ترامپ، فرصت يا تهديدي براي سوريه؟

گروه جهان

استفان دي ميستورا، نماينده سازمان ملل در امور سوريه خود را براي حضور امريكايي جديد در پرونده سوريه مهيا مي‌كند. امريكاي جديدي كه رييس‌جمهور جديد آن مي‌گويد نه فقط در پرونده سوريه كه در ساير حوزه‌ها هم مي‌خواهد طرحي نو دراندازد. اين طرح نوي ناشناخته، بسياري را نگران و معدودي را شاد كرده است. شايد پرونده سوريه را بتوان يكي از اصلي‌ترين پرونده‌هايي دانست كه جابه‌جايي ساكن كاخ سفيد در آن مي‌تواند تاثيرات بسزايي داشته باشد. روز گذشته نيز استفان دي ميستورا در برلين سخناني را در خصوص تاثير پيروزي ترامپ بر اين پرونده بر زبان راند. به گزارش رويترز، دي ميستورا در تازه‌ترين اظهارنظر خود بدون آنكه سندي براي سخنان خود ارايه كند صرفا گفت كه نگران است كه بشار اسد، رييس‌جمهور سوريه تا پيش از تاريخ 20 ژانويه كه روز تحويل دادن پست رياست‌جمهوري از اوباما به ترامپ است اقدام به بازپس‌گيري شرق حلب به هر قيمتي از شبه نظاميان كند. اين مقام سازمان ملل در اين خصوص كه چرا چنين تصوري ندارد سخني به ميان نياورد اما برخي ديپلمات‌هاي غربي در اين خصوص به رويترز مي‌گويند: بشار اسد مي‌تواند از اينكه ترامپ مي‌خواهد رابطه صميمانه و همكاري وسيعي با روسيه را در پيش بگيرد، استفاده شاياني بكند و از سوي ديگر دراين مدت زمان باقي مانده بشار مي‌تواند تمام توان خود را براي بازپس‌گيري شرق حلب به كار بگيرد و همزمان دولت اوباما هم در اين بازه زماني به دنبال تلافي يا اقدام نظامي جدي نخواهد بود. دي ميستورا در برلين در جمع تعدادي از نمايندگان سوسيال دموكرات پارلمان آلمان گفت: بسيار نگران اتفاقاتي هستم كه تا 20 ژانويه مي‌تواند در سوريه رخ بدهد. مي‌ترسم كه بشار اسد به هر ابزاري براي آزادسازي شرق حلب متوسل شود. اين مساله مي‌تواند غم‌انگيز باشد و مي‌تواند يك تراژدي بزرگ براي ما به حساب‌ آيد. هنوز 275 هزار غيرنظامي در شرق حلب زندگي مي‌كنند. (دي ميستورا در بخش‌هايي از سخنان خود ابراز نگراني كرد كه محاصره كرواسي توسط نيروهاي صربستان در 1991 اين‌بار درخصوص حلب با همان ابعاد فاجعه انساني تكرار شود) . نماينده سازمان ملل در امور سوريه با اشاره به اينكه اطلاعات اندكي در خصوص سياست‌هاي خاورميانه‌اي ترامپ وجود دارد، گفت: شايد با رياست‌جمهوري وي فرصتي براي پيشرفت در بحران سوريه فراهم ‌آيد البته اگر ترامپ به شعارهاي انتخاباتي خود براي مبارزه با داعش به همراه رييس‌جمهور روسيه پايبند باشد. رويترز در توضيح اين سخنان دي ميستورا مي‌نويسد: روسيه بشار اسد را عاملي براي مبارزه با داعش مي‌داند و اين در حالي است كه باراك اوباما، رييس‌جمهور فعلي امريكا چنين نگاهي در خصوص بشار اسد نداشته است. فرانك والتر اشتاين‌ماير، وزير امور خارجه آلمان نيز در ديدار با دي ميستورا بر لزوم پايان دادن به بمباران مناطق شهري در سوريه و يافتن راهكاري سياسي براي پايان دادن به اين مناقشه تاكيد كرد. وزير امور خارجه آلمان در بخش‌هايي از سخنان خود درخصوص انتقال كمك‌هاي بشردوستانه به حلب از طريق تركيه سخن گفت اما جزيياتي در اين مورد ارايه نداد و اعتراف كرد كه ضمانتي براي موفقيت چنين طرحي هم وجود ندارد. رولف موتسنيچ كه برخي از او به عنوان يكي از گزينه‌هاي جانشيني فرانك والتر اشتاين ماير در صورت راهيابي اشتاين ماير به كاخ رياست‌جمهوري سخن مي‌گويند در اين خصوص مي‌گويد: روسيه و سوريه از زمان موجود تا حضور ترامپ در كاخ سفيد در 20 ژانويه براي حملات بيشتر به شبه نظاميان در شرق حلب استفاده خواهند كرد. وي در ادامه سخنانش افزود: ناكامي ترامپ در تبيين شفاف و واضع سياست‌هاي خاورميانه‌اي دولتش يك خلأ ايجاد كرده است كه مي‌تواند به بي‌ثباتي بيشتر و حتي جنگ‌هاي نيابتي پررنگ‌تر در منطقه خاورميانه دامن بزند. موتسنيچ در بخش‌هاي ديگري از سخنانش تاكيد كرد كه هرحركتي از سوي ترامپ كه منجر به نقض يا تحت‌الشعاع قرار گرفتن منفي برجام شود، مي‌تواند به افزايش تنش در منطقه منتهي شود.
