از خوش‌بيني الجزاير تا بازي روسي عربستان در نشست امروز اوپك در الجزيره
لحظه صعود و سقوط نفت
گروه اقتصادي
فردا 28 سپتامبر الجزيره ميزبان وزراي اوپك است؛ تا يكي از مهم‌ترين و تاثيرگذارترين جلسات اوپك را برگزار كند. اين دومين نشست وزراي نفت اوپك است كه حول محور فريز نفتي مي‌چرخد. اين دومين جلسه است كه وزراي نفتي اوپك براي كوتاه آمدن از سهم توليد نفتي خود گرد هم مي‌آيند و به اجماع مي‌رسند كه توليدشان را براي افزايش قيمت كاهش دهند يا بر روال قبلي حركت كرده و قيمت نفت را همچنان پايين نگه دارند. وزير نفت الجزايره در يكي دو ماه گذشته با سفر به كشورهاي نفتي، سعي كرده است تا زمينه‌هاي اجماع نظر براي فريزنفتي را فراهم كند تا اين‌بار همچون نشست قبلي اعضا بدون نتيجه‌گيري به كشورهاي خود باز نگردند. البته شنيده‌ها هرچند كه اجماع را قوي‌تر از تجربه نشست قبلي مي‌دانند اما بازهم برخي كارشناسان و اخبار خارجي حكايت از عدم اجماع دارند و معتقدند كه برخي اعضا همچون عربستان در آخرين لحظات مي‌توانند اجماع را بر هم بزنند و شرايط عدم توافق را فراهم كنند. قيمت نفت خام روز دوشنبه پس‌ازاينكه وزير انرژي الجزاير گفت كه تمام گزينه‌ها براي كاهش توليد نفت در جلسه اين هفته توليدكنندگان اوپك ممكن است مورد توافق قرار گيرد، روند صعودي به خود گرفت. بر اساس گزارشي كه رويترز منتشر كرده است قيمت نفت روز جمعه گذشته با نمودارشدن نشانه‌هايي از اينكه ممكن است عربستان سعودي و ايران به توافق درزمينه اجراي طرح فريز نفتي نرسند، ۴ درصد كاهش داشت اما اين كاهش با صحبت‌هاي وزير نفت الجزاير جبران شده و قيمت‌ها روند صعودي به خود گرفت.
گزارشات از منابع خارجي هم معتقدند كه اعضاي سازمان كشورهاي صادركننده نفت در حاشيه همايش بين‌المللي انرژي در الجزاير كه از ۲۶ تا ۲۸ سپتامبر برگزار مي‌شود ممكن است به توافقي در خصوص كاستن از ميزان توليدات و صادرات خود برسند. به‌طوري كه نورالدين بوطرفه در الجزاير گفته است: «ما نمي‌خواهيم از اين جلسه دست‌خالي بيرون بياييم.»
كاهش ارزش دلار نيز به بالا رفتن قيمت نفت كمك كرده است. نفت خام آتي برنت با اين افزايش قيمت، بعد از كاهش 76/1 دلاري در روز جمعه، افزايش ۳۹ سنتي را شاهد بود و به بشكه‌اي 28/46 دلار رسيد. قيمت نفت وست تگزاس اينترمدييت نيز ۳۲ سنت افزايش داشت و بعداز كاهش 84/1 دلاري قبلي، به 80/44 دلار در هر بشكه رسيد. به نظر مي‌رسد الجزاير و ونزوئلا همچنان تلاش‌هاي خود براي راضي كردن كشورهاي اوپك در جهت رسيدن به توافق نفتي را ادامه مي‌دهند. سيگنال‌هاي ارسال‌شده از كشورهاي نفتي درباره اينكه طرح فريز نفتي با توافق اين كشورها روبه‌رو مي‌شود يا خير، با پيچيدگي‌هاي زيادي روبه‌رو بوده است اما با نزديك شدن به زمان برگزاري اين اجلاس به نظر مي‌رسد تلاش‌ها براي رسيدن به اين توافق افزايش يافته و احتمال دستيابي به اين توافق نيز بيشتر از گذشته شده است. منابع خبري در اين باره به رويترز گفته‌اند كه عربستان سعودي انتظار ندارد كه در اين نشست، كشورهاي عضو به توافقي در اين زمينه برسند. بااين‌حال مسوولان سعودي پيشنهاد داده‌اند كه اگر ايران اين كاهش ميزان توليدات را بپذيرد، آنها نيز با اين موضوع موافقت مي‌كنند. ايران تاكنون بيان كرده است كه تنها در صورتي با اين طرح موافقت مي‌كند كه سقف توليداتش به چهار ميليون بشكه در روز برسد. اين مساله با موافقت عربستان مواجه نشده است اما ايران قول داده است كه در اين زمينه با كشورهاي عضو اوپك همكاري داشته باشد. در عين حال نورالدين بوطرفه، وزير نفت الجزاير اميدوارانه‌تر از قبل گفته است: « نشست مشورتي اوپك، نخستين گام به سوي ايجاد ثبات در بازار خواهد بود و شكست نخواهد خورد. چه به توافق برسيم و چه به درك متقابل درباره عوامل و عناصر يك توافق دست يابيم، هر دو حالت
رضايت بخش خواهد بود. همه كشورهاي عضو اوپك با لزوم افزايش قيمت‌ها موافق هستند و تنها بايد چارچوب و قالب مورد پذيرش و رضايت همگان را بيابيم. كشورهاي عضو اوپك در نتيجه سقوط قيمت‌هاي نفت از بالاي ١٠٠ دلار براي هر بشكه در ميانه ٢٠١٤ به كمتر از ٣٠ دلار كه پايينترين حد در ١٣ سال گذشته بوده است، روزانه ٣٠٠ تا ٥٠٠ ميليون دلار زيان مي‌كنند.»
وي در همين حال تاكيد كرده است: «توليدكنندگان عمده نفت جهان بايد براي تثبيت قيمت‌هاي نفت، تصميم بگيرند. ناتواني در دستيابي به توافق درباره تثبيت سطح توليد، ممكن است حتي منجر به كاهش بيشتر قيمت‌هاي نفت شود و بهترين راه‌حل، تثبيت سطح توليد است. هيچ شركت نفتي نمي‌تواند در صورت باقي ماندن قيمت‌ها زير ٥٠ دلار براي هر بشكه، دوام بياورد.»
بي‌تفاوتي يا بازي روسي
در همين حال كه همگان متوجه عربستان هستند و به نظر مي‌رسد عربستان در اين توافق‌كارشكني كند الكساندر نواك، وزير انرژي روسيه اعلام كرده است: «دستيابي به توافق بر سر تثبيت توليد نفت براي اين كشور موضوعي بحراني و حياتي نيست. هر چند ما بر اين باور هستيم كه ممكن است (با دستيابي به چنين توافقي) فرآيند بازگشت توازن به بازار نفت مي‌تواند بهبود يابد كه اين امر به نفع همگان خواهد بود. دستيابي به توافق براي تثبيت قيمت نفت خام از جمله توافق احتمالي براي تثبيت توليد، براي اين كشور بسيار بحراني نيست.»براساس اخبار و گزارش‌هاي منتشر شده در رسانه‌هاي بين‌المللي ظاهرا احتمال توافق براي تثبيت سطح توليد در نشست الجزاير تقريبا صفر است.
اجلاس انرژي و فرصتي نو
در همين حال امروز در الجزيره اجلاس مجمع بين‌المللي انرژي برگزار مي‌شود و اين امر فرصتي را پيش آورده كه وزراي نفتي پيش از اجلاس اوپك با يكديگر به بحث و تبادل‌نظر بپردازند؛ موضوعي كه تحليلگران آن را سخت و دشوار ارزيابي كرده‌اند.
بر اساس اعلام مجمع بين‌المللي انرژي، ٥٠ نفر به نمايندگي از نهادهاي انرژي كشورهاي توليدكننده و مصرف‌كننده نفت و گاز جهان در نشست اين نهاد در الجزيره حضور مييابند كه از ميان كشورهاي عضو اوپك، نورالدين بوطرفه وزير انرژي الجزاير، خوزه ماريا بوتليو دي واسكونسلوس وزير انرژي آنگولا، گيومه لانگ وزير امور خارجه اكوادور، اتين ديودونه انگوبو وزير نفت و مواد هيدروكربري گابن، گوستي نيومان ويراتماجا مديركل نفت و گاز وزارت انرژي و منابع معدني اندونزي، بيژن زنگنه وزير نفت ايران، جابر الحسين اللعيبي وزير نفت عراق، انس خالد الصالح معاون نخست‌وزير و سرپرست وزارت نفت كويت، موسي الكني معاون رييس‌جمهور دولت وحدت ملي ليبي، امانوئيل ايبه كاچيكوو وزير منابع نفتي نيجريه، محمد بن صالح الساده وزير انرژي و صنعت قطر، خالد الفالح وزير انرژي، صنعت و منابع معدني عربستان، سهيل محمد المزروعي وزير انرژي امارات و الوخيو دل پينو وزير نفت ونزوئلا، در نشست الجزاير حضور مييابند. از سوي ديگر، احمد الشريان دبيركل نهاد ملي نفت و گاز بحرين، جف لبونت مديركل نهاد منابع طبيعي كانادا، تورد لين، وزير نفت و انرژي نروژ و الكساندر نواك وزير انرژي روسيه، از نمايندگان كشورهاي توليدكننده نفت غير عضو اوپك هستند كه در نشست الجزاير شركت مي‌كنند. كشورهاي مصرف‌كننده عمده نفت از جمله چين، فرانسه، آلمان، هند، ژاپن، كره جنوبي، انگليس و امريكا نيز نمايندگاني در نشست الجزاير خواهند داشت.
