سهامداران دركمين افزايش سرمايه
ميترا فرخ‌پورلنگرودي| در دنياي امروز موضوع افزايش سرمايه و داشتن طرح‌هاي توسعه، مهم‌ترين مولفه براي ارزيابي رشد شركت‌ها است و مديران شركت مي‌توانند برنامه‌هاي خود را بر اساس نگرش تامين مالي از طريق افزايش سرمايه پيش برند، زيرا تامين مالي از بانك‌ها با توجه به نرخ بالاي سود بانكي، در بلندمدت بهينه نبوده و موجب لطمه و زيان شركت‌ها مي‌شود. افزايش سرمايه كه يكي از رايج‌ترين اصطلاحات در بازار سرمايه است عبارت است از افزايش تعداد سهام منتشره و به سهامداراني تعلق مي‌گيرد كه در تاريخ اجراي مصوبه مجمع عمومي فوق‌العاده شركت مبني بر افزايش سرمايه، مالك سهام شركت باشند و اصطلاحا در مجمع عمومي فوق‌العاده افزايش سرمايه شركت كنند. در بازار بورس ايران به‌طور مرتب خبر افزايش سرمايه شركت‌ها به گوش مي‌رسد و بسياري از فعالان بازار به محض شنيدن اين اخبار كه گاها شايعه بوده، مشتاقانه به دنبال خريد سهم مي‌روند و عمدتا بدون آنكه تامل و تحقيقي روي علت اين كار انجام دهند حتي صف‌هاي خريد سنگيني به وجود مي‌آورند. در توجيه اين رفتار مي‌توان گفت، از آنجا كه اينگونه سهام معمولا بعد از برگزاري مجمع افزايش سرمايه، بدون محدوديت دامنه نوسان، بازگشايي مي‌شوند، شايد پتانسيل‌هاي مثبت موجود در سهم به يكباره نمايان شده و رشد قيمت قابل توجهي را به وجود آورد كه اين عامل خود، موجب جذابيت سهم مي‌شود. افزايش سرمايه از منابع متفاوتي تامين مي‌شود و نكته‌اي كه در آن حايز اهميت است، محل تامين اين مبلغ است. در افزايش سرمايه از محل سود انباشته سودهايي كه در سال‌هاي گذشته بين سهامداران تقسيم نشده است براي سرمايه‌گذاري‌هاي جديد و ساير عمليات شركت به كار گرفته مي‌شود و اين روش هرچند جريان نقدينگي جديدي به شركت وارد نمي‌كند، باعث خروج نقدينگي نيز نمي‌شود. در دنياي امروز سود انباشته شركت‌ها براي انجام برنامه‌هاي توسعه‌اي نگه داشته مي‌شود ولي در ايران پس از پايان هر سال مالي و برگزاري مجمع سالانه نگاه سهامداران به دنبال ميزان و درصد سود تقسيمي است و چه مجادله‌هايي كه بر سر اين رقم در مجامع به وجود نيامده است. كارشناسان معتقدند تا زماني كه شركت‌هاي بورسي به جاي انباشته كردن سود به توزيع آن بپردازند، رشد نخواهند كرد و در ايران كه بيشترين توزيع سود صورت مي‌گيرد اين عمل مانع از اجراي برنامه‌هاي توسعه‌اي شده و زنگ خطري براي رشد شركت‌ها است. نوع ديگر افزايش سرمايه، زماني است كه قدرت خريد پول كشورها كم شده و تورم در آنها افزايش مي‌يابد. در اين زمان اختلاف شديدي ميان بهاي تمام شده دارايي‌هاي ثابت با ارزش روز آنها به وجود آمده و شركت‌ها به دنبال افزايش سرمايه از اين محل هستند زيرا اين عمل نه تنها باعث افزايش هزينه‌ها نمي‌شود بلكه استهلاك‌پذير هم نيست. سهامداران بايد به اين نكته توجه داشته باشند كه افزايش سرمايه از محل مازاد تجديد ارزيابي به عنوان عايدي محسوب نمي‌شود و ارزش ذاتي شركت تغييري نخواهد كرد و در اين روش نيز جريان نقدينگي وارد
شركت نمي‌شود.
