انجمن هنرمندان نقاش در بيانيه‌اي به اتفاقات اخير حوزه تجسمي واكنش نشان داد
انتقاد از سياست‌هاي موزه هنرهاي معاصر تهران و برنامه‌هاي آن
علي مطلب‌زاده
انجمن هنرمندان نقاش ايران در طول چند ماه گذشته تلاش كرده تا شيوه متفاوتي را در برخورد با اتفاقات حوزه تجسمي پيش بگيرد و دست‌كم با صدور بيانيه‌هايي درباره اتفاقات روز اين حوزه حضور جدي‌تري را در عرصه هنرهاي تجسمي تجربه كند. اين انجمن در تازه‌ترين بيانيه‌اش به وقايع چهارماه اخير حوزه تجسمي واكنش نشان داده و از سكوت مسوولان وزارت ارشاد در مقابل اين اتفاقات انتقاد كرده است. هيات‌مديره انجمن نقاشان ايران در اين بيانيه با اشاره به اينكه «در فضاي هنرهاي تجسمي كشور وقايع التهاب‌آوري در حال رخ دادن است كه حمايت، واكنش يا موضع‌گيري همه‌جانبه مسوولان را مي‌طلبد» از «سكوت ادامه‌دار و سوال برانگيز وزارت ارشاد در قبال اين وقايع» انتقاد كرده و نسبت به سه حاشيه هنرهاي تجسمي در طول اين ماه‌ها واكنش نشان داده و از مسوولان وزارت ارشاد و در راس آنها علي جنتي، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي خواسته تا نسبت به اين موضوعات پاسخگو باشند. در بخش اول اين بيانيه به هجمه غيرمنطقي، غيركارشناسانه و توهين‌آميزي كه در طول ماه‌هاي اخير از طرف برخي از سايت‌هاي سياسي نسبت به نمايش آثار در گالري‌ها صورت گرفته اعتراض شده و اين سوال مطرح شده كه مسووليت تصميم‌گيري در مورد اين اتفاقات برعهده چه نهادي است و چرا وزارت ارشاد و معاونت هنري آن درباره اتفاقات پيش‌‌آمده در حوزه تجسمي و پيشامدهاي آن سكوت مي‌كنند؟ اما دو بخش ديگر اين بيانيه مربوط به موزه هنرهاي معاصر تهران و اتفاقاتي است كه در طول ماه‌هاي گذشته اين موزه را همواره دچار حاشيه كرده است. جديدترين نمايشگاه موزه هنرهاي معاصر تهران با عنوان «آهنگ آفتاب» با نمايش عكس‌هايي از محمدرضا جوادي از كوير ايران از روز سه‌شنبه گذشته افتتاح شده است، نمايشگاهي كه به گفته مجيد ملانوروزي، رييس موزه هنرهاي معاصر تهران قرار است در ژنو و نيويورك هم برگزار شود. همزمان با اعلام خبر برگزاري چنين نمايشگاهي انتقادات زيادي از عملكرد موزه هنرهاي معاصر در زمينه انتخاب برنامه‌هاي نمايشگاهي صورت گرفت و تا آنجا پيش رفت كه در نشست خبري اين نمايشگاه نسبت به برگزاري نمايشگاه اخير موزه هم انتقادات بسياري مطرح شد. سوال اصلي اين بود كه چه دليلي دارد برنامه‌اي كه به‌راحتي در يك فرهنگسرا يا گالري قابل اجراست به برنامه نمايشگاهي موزه هنرهاي معاصر آن هم براي مدت سه ماه تبديل شود. انجمن نقاشان در بخش ديگري از بيانيه‌اش در مورد اتفاقات اخير حوزه تجسمي در واكنش به اين نمايشگاه مي‌نويسد؛ «مورد مهم بعدي اتفاقات عجيبي است كه در موزه هنرهاي معاصر تهران برنامه‌ريزي و اجرا مي‌شود مثل برگزاري نكوداشتي كه به‌راحتي مي‌توانست در يك فرهنگسرا يا گالري اجرا شود، يا برپايي نمايشگاه انفرادي عكس كه سوال‌هاي بسياري را براي اهالي تجسمي به وجود آورده است. چرا موزه با برپايي نمايشگاه‌هاي انفرادي از هنرمنداني تجليل مي‌كند كه در تاريخ هنر ايران از جايگاه مهمي برخوردار نيستند؟ آيا موزه قرار است استعداديابي كند؟ آيا جامعه هنري و مردم نبايد بدانند كه سياست‌هاي موزه درباره نمايش آثار در مكاني كه متعلق به آنهاست چيست؟ «موزه» تعريف مشخصي دارد؛ جاي كلاني است و براي ايفاي نقشش محتاج به سياستگذاري‌هاي كلان است. ما واقعا و صميمانه مايليم بدانيم كه سياست‌هاي موزه در اين باره چيست؟ دلايل تحليلي و كارشناسي‌شده براي اين سياست‌ها كدامند؟ مشاوران موزه در اين زمينه چه كساني هستند؟ و اگر اصولا نظرات تخصصي ديگران براي مدير موزه اهميت دارد، چگونه مي‌خواهد از نظرات مشورتي دايره بزرگ‌تري از صاحبنظران استفاده كند؟»
اما موضوع ديگري كه در طول ماه‌هاي اخير همواره مطرح شده و هربار مجيد ملانوروزي، مديركل هنرهاي تجسمي و سرپرست موزه هنرهاي معاصر تهران ترجيح داده تا با توضيحات كلي در اين مورد جزييات بيشتري در مورد آن را اعلام نكند مساله امانت دادن آثار گنجينه موزه هنرهاي معاصر براي نمايش در موزه‌هاي معتبر بين‌المللي است. اين مساله‌اي است كه سال گذشته براي نخستين‌بار مطرح شد و از همان زمان واكنش‌هاي زيادي از جانب هنرمندان و رسانه‌ها به همراه داشت. اوايل امسال كه بحث واگذاري موزه هنرهاي معاصر تهران به بنياد رودكي مطرح شده بود اين موضوع وارد فاز ديگري شد و بحث سرنوشت گنجينه‌اي مطرح شد كه هنوز فهرست مشخصي از آثار موجود در آن وجود ندارد. همين موضوع باعث شد تا موزه هنرهاي معاصر تهران تصميم بگيرد تا اين آثار را به شكل مجازي به نمايش بگذارد يا حتي كتابي از اين آثار منتشر كند. اينها اتفاقاتي است كه تا الان نيفتاده و همين موضوع نگراني‌هاي جديدي را براي جامعه تجسمي ايجاد كرده است. انجمن هنرمندان نقاش در بخش پاياني اين بيانيه در اين مورد مي‌نويسد: «در ادامه معماي فهرست اموال گنجينه كه هنوز از طرف مديريت موزه حل نشده باقي مانده است، ماجراي ارسال آثار موزه به خارج از كشور نگراني‌هاي مضاعف و جدي‌اي را براي اهالي تجسمي كشور فراهم آورده است و متاسفانه همه اينها ريشه در عدم شفاف‌سازي مديريت موزه دارد. معلوم نيست اين پنهان‌كاري‌ها تا كي قرار است ادامه يابد. چرا فهرست اين آثار اعلام نمي‌شود و مساله ارسال آنها در جلسه مشتركي ميان هنرمندان مهم و مطرح و اعضاي انجمن‌هاي فرهنگي و هنري كشور طرح نمي‌شود و تنها به انتشار اخبار آن از طريق خبرگزاري‌ها بسنده مي‌شود؟ چه تضميني وجود دارد كه اين آثار اصلا سالم به كشور بازگردند؟ چه تضميني وجود دارد كه اين آثار كلا با راي يك دادگاه خارجي به نفع كشورهاي ديگر مصادره نشوند؟ مگر اين بلا بارها و بارها بر سر اموال ايران در خارج از كشور نيامده است؟ پس چرا مديريت موزه در شرايط و روابط كنوني منطقه‌اي و بين‌المللي دارد دست به چنين قمار بزرگي مي‌زند؟ و در اين قمار بزرگ قرار است چه چيزي عايد چه كسي بشود؟ با وجود اين همه ابهامات در اين مساله آيا سوالات و نگراني‌هاي جامعه هنري درباره ارسال آثار موزه به خارج از كشور غيرمنطقي هستند؟ ما اينطور فكر نمي‌كنيم.» اما عملكرد مسوولان وزارت ارشاد و در راس آنها شخص وزير و علي مرادخاني، معاون فرهنگي‌اش در حوزه هنرهاي تجسمي در طول يكي دو سال گذشته نشان داده كه اخبار و موضوعات مربوط به اين بخش به اندازه موضوعات و حاشيه‌هاي مرتبط با سينما و موسيقي داراي اهميت نيست. همين موضوع باعث شده تا انجمن نقاشان ايران در بخش پاياني اين بيانيه به انفعال وزارت ارشاد در خصوص هنرهاي تجسمي اعتراض كرده و درخواست كنند تا «برخلاف بيانيه‌هاي قبل كه بي‌جواب مانده‌اند، اين‌بار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي سوال‌هاي هنرمندان هنرهاي تجسمي كشور را پاسخ داده و نسبت به فضاي هنرهاي تجسمي احساس مسووليت كند. »