آيا تراژدي در راه است؟
جرقه تغيير سياست‌هاي امريكا در پرونده سوريه كه از روزهاي رقابت‌هاي انتخاباتي وي زده شده بود در نخستين مصاحبه‌اش با وال استريت ژورنال پس از پيروزي شدت بيشتري گرفت. وي در آن مصاحبه تاكيد كرده بود كه نگاه وي به ماجراي سوريه با نگاه غالب متفاوت است. وي به صراحت تاكيد كرد كه امريكا بايد با روسيه و دولت بشار اسد براي مبارزه با داعش همراه شود و نبايد ديگر بر مساله تغيير رژيم در سوريه متمركز باشد. اين اظهارات ترامپ با استقبال بشار اسد هم همراه شد و وي تاكيد كرد كه اگر ترامپ بخواهد امريكا مي‌تواند مانند روسيه و ايران كنار دولت دمشق براي مبارزه با تروريست‌ها باشد. اين در حالي است كه رسانه‌هاي غربي مي‌گويند منظور بشار اسد از تروريست هركسي است كه با دولت وي مخالف است و اين با تعريف امريكا و اروپا با تروريست مغايرت دارد. ديدگاه‌هاي ترامپ درخصوص سوريه نه تنها توسط رسانه‌هاي غربي و متحدان اروپايي امريكا در اين نبرد بلكه توسط دي‌ميستورا هم به باد انتقاد گرفته شده است. يك تحليلگر فارن پاليسي در اين خصوص مي‌گويد: سياست ترامپ در خصوص سوريه يك مصيبت محض خواهد بود. او به دنبال ميدان دادن به تندروها و همچنين تنش و اغتشاش ايجاد كردن در خاورميانه است. وسترن ژورناليسم در اين خصوص مي‌نويسد: اگر ترامپ سياست‌هاي اعلامي خود در خصوص سوريه را عملي كند در حقيقت شش تهديد ملي داخلي و بين‌المللي براي امريكا را رقم خواهد زد: اين سياست القاعده را به قدرت مي‌رساند و همچنين روسيه را به قدرتي بلامنازع بدل مي‌كند. بر قدرت ايران و حزب‌الله مي‌افزايد. داعش را نه تنها نابود نمي‌كند بلكه قدرتمندتر هم مي‌كند. به قدرت‌هاي منطقه‌اي فرصت مي‌دهد كه به تنهايي كار خود را پيش ببرند و كاري به اتحادها و ائتلاف‌ها نداشته باشند. علاوه بر اين بحران مهاجرت نيز جدي‌تر خواهد شد. هشدارهاي دي‌ميستورا به ترامپ هم حامل اين پيام است كه تمايل امريكا به پيوستن به روسيه مي‌تواند تغييرات ميداني ناگهاني را در سوريه ايجاد كند كه كنترل تبعات آن آسان نخواهد بود. دي‌ميتسورا در بخش‌هايي از سخنان خود مي‌گويد: هر رييس‌جمهوري كه در امريكا به روي كار بيايد فارغ از آنكه چه اولويت‌هاي فردي در ذهن داشته باشد اگر خشم بين‌المللي از تراژدي‌هاي انساني در حلب را ناديده بگيرد با شرايط سختي مواجه خواهد شد. دي‌ميستورا همچنين هشدار داده است كه اگر گام‌هاي جدي برداشته نشود شرق حلب تا پيش از سال جديد ميلادي نيست و نابود خواهد شد. اين اظهارنظرها در حالي صورت مي‌گيرد كه برخي منابع محلي ادعا مي‌كنند كه سرعت پيشروي نيروهاي اسد در شرق حلب بسيار افزايش پيدا كرده است.