اگر شركت اندوخته يا سود انباشته‌اي نداشته باشد يا نخواهد از اين محل براي افزايش سرمايه استفاده كند، مي‌تواند از محل آورده نقدي سهامداران اقدام كند. كارشناسان افزايش سرمايه از اين محل را يكي از بهترين انواع تامين مالي داخلي شركت‌ها دانسته‌اند. در اين حالت از سهامداران خواسته مي‌شود كه مبلغ جديدي را براي افزايش دادن سرمايه به شركت بياورند و با اين كار حق بهره‌مندي از حق تقدم را براي خود محفوظ بدارند. بدين صورت كه اوراقي تحت عنوان حق تقدم سهام در اختيار سهامداران فعلي قرار مي‌گيرد. در هفته‌اي كه گذشت معاملات بورس ايران با وجود اشكال در هسته معاملاتي در شروع بازار با تاخير آغاز شد با اين حال اكثر نمادهاي معاملاتي مثبت و با اقبال رويه‌رو بودند. شاخص بورس نيز در اين هفته از مرز 80 هزار گذشت و روز آخر معاملاتي با 372 واحد رشد نسبت به هفته گذشته به رقم 79670 رسيد. اين هفته بازار بورس شاهد اخبار افزايش سرمايه شركت‌هايي مثل بيمه اتكايي ايرانيان با نماد «اتكاي»، كارخانجات توليدي شيشه دارويي رازي با نماد «كرازي»، سبحان دارو با نماد «دسبحان» و شركت توسعه خدمات دريايي و بندري سينا با نماد «حسينا» بود. «اتكاي» در اطلاعيه تصميمات مجمع عمومي فوق‌العاده خود، تصويب افزايش سرمايه 24درصدي از محل مطالبات و آورده نقدي و اندوخته، «كرازي» تصويب افزايش سرمايه 106درصدي از محل سود انباشته، «دسبحان» تصويب افزايش سرمايه 43درصدي از محل مطالبات و آورده نقدي و «حسينا» تصويب افزايش سرمايه از 199 درصدي از محل مطالبات و آورده نقدي را به اطلاع سهامداران خود رساندند. گروه خودرويي نيز با توجه به خبر افزايش سرمايه بانك پارسيان شروعي مثبت را تجربه كرد و نماد «خگستر» با صف خريد پرحجمي دنبال شد. نكته قابل تامل در افزايش سرمايه مذكور، سلب امتياز حق تقدم ايران خودرو است كه از پررنگ شدن احتمال فروش سهام بانك پارسيان ايران خودرو حكايت داشت. در روزهاي پاياني معاملات نيز، نماد حق تقدم بانك خاورميانه، با توجه به پايان مهلت پذيره‌نويسي و شركت سرمايه‌گذاري توكا فولاد با نماد «وتوكا» جهت برگزاري جلسه هيات‌مديره براي تصميم‌گيري در خصوص افزايش سرمايه متوقف شدند. در سنوات گذشته به دليل نبود تحليلگران مالي متخصص در بازار سرمايه پديده افزايش سرمايه با استقبال شديد سهامداران روبه رو مي‌شد اما خوشبختانه در يكي، دو سال اخير نگاه سهامداران به رويداد افزايش سرمايه علمي‌تر شده و چنانچه بدانند اين تامين مالي به مصرف فعاليت‌هاي سودآور و با بازده بالا مي‌رسد نسبت به آن واكنش مثبت نشان داده و قيمت سهام را افزايش مي‌دهند اما چنانچه تشخيص مثبتي نسبت به نحوه تخصيص اين وجوه نداشته باشند نسبت به آن واكنش منفي نشان داده و قيمت سهام در بازار كاهش مي‌يابد.