اجماع اوپكي‌ها مي‌تواند به نفع اعضا باشد
محمدعلي خطيبي
كارشناس بازار نفت و اوپك
با توجه به حضور باركيندو، دبيركل اوپك در ايران در روزهاي آينده؛ اظهارات اخير ولاديمير پوتين رييس‌جمهور روسيه براي حمايت از افزايش توليد ايران تا سطح پيش از تحريم‌هاي غربي و تا زمان ورود ايران به طرح فريز نفتي نشان ميدهد توليدكنندگان بزرگ نفت به اجماع مناسب و عقلاني براي مديريت بازار نفت رسيده‌اند.
حمايت رييس‌جمهور روسيه در روز گذشته رسما از ايران براي افزايش توليد و صادرات نفت خود تا سهم پيش از تحريم‌هاي نفتي نشان ميدهد اعضا قبول كردند كه ايران مي‌تواند افزايش توليد خود را داشته باشد و تا سقف سهمي كه پيش از تحريم‌هاي نفتي داشته است پيش برود؛ موضوعي كه هم‌اكنون با آمار و ارقام‌هاي اعلامي نشان ميدهد ايران در حال نزديك شدن به اين سقف توليدي و صادراتي است.
به اين جهت به نظر نمي‌رسد براي حضور ايران در طرح فريز نفتي مشكلي وجود داشته باشد و ايران هر زماني كه توليد و صادراتش را به ميزان پيش از تحريم‌ها رساند؛ مي‌تواند وارد طرح فريز نفتي شده و با همراهي ديگر اعضا اين طرح را كه تعادل بازار عرضه و تقاضا را مديريت مي‌كند، را مديريت كند.
در مرحله پيش با وجود اينكه نشست‌هايي در خصوص همراهي اعضا براي اجراي فريز نفتي انجام شد اما در نهايت طرح اين موضوع با عدم همراهي اعضا شكست خورد ولي هم‌اكنون اعضا به خوبي مي‌دانند كه اگر با يكديگر همراهي نكنند درآمدهاي حاصل از صادرات نفت‌شان با كاهش قيمت نفت بيش از پيش كاهش خواهد يافت و به ضرر اعضاي اوپك است.
در مرحله نخست طرح فريز نفتي، تمام اعضا به خوبي به ايران حق مي‌دادند كه در اين طرح شركت نكند و تا زماني كه سهم خود را در بازار نفت باز پس نگرفته است راي منفي به اجراي اين طرح بدهد ولي هم‌اكنون شرايط ايران و ساير اعضا متفاوت از پيش است.
هم‌اكنون با توجه به افزايش توليد و صادرات نفت ايران، ايران ديگر بهانه‌اي براي عدم همراهي با اعضا ندارد و چنانچه همه اعضا قبول كنند كه در اين طرح شركت كنند، مي‌توانند با همراهي اعضا مديريت بازار را به سمت افزايش قيمت هدايت كنند.
در مرحله نخست تنها مخالف براي عدم همراهي ايران در طرح فريز نفتي، عربستان بود كه حاضر نبود شرايط ايران را درك كند اما در شرايط پيش‌رو افزايش تراز فروش نفت ايران خبر از رفع برخي شرايط براي حضور ايران ميدهد و به نظر مي‌رسد در نشست آتي چنانچه رايزني‌هاي قبلي صحيح مديريت شود، موفقيت بيشتري داشته باشد و در نهايت منافع بلندمدت براي اعضا حاصل شود.
در حال حاضر بعيد به نظر مي‌رسد ايران نيز براي همراهي ديگر اعضا مشكلي داشته باشد و براي كسب درآمد بيشتر و رسيدن به هدف افزايش قيمت نفت در بازار جهاني همراه ساير اعضا خواهد بود و به اجراي اين طرح «آري» خواهد داد. گو اينكه نشست آتي همراهي بيشتر اعضا از جمله عربستان را نيز دارد و كم كم همه اعضا قبول كرده‌اند كه اين طرح مي‌تواند منافع بلندمدت‌شان را تامين كند. اكنون همه اعضا شرايط ايران را بيش از گذشته درك كرده‌اند و مي‌دانند در صورت توافق با رسيدن سطح توليد ايران به روزهاي پيش از تحريم، مي‌توانند همراهي ايران را نيز داشته باشند.
حال اينكه دولتمردان ايران بخواهند در اين طرح همراه باشند يا خير موضوعي است كه بايد مردان نفتي دولت در مورد آن اظهارنظر كنند اين امر موضوعي است كه به سياست‌هاي دولت و وزارت نفت باز مي‌گردد اما به نظر مي‌رسد اگر توليد به سطح قبل برسد - الان هم بنا به آمار ارايه شده نزديك ميزان توليد پيش از تحريم‌ها هستيم - ديگر مشكلي براي حضور ايران نيست.
باركيندو بايد در عين حال بعد از ايران به سراغ ساير اعضاي اوپك رفته و با همراه كردن اعضا سعي كند زمان راي‌گيري براي همراهي با اين طرح را به كوتاه‌ترين زمان برساند. چرا كه افزايش زمان براي راي‌گيري اين طرح مي‌تواند منجر به كارشكني برخي از اعضا شود. از سوي ديگر حضور باركيندو، دبيركل اوپك در ايران و انجام نشست‌ها مختلف با اعضاي اوپك براي متقاعد كردن آنها براي همراهي با طرح ونزوئلايي‌اش هم نشان از اهميت مديريت بازارجهاني نفت و نگراني از افت دوباره قيمت‌ها بعد از نشست اوپك دارد.
تعدد جلسات پيش از برگزاري نشست اصلي مي‌تواند موفقيت طرح را تضمين كند و توافق را سرعت ببخشد. ما هم اميدواريم جلسه موفقي برگزار شود چرا كه با توجه به شرايط بازار چنانچه اعضا به توافق مناسبي نرسند بازار نفت ممكن است واكنش مناسبي نشان ندهد و ضرر آن تنها متوجه توليدكنندگان نفتي خواهد بود.
در عين حال پوشيده نيست كه اگر اعضا بدون ضابطه توليد كنند، با افزايش عرضه هيچگاه مديريت بازار اجرايي نخواهد شد و به سمت كاهش غيرقابل پيش‌بيني قيمت‌ها پيش خواهيم رفت. اين موضوع با تجربه سه سال گذشته صادركننده‌ها نشان ميدهد كه افزايش توليد راه‌حلي براي افزايش درآمد نيست. در سه سال گذشته اغلب توليدكنندگان افزايش توليد داشتند ولي منجر به افزايش درآمدهايشان نشد و اين تجربه‌اي است كه اميدوارم تكرار نشود. رقابت بيشتر منجر به درآمد نمي‌شود بلكه موجب كاهش درآمد و سود خواهد شد.
هم‌اكنون درآمد اعضا يك سوم گذشته است كه نشان‌دهنده سياست غلط در مديريت بازار و توليد بوده است كه اگر اين رويه اصلاح شود و به مرور به سمت مديريت بازار برويم قطعا قيمت‌ها افزايش مي‌يابد و درآمد هم رو به افزايش مي‌رود.