يك دوگانگي فرهنگي
سرانه كمرنگ مطالعه و حضور پررنگ در نمايشگاه فرانكفورت
ندا آل‌طيب
هرچند وضعيت سرانه مطالعه در كشور ما، غم‌انگيز و حتي فاجعه‌بار است اما همواره در نمايشگاه‌هاي كتاب حضور چشمگيري داريم و فرقي هم نمي‌كند اين نمايشگاه در داخل كشور برگزار شود يا خارج از آن.
اين روزها هم تعدادي از نويسندگان، مترجمان و ناشران ما در نمايشگاه كتاب فرانكفورت حضور دارند و اين حضور با اتفاقات گوناگوني همراه است؛ از رونمايي و معرفي كتاب‌ها تا برگزاري جلسات آسيب‌شناسي در ادبيات كودكان و نوجوانان يا برپايي برنامه‌هاي نقالي و... .
پيش‌تر سيد‌عباس صالحي، معاون فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي كه همزمان با برپايي نمايشگاه كتاب فراكفورت به عنوان سرپرست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي نيز حكم گرفت، تاكيد كرده بود اين دوره از نمايشگاه كتاب فرانكفورت با حضور حداقلي مديران دولتي همراه است و تلاش مي‌شود حضور چهره‌هاي ايراني حاضر در نمايشگاه، حضوري واقعي باشد نه بزك كرده. اما در روزهاي اخير چهره‌هايي مانند مهتاب كرامتي، محمود حسيني‌زاد، فريدون عموزاده خليلي، مصطفي رحماندوست و... با حضور در غرفه‌هاي ايراني درباره موضوعات گوناگوني سخن گفته‌اند.
حضور رييس نمايشگاه كتاب «بولونيا» در غرفه ايران
در نخستين روز نمايشگاه فرانكفورت رييس نمايشگاه كتاب «بولونيا» در غرفه ايران حضور پيدا كرد و با مديرعامل موسسه نمايشگاه‌هاي فرهنگي ايران درباره گسترش ارتباطات فرهنگي درحوزه نمايشگاه سخن گفت. برگزاري نشست‌هاي تخصصي درباره كتاب دانشگاهي، نشر حوزه زنان در ايران، ادبيات پايداري و تعاملات نشر ايران و ايتاليا از ديگر برنامه‌هاي غرفه ايران در نخستين روز نمايشگاه بود. در كنار اين برنامه‌ها داستاني از «رستم» پهلوان ايراني و داستاني از «زيگفريد» پهلوان آلماني به صورت نقالي اجرا شد.
خانم بازيگر، آقاي مترجم و «افسانه پادشاه و رياضيدان»
در دومين روز نمايشگاه كتاب فرانكفورت نسخه آلماني كتاب «افسانه پادشاه و رياضيدان» نوشته دكتر مهدي بهداد و نغمه ثميني كه با همكاري كميسيون ملي يونسكو در ايران منتشر شده است، رونمايي شد. به گزارش ايسنا، در اين برنامه مهتاب كرامتي بازيگر سينما كه خودش هم يك انتشاراتي كوچك دارد، محمود حسيني‌زاد مترجم و رمان‌نويس و افشين شحنه‌تبار مدير انتشارات ايراني ـ انگليسي «شمع و مه» صحبت كردند. مهتاب كرامتي كه معتقد است معرفي ايران به جهان بسيار سخت است و شايد بتوان با داستان‌گويي براي اين موضوع تدبيري انديشيد، به اين موضوع پرداخت كه سينما به ادبيات نياز دارد. او گفت: «تنها ادبيات مي‌تواند سينما را فرهيخته‌تر از امروز كند. اگر سينماي ايران عادت كند كه از ادبيات بيشتر بهره ببرد به زودي درهاي بيشتري در جهان به روي آن باز خواهد شد.»
اين بازيگر از اين موضوع هم ابراز تاسف كرد كه جداي موفقيت با ارزش چند فيلم از اصغر فرهادي، بيشتر آثار سينمايي ايراني در بيرون از كشور، امكان اكران خوبي ندارند. كرامتي از نغمه ثميني تقدير كرد كه به خوبي توانسته يك اثر پيچيده علمي را به داستاني نمايشي در كتاب «افسانه پادشاه و رياضيدان» تبديل كند.
محمود حسيني‌زاد، مترجم و فعال فرهنگي ايراني ديگر مهمان اين نشست بود كه در صحبت‌هايش گفت: «در حال حاضر مهم‌ترين مساله ما اين است كه از ميان توليدات‌مان بايد چه كتابي را ترجمه كنيم چون نياز به بازاريابي درستي در اين زمينه داريم و بايد مختصات و ظرفيت‌هاي‌مان را بشناسيم و بسنجيم و بر اساس آن ادبياتي را عرضه كنيم كه ارزش مطرح شدن را داشته باشد. اين معنايش آن است كه تنها به صرف ترجمه كردن، نمي‌شود گفت كه ادبيات‌مان را معرفي و عرضه كرده‌ايم. اين معضلي است كه ادبيات ما گرفتارش شده و به دليل آن نسبت به ساير هنرها در ارتباط با دنيا موفق نبوده است. »
افشين شحنه‌تبار، مدير انتشارات ايراني ـ انگليسي «شمع و مه» نيز در اين نشست ضعف حضور ايران را در محافل بين‌المللي ادبي، در نبودن مترجمان قدرتمند از زبان فارسي به ديگر زبان‌ها و همچنين كم‌كاري ناشران ايراني دانست.
نامزد ايراني جايزه اندرسن معرفي شد
در دومين روز نمايشگاه نيز فريدون عموزاده خليلي نويسنده كودكان و نوجوانان و رييس انجمن نويسندگان كودك و نوجوان به مبحث جذابيت‌هاي كتاب‌هاي كودكان و ظرفيت‌هاي تصويرگري در اين آثار پرداختند.
مصطفي رحماندوست، شاعر كودكان نيز يكي از كتاب‌هاي خود را بازخواني و از يك تجربه خوب و جذاب كتاب كودك سخن گفت. در ادامه اين برنامه‌ها نشستي براي معرفي فرهاد حسن‌زاده كه در سال جاري نامزد دريافت جايزه اندرسن شده است، در غرفه ايران برگزار شد و سحر ترهنده، تصويرگر و از فعالان بين‌المللي ادبيات كودكان و ليلا مكتبي، از پژوهشگران حوزه ادبيات كودك در اين زمينه صحبت كردند.
ايراني‌ها «كامو» خوان‌هاي حرفه‌اي هستند
در ديگر نشست غرفه ايران، «آيريس راديش» مولف كتاب «كامو آرمان سادگي» كه اخيرا در ايران ترجمه و منتشر شده است، ميهمان غرفه ايران بود. به گزارش مهر، او كه از ميزان توجه به اين كتاب در ايران خشنود و شگفت‌زده است، گفت: «كتابم در ايران در يك كتابفروشي زيبا رونمايي شد. من تا قبل از حضور در اين جلسه فكر مي‌كردم كه مانند آلمان در نشست رونمايي كتاب، يك مجري با من صحبت خواهد كرد اما در ايران افراد زيادي سخنراني‌هاي بلندي براي رونمايي كتابم كردند و سوالاتي تخصصي از من پرسيدند كه نشان مي‌داد ايراني‌ها كامو‌خوان‌هاي حرفه‌اي هستند. »