مبارزه با عرضه يا تقاضا؟
علي شكوهي
اين روزها بحث تجديدنظر درباره مجازات اعدام براي قاچاقچيان مواد مخدر داغ است و برخي بر تداوم اجراي اعدام به عنوان مجازات تاكيد مي‌كنند و برخي هم با توجه به موثر نبودن اين مجازات، بررسي مجدد و حتي تجديدنظر در اجراي حكم اعدام را مطرح مي‌كنند. در همين راستا معاون فرهنگي قوه قضاييه از كساني است كه معتقد به اجراي حكم اعدام است و مي‌گويد كه اگر مجازات «اعدام قاچاقچيان مواد مخدر» را نداشتيم، معلوم نبود چه بلايي سر كشور مي‌آمد. برخي كشورها عمدا راه ترانزيت مواد مخدر را باز مي‌گذارند و منافعي هم از اين منظر براي خود در نظر مي‌گيرند اما جمهوري اسلامي چنين نكرده و صادقانه با قاچاق مواد مخدر مبارزه مي‌كند. اما پرسش مهم اين است كه چرا باز ميزان مصرف مواد مخدر در كشور اين همه بالاست و اصلي‌ترين حجم زندانيان كشور را مواد مخدري‌ها تشكيل مي‌دهند؟ چرا الگوي مصرف مواد مخدر اين همه تغيير كرده و از «سنتي» به سوي «صنعتي» سوق يافته است؟ چرا سن مصرف‌كنندگان اين همه پايين آمده است؟ چرا سهم زنان در مصرف مواد مخدر به صورت چشمگيري افزايش يافته است. اين پرسش‌ها ما را وامي‌دارد كه درباره كارايي روش‌هاي مبارزه با مصرف و قاچاق مواد مخدر بررسي مجدد كنيم و به موضوعاتي توجه نشان بدهيم كه تاكنون كمتر به آن پرداختيم. در اين مسير مهم‌ترين اتفاقي كه بايد بيفتد تغيير نگرش مسوولان در مبارزه با مواد مخدر است. اكنون بحث «مبارزه با تقاضا» به جاي «مبارزه با عرضه» مورد توجه مسوولان قرار گرفته اما به لوازم اين رويكرد به صورت كامل تن داده نمي‌شود. تا وقتي تقاضا در داخل كشور براي مصرف مواد مخدر وجود دارد، هر تلاشي براي جلوگيري از عرضه با شكست مواجه خواهد شد. مبارزه با تقاضا هم نيازمند هويت‌بخشي به نسل جوان، قبول فعاليت تشكل‌ها و گروه‌هاي جوان‌محور، تسريع روند جامعه‌پذيري و به‌خصوص جامعه‌پذيري سياسي در نسل جوان، ايجاد رونق اقتصادي و كاهش بيكاري، ايجاد بستر شادي سالم، زمينه‌سازي براي فعاليت‌هاي هنري و ورزشي، ايجاد تسهيلات براي ازدواج و اقداماتي از اين دست است كه مقاومت دروني جامعه به‌خصوص اقشار جوان را مضاعف مي‌كند. اگر اين هويت مستقل و استغناي دروني در نسل جوان جامعه تقويت نشود، اميدي به نتيجه‌بخشي اين تلاش‌ها عليه مواد مخدر نمي‌توان داشت.