ترامپ؛ بهترين فرصت براي توسعه روابط ايران با امريكاي لاتين

هفته گذشته، روساي جمهور دو كشور مهم و تاثيرگذار امريكاي لاتين يعني برزيل و آرژانتين با يكديگر ديدار داشتند. نشست مشترك اين دو مقام عاليرتبه كه با هدف توسعه مناسبت آن كشورها با مكزيك برگزار شد، نقطه عطفي در روابط ميان كشورهاي امريكاي لاتين در طول سال‌هاي گذشته مي‌تواند محسوب شود. سياست‌هاي ضد مكزيكي دونالد ترامپ، رييس‌جمهور جديد امريكا و تهديد او به كاهش واردات از آن كشور و وضع ماليات 30 درصدي به كالاهاي صادراتي مكزيك به امريكا و احداث ديوار حايل در مرزها موجب شده است تا يك بحران اقتصادي در صنايع توليدي و صادراتي مكزيك به وجود‌ آيد. هرچند پيكان تيز اين تهديدها و سياست‌ها متوجه مكزيك است اما در چنين موقعيتي، ساير كشورهاي امريكاي لاتين نيز مصون از سياست‌هاي ترامپ نخواهند ماند. كوبايي‌ها پس از 50 سال قطع روابط با امريكا، سرانجام دو سال پيش توانستند روابط سياسي و اقتصادي با واشنگتن برقرار كنند اما در حال حاضر، سياست‌هاي جديد امريكا يك فضاي ابهام‌آلود را براي تداوم آن روابط ايجاد كرده است.
از سوي ديگر، اختلافاتي ميان امريكا و برزيل در دوره‌اي كه ديلما روسف و باراك اوباما در مصدر كار بودند، درخصوص شنود مكالمات رياست‌جمهوري برزيل و اختلاف‌نظر درخصوص اهداف مشترك در سياست‌هاي منطقه‌اي به دوري ميان برزيليا و واشنگتن انجاميد و طبق پيش‌بيني‌هاي انجام گرفته، به ميزان اين اختلافات در دوران رياست‌جمهوري ترامپ افزوده خواهد شد. در اين وضعيت، كشورهاي مهم امريكاي لاتين همچون مكزيك، كوبا، برزيل، آرژانتين و ونزوئلا جهت مصون ماندن از سياست‌هاي غيرقابل پيش‌بيني درصدد ايجاد يك وحدت رويه و پيمان جديدي هستند. در واقع، توسعه مبادلات اقتصادي و ايجاد شرايط مناسب در معاملات تجاري و اقتصادي ميان كشورهاي امريكاي لاتين از مهم‌ترين دستاوردها و نