جايزه هانس كريستين اندرسن براي كائو ونزوآن
نويسنده چيني نوبل ادبيات كودك را تصاحب كرد
بهار سرلك
كائو ونزوآن، نويسنده چيني ادبيات كودكان جايزه هانس كريستين اندرسن يا «جايزه نوبل ادبيات كودك» را در مراسمي كه بيستم آگوست در شهر آكلند نيوزيلند برگزار شد، دريافت كرد. ونزوآن نخستين نويسنده چيني است كه به فهرست نهايي نامزدان اين جايزه راه پيدا كرد و توانست خود را برگزيده آن معرفي كند. ونزوآن به هنگام دريافت اين جايزه خود را به شكلي معرفي كرد كه بحثي در آن نباشد، او گفت: «بدون شك در ميان همتايانم من شناخته‌شده‌ترين هستم، با اين حال نويسنده ادبيات كودكِ معمول هم
به شمار نمي‌روم.»
از ماه آوريل كه ونزوآن در نمايشگاه كتاب كودك بولونيا برگزيده برترين جايزه ادبيات كودك اعلام شد مورد توجه قرار گرفت؛ در واقع نخستين‌باري است كه نويسنده‌اي چيني برگزيده دفتر بين‌المللي كتاب براي نسل جوان شناخته مي‌شود. اين استاد ادبيات 62 ساله دانشگاه پكينگ چين در مصاحبه‌اي اختصاصي با خبرگزاري شينهوا گفت: «كم‌كم هيجان را احساس مي‌كنم نه فقط براي خودم بلكه براي شناساندن ادبيات چين به جهان.» او خود را نويسنده‌اي مي‌داند كه تنها براي كودكان نمي‌نويسد بلكه براي تقويت ساختار ادبي و زيبايي‌شناختي مي‌نويسد. مي‌گويد: «به هنگام نوشتن، خواننده مشخصي را در ذهنم متصور نمي‌شوم شايد در ضمير نيمه آگاهم يكي باشد. زماني كه نوشتن آغاز مي‌شود، اين خواننده معين نيز كمرنگ مي‌شود.»
مجله‌هاي ادبي چين برخي از آثار اين نويسنده ازجمله آخرين آن «چشمان آسيابك» را تحسين كرده‌اند. ونزوآن مي‌گويد: «وقتي داستانم در مجله‌اي ادبي منتشر مي‌شود، خواننده‌هاي آن بزرگسال هستند اما وقتي در مجله كودكان چاپ مي‌شود، كودكان هم اين داستان را مي‌خوانند. وقتي كودكان داستان من را مي‌خوانند نمي‌گويند اين داستان براي من نيست.»
از نظر اين نويسنده، ادبيات را مي‌توان دسته‌بندي كرد اما اين دسته‌بندي ربطي به خواننده آن ندارد. هر چند او هميشه ديدگاه كودكانه را براي نظاره جهان برمي‌گزيند و به همين دليل است كه اغلب آثار او در حوزه ادبيات كودك قرار مي‌گيرند. اصرار او بر اين است كه ديدگاه يك كودك يك انتخاب است، انتخابي كه بدون دردسر تعقيب عناصر زيبايي‌شناختي خواننده را خشنود مي‌كند.
او در آثارش زماني كه مكالمه بزرگسالي را با كودكي توصيف مي‌كند، سرسختانه عمل مي‌كند و همين نشان‌دهنده جهان حقيقي يا شرايط واقعي انسان با خواننده‌اش بدون توجه به سن است كه از دادن ظاهري زيبا به دردها و تيره‌بختي‌هاي زندگي اجتناب مي‌كند اما هرگز از انعكاس كيفيت‌هاي
با اهميت انساني روي برنمي‌گرداند. آثار كائو ونزوآن در ميان منتقدان بحث‌هايي را پيش آورده كه برخي معتقدند عناصر عاشقانه آثار او براي به نمايش كشيدن جهان واقعي مناسب نيستند. برخي مي‌گويند كه دورنماي بي‌رحمانه او از آسيب‌پذيري‌هاي زندگي، تصور دوران كودكي شاد را منعكس نمي‌كند. او در توضيح اين انتقادات مي‌گويد كه عناصر عاشقانه لحن اصلي آثار او هستند گرچه او قصد ندارد حقيقت زندگي و انسانيت را از خواننده‌هايش پنهان كند، خواننده‌هايي كه دوسوم آنها را كودكان تشكيل مي‌دهند.
او معمولا جايزه‌هايش را به همتايانش و كشورش تقديم مي‌كند و خودش را يكي از چند نويسنده چيني مي‌داند كه ديدگاه مشابهِ زيبايي‌شناختي ژن ادبيات و منبع افسون را با يكديگر تقسيم كرده‌اند. او مكررا اعلام كرده كه در حال نوشتن داستان‌هايي است كه فقط در چين روي مي‌دهند؛ كشوري كه در نيم قرن گذشته دستخوش تغييرات جدي قرار گرفته و منبع الهام پايان‌ناپذيري براي اين نويسنده شده است. ونزوآن مي‌گويد: «احمق بزرگي خواهي بود اگر از اين گنجينه روي برگرداني.» و از اينكه پيشينيانش چيني بودند ابراز خوشحالي مي‌كند.
جايزه بين‌المللي هانس كريستين اندرسن هر دو سال يك‌بار توسط دفتر بين‌المللي كتاب براي نسل جوان در دو بخش نويسندگي و تصويرگري به برگزيدگان خود اهدا مي‌شود كه روترات سوزانه برنر، تصويرگر آلماني جايزه بخش تصويرگري كتاب هانس كريستين اندرسن 2016 را از آن خود كرد. در اين دوره شهره يوسفي از متخصصان شوراي كتاب كودك يكي از اعضاي هيات‌داوران بين‌المللي جايزه هانس كريستين اندرسن بود. همچنين پژمان رحيمي‌زاده، تصويرگر كتاب‌هاي كودك و نوجوان و منتخب شوراي كتاب‌كودك در ميان پنج نامزد برتر بخش تصويرگري در مرحله نهايي رقابت داشت.