نمايش دموكراسي: تظاهرات زنان در واشنگتن
علي انيسي تهراني
خبرنگار مقيم واشنگتن
بخشي از جمعيت فرياد مي‌زد«دموكراسي چه شكليه؟» گروهي ديگر در پاسخ مي‌گفتند «دموكراسي اين شكليه!» اين تنها يكي از شعارهاي تظاهرات زنان در واشنگتن‌دي‌سي، پايتخت امريكا و تنها يك روز بعد از مراسم تحليف رييس‌جمهور جديد بود. متمم اول قانون اساسي امريكا حقوقي چون آزادي بيان و تجمع را تضمين مي‌كند و كنگره اين كشور را از تصويب قوانيني كه اين آزادي‌هاي بنيادين را محدود كند، برحذر مي‌دارد. حالا مخالفان رييس‌جمهور ترامپ به خيابان‌هاي پايتخت آماده بودند تا نگراني خود را از سخن‌هاي او نشان داده باشند و اين دقيقا هماني است كه امريكايي‌ها به عنوان نماد دموكراسي مي‌بينند. هر كسي به هر بهانه‌اي مي‌تواند درخواست مجوز براي راهپيمايي كند، جمع‌‌كردن مخاطب براي راهپيمايي، اما سياست بازار آزاد است به همان نسبتي كه مردم با اهداف تظاهرات هماهنگ‌تر باشند و تبليغات بهتري انجام شود، به همان نسبت تعداد بيشتري با آن حركت همراه مي‌شوند. روز تحليف رييس‌جمهور امريكا روزي است كه امريكايي‌ها از سراسر اين 50 ايالت و البته شهر واشنگتن‌دي‌سي براي حمايت رييس‌جمهور تازه در محوطه بين كنگره و بناي يادبود جرج‌واشنگتن جمع مي‌شوند. هرچند كه از اتوبوس‌هاي دولتي و ايالتي خبري نيست اما مشتاقان رييس‌جمهور در نخستين روز كاري او را تنها نمي‌گذارند. هر چهار يا هشت سال يك‌بار يكي از عجيب‌ترين روزها در تقويم سياسي جهان است. پرقدرت‌ترين مرد امريكا، به عنوان يك شهروند عادي مراسم تحليف را ترك مي‌كند و زمام امور را به دست مستاجر جديد كاخ‌سفيد مي‌سپارد و با قدرت خداحافظي مي‌كند. اين‌بار اما، فرداي روز تحليف، مخالفان رييس‌جمهور جديد وارد شهر شدند تا براي آنچه نگران از دست دادنش هستند، راهپيمايي كنند. هنوز جمعيت هوادار رييس‌جمهور ترامپ پايتخت را ترك نكرده بودند كه مخالفان رييس‌جمهور وارد شهر شدند. تغيير چهره آدم‌هاي شهر به همان آرامي و سرعتي اتفاق افتاد كه قدرت در امريكا جابه‌جا مي‌شود. در حالي كه رييس‌جمهور ترامپ در كليساي ملي امريكا در شهر واشنگتن مشغول دعا كردن است، زنان و مرداني كه نگران حقوق زنان بودند به مركز شهر واشنگتن نزديك مي‌شوند. مترو در وضعيت ساعت‌هاي شلوغ كار مي‌كند و اتوبوس‌ها فعال‌اند اما مسافراني كه به دليل ازدحام پشت در مترو مي‌مانند هم كم نيستند. تظاهرات زنان واشنگتن كه به تخمين خبرگزاري‌ها بيش از نيم‌ميليون نفر را به خيابان‌ها كشاند (البته اين تخمين‌ها با تخمين‌هاي وطني كه معمولا پايه‌هاي دقيقي ندارد متفاوت است.) مدونا ستاره موسيقي پاپ، يكي از سخنرانان مراسم است. او با زبان ويژه خودش ترامپ را مي‌نوازد. زباني كه در پخش تلويزيوني بايد با صداي بيب همراه شود. البته شنيدن صداي سخنرانان تنها براي بخش كوچكي از حاضران ممكن بود چرا كه تعداد حاضران بسيار بيشتر از تخمين‌هاي سازمان‌دهندگان است. پليس در كمال آرامش مستقر است و با تظاهرات‌كنندگان شوخي مي‌كند. يكي از حاضران كه اهل خاورميانه است و پلاكاردي با مضمون: «ملانيا را آزاد كنيد!» در دست دارد با پليس شوخي مي‌كند، «ملالينا را [از دست ترامپ] آزاد مي‌كني؟» و افسر خوشرو با خنده مي‌گويد: «تلاشم را مي‌كنم!» دستشويي‌هاي سيار كه براي روز تحليف آورده شده، برداشته نشده است. از يكي از افسرهاي حاضر درباره تخمين جمعيت مي‌پرسم. مي‌گويد امروز [در مقايسه با روز تحليف] شلوغ‌تر است. آنچه امريكايي‌ها را به دموكراسي دلگرم نگه مي‌دارد همين مكانيسم‌هاي اعتراض و تغيير است، جامعه مدني امريكا به خوبي مي‌داند روزي كه سوال كردن از قدرت‌مداران تعطيل شود فاتحه دموكراسي امريكايي را بايد بخوانند. موضع‌گيري‌ها و صحبت‌هاي دونالد ترامپ بخش بزرگي از جامعه مدني امريكا را نگران تحديد آزادي‌هاي مدني كرده است. فعالين مدني با استفاده از سازوكارهاي پيش‌بيني شده در قانون اساسي امريكا تلاش مي‌كنند در برابر قدرت مستقر در واشنگتن واكنش نشان دهند. اگرچه فعاليت نهادهاي مدني امريكا، ربطي به ساكن كاخ سفيد ندارد، شعارهاي انتخاباتي آقاي ترامپ به نظر مي‌آيد بخش بزرگي از جامعه مدني را تا حد واكنش برانگيخته باشد. تظاهرات زنان كه اول بنا بود تنها در واشنگتن باشد به شهرهاي ديگر امريكا و دنيا هم سرايت كرد، گروهي از قانونگذاران و سياستمداران حزب دموكرات به عنوان شهروند عادي در آن شركت كردند و اين تظاهرات موضوعاتي مانند مهاجرت و بيمه خدمات درماني را هم در خود جاي داد. بيشتر انتقادهايي كه از اين تظاهرات شد، بر محوريت عدم درگير كردن گروه‌هاي مختلف زنان به ويژه زنان از اقليت‌هاي نژادي بود. اگرچه تلاش‌هاي سازمان‌دهندگان براي سپردن رهبري ماجرا به گروه‌هاي مختلف از نيمه راه سرعت و شدت بيشتري گرفت اما همچنان نشانه‌هايي از اين دلخوري در روز تظاهرات هم ديده شد. از ديگر موضوعات مورد بحث، تبديل انرژي حركت‌هايي از اين دست به جنبش‌هاي ادامه‌‌دار و طولاني‌مدت است، بحث و مناظره‌ها درباره اين موضوع در سايه پوشش اخبار اين تظاهرات ادامه دارد.