نگاه ايران به فريز
مي توان گفت ايران كه در نشست دوحه نماينده‌اي نداشت اما اين‌بار هم در نشست الجزاير حاضر مي‌شود و صحبت‌هاي رييس‌جمهور در ونزوئلا سيگنال‌هاي مثبتي را به اين اجلاس فرستاده است به‌طوري‌كه رسيدن به توافق در اين اجلاس دور از ذهن نيست. شايد بتوان گفت عربستان كه يكي از بزرگ‌ترين توليدكنندگان نفت در جهان به شمار مي‌رود و عضو كشورهاي صادركننده نفت (اوپك) است بيشترين سنگ‌اندازي را در رسيدن به توافق انجام مي‌دهد.
هفته پيش عربستان اعلام كرد كه فقط در صورتي سطح توليد نفت خود را كاهش مي‌دهد كه ايران توليد خود را در حد سه ميليون و ٦٠٠ هزار بشكه در روز نگه دارد و اين درحالي است كه ايران هم‌اكنون روزانه بيش از 8/3 ميليون بشكه نفت توليد مي‌كند و براساس برنامه‌ريزي صورت گرفته توليد نفت ايران تا پايان سال 95 به چهار ميليون بشكه نيز مي‌رسد. در حالي كه عربستان حدود 5/10 ميليون بشكه نفت در روز توليد مي‌كند بنابراين به گفته محمدصادق معماريان، كارشناس بين‌المللي انرژي بايد بيشترين نقش و مسووليت را نيز در اين زمينه ايفا كند. از طرف ديگر كشورهايي مانند روسيه و عراق نيز در خصوص رسيدن به توافق در فريز نفتي به اجماع رسيده‌اند و كشوري مانند الجزاير و ونزوئلا نيز از حاميان طرح فريز نفتي هستند كه با اين شرايط مي‌توان اميدوار بود شرايط براي رسيدن به تثبيت توليد نفت در اجلاس الجزاير مهياتر از اجلاس دوحه باشد هرچند كه عربستان به دنبال كارشكني است و مي‌تواند مانع بزرگي براي رسيدن به اين توافق باشد. اگر عربستان از موضع خود كوتاه بيايد قطعا كشورهايي مانند قطر، كويت و امارات نيز به حاميان طرح فريز نفتي مي‌پيوندند.
زنگنه: تصميمي در نشست الجزيره نمي‌گيريم
وزير نفت با بيان اينكه وضع فعلي بازار نفت براي مصرف‌كنندگان و توليدكنندگان مطلوب نيست، اعلام كرد: نشست الجزيره صرفا نشست مشورتي بوده و از نتايج آن براي اجلاس رسمي آينده اوپك استفاده خواهد شد. به گزارش وزارت نفت، بيژن زنگنه پيش از عزيمت به الجزاير براي شركت در پانزدهمين نشست مجمع بين‌المللي انرژي (آي.اي.اف) به كاهش سرمايه‌گذاري در بازارهاي جهاني از جمله در صنايع نفت اشاره كرد و گفت: اين موضوع در نهايت، در بلندمدت به ضرر مصرف‌كنندگان خواهد بود. وزير نفت درباره برگزاري نشست مشورتي اعضاي سازمان كشورهاي صادركننده نفت (اوپك)، تصريح كرد: اين نشست در حد يك اجلاس مشورتي است و بايد در همان حد از آن انتظار داشت. وزير نفت افزود: از مجموع مذاكرات اين نشست مشورتي اعضاي اوپك مي‌توان به عنوان يك پيش‌آمادگي براي اجلاس عادي ماه نوامبر اعضا در وين استفاده كرد. زنگنه همچنين درباره حضور كشورهاي غيرعضو اوپك در نشست مشورتي توضيح داد: اگر كشورهاي بزرگ توليدكننده غيرعضو اوپك در اين اجلاس شركت كنند، با آنها درباره ثبات بازار نفت صحبت خواهيم كرد. وزير نفت با بيان اينكه وضع كنوني بازار نفت براي توليدكنندگان و مصرف‌كنندگان مطلوب نيست، اظهار داشت: آمادگي‌ها براي تثبيت بازار نفت در حال ايجاد است. اين عضو كابينه دولت، افزود: با توجه به حضور نمايندگان كشورهاي توليدكننده و مصرف‌كننده بزرگ نفت جهان و همچنين روساي بزرگ شركت‌هاي نفتي جهان، شركت‌كنندگان در نشست مجمع بين‌المللي انرژي مي‌توانند از فرصت برگزاري چنين رويدادي براي رايزني تثبيت بازار نفت بهره گيرند. زنگنه با اعلام اينكه شركت در نشست مجمع بين‌المللي انرژي الجزاير براي ايران فرصت خوبي است تا در دوران پساتحريم براي ثبات‌بخشي به بازار نفت و تامين نيازهاي خود با كشورهاي ديگر و روساي شركت‌هاي بزرگ نفتي رايزني كند، يادآور شد: ايران در شرايط پساتحريم به سه عامل اصلي بازار، سرمايه (منابع مالي) و فناوري نياز دارد.