حذف يك صفر
دردي را درمان نمي‌كند
احمد مجتهد
رييس اسبق پژوهشكده پولي و بانكي
حذف صفر از واحد پول يك ضرورت براي اقتصاد ايران است ولي براي اين كار بايد جسورانه‌تر عمل كرد. صفر از واحد پولي حذف مي‌شود تا محاسبات در اقتصاد ساده‌تر شود و چاپخانه بانك مركزي تعداد كمتري اسكناس چاپ كند و اين امر زماني پاسخگو است كه تعداد صفرهاي حذف شده سهولت بيشتر را فراهم كند كه با توجه به وضعيت پول در ايران، حذف يك صفر به هيچ عنوان اين امر را محقق نمي‌كند. مصوبه اخير هيات وزيران، مبني بر تغيير واحد پولي كشور از تومان به ريال در حالي انجام مي‌شود كه تنها در مراكز حسابداري و اخبار رسمي از اين واژه استفاده مي‌شد و مردم سال‌ها بود آن را تغيير داده بودند. به بيان ديگر از همان زماني كه دولت رضا شاه، ريال را به عنوان واحد پول ملي اعلام كرد، كمتر در ادبيات جاري مردم از آن استفاده شد. اين تغيير واحد پولي از آن جايي اهميت مي‌يابد كه نتيجه آن به حذف يك صفر از واحد پولي خواهد انجاميد. پيش‌تر و در دو دهه گذشته بارها بحث حذف چند صفر از واحد پولي مطرح شد ولي هر بار به دلايلي اين موضوع به مرحله اجرا نرسيد. هر چند دفعه پيش مباحثي كه در ايران رابطه انجام شد به تنظيم يك لايحه هم منجر شد كه بنا بر آن و براساس تجارب كشورهاي ديگر، به ويژه تركيه، راهكار حذف چهار صفر از واحد پولي كشور ظرف دوسال پيش‌بيني شده بود. تورم چشمگير در سال‌هاي پاياني و نخست دهه 90 اجراي اين طرح را به طور كلي به محاق برد. مهم‌ترين بستري كه در آن صفر از واحد پولي يك كشور حذف مي‌شود، به دوراني تعلق دارد كه تورم تك رقمي است و با توجه به اينكه نرخ آن در دوره گذشته كاهش داشته و تك رقمي شده شرايط براي حذف صفر فراهم است از سوي ديگر با توجه به بالا بودن ارقام پول در ايران، كاهش صفرها مي‌تواند به كاهش نقدينگي هم بينجامد. حتي اگر اين طرح به درستي اجرا شود، آنچنان كه در تركيه اجرا شد، تورم هم مي‌تواند كاهش يابد؛ چرا كه وقتي در تركيه اين طرح اجرا شد، بسياري از قيمت‌هاي خرد به سمت پايين گرد شد و همين امر تورم اين كشور همسايه را يك و نيم درصد هم كاهش داد. در نتيجه حذف صفر از پول ملي به اذعان كارشناسان امري اجتناب ناپذير است و به سود كشور و مردم تمام مي‌شود. آنچه در اين ميان مبهم است، تصميم دولت براي حذف تنها يك صفر است؛ چرا كه اين كار هيچ كمكي به بهبود محاسبات، كاهش نقدينگي و سهولت در مراودات اقتصادي ايجاد نمي‌كند و وضعيت گذشته را تداوم مي‌بخشد. در اين زمينه مي‌توان از قانوني كه قبلا تنظيم شده بود استفاده كرد.