناسان و متخصصان امكان اعلام نظر داشته باشند. مشابه اين اتفاق براي تفويض اختيار به برخي ناشران با سابقه و حرفه‌اي نيز دنبال شد، ناشراني كه بيش از چند دهه به صورت حرفه‌اي و با هيات علمي مشخص كار مي‌كنند. اين ناشران مي‌توانند در صورت تقاضاي خود و بعد از بررسي اسامي هيات علمي از سوي هيات نظارت در ضوابط نشر وظيفه چاپ و صدور مجوز را متقبل شوند.»
در اين ميان، بحث تفويض اختيار به ناشران هم مطرح شده كه در آن ناشران حرفه‌اي با تشكيل هيات‌هايي كه خودشان پيشنهاد مي‌دهند و بعد هم هيات نظارت بر ضوابط نشر آنها را تاييد مي‌كند، كار مميزي كتاب را خودشان انجام دهند. البته اين مكانيزم، انتخابي است نه تحميلي به اين معنا كه ناشران با علاقه‌مندي‌هاي خودشان در اين مكانيزم قرار مي‌گيرند.
سيدعباس صالحي در مورد دغدغه‌هاي ناشران در زمينه اجراي اين طرح توضيح داد: «در ارتباط با ناشران، مساله‌اي پيش نمي‌آيد كه بعدا ناشر را دچار مشكل جديدي بكند اما اين آيين‌نامه كلي، دستورالعملي پيدا كرده كه اين دستورالعمل مكانيزم اجرايي آن آيين‌نامه است. در اين مكانيزم قرار بر اين است كه از يك طرف ناشران علاقه‌مند، در هيات بررسان، بررسي شوند كه اولويت‌بندي ناشران بر اساس تعداد نشر و سابقه كارشان مورد ارزيابي قرار خواهد گرفت.»
به گفته صالحي براي ناشران دانشگاهي و آموزشي دغدغه كمتري وجود دارد و بنابراين مرحله اول اين طرح قرار است با تفويض اختيار با اين دسته از ناشران آغاز شود اما اين بدان معني نيست كه مراحل سوم و چهارم و ورود ناشران ادبيات و كودكان و نوجوان به طرح دچار تاخير طولاني مي‌شود.
او در توضيح روند واگذاري بحث مميزي به ناشران حوزه‌هاي مختلف از جمله ادبيات كودك و نوجوان كه در حال تكميل است، توضيح داد: «آيين‌نامه مذكور در حال حاضر حكم يك دستورالعمل را دارد كه مكانيزم اجرايي طرح محسوب مي‌شود. در اين مكانيزم چون دغدغه‌اي وجود داشت كه با گسترش و تكثر ناشراني كه درخواست تقبل وظيفه مميزي را دارند وحدت رويه با اختلال مواجه شود تفويض مميزي به حوزه‌هاي مختلف در چند مرحله و رويه زماني متفاوت انجام شود.» هرچند پيش‌بيني مي‌شود كه اجراي طرح واگذاري مميزي به ناشران در مراحل تكميلش با واكنش‌هاي بيشتري از سوي اهالي نشر روبه‌رو شود، اما به نظر مي‌رسد كه وزارت ارشاد تصميم گرفته تا با اجراي مرحله‌اي اين طرح در ادامه بخشي از مشكلات مختلفي را كه پيش خواهد آمد حل‌وفصل كند. صالحي اين زمانبندي و وجود فاصله‌هاي زماني در روند اجرايي طرح واگذاري مميزي به ناشران را حفظ وحدت اعلام كرده تا در هر مرحله از يكسان بودن اجراي طرح اطمينان حاصل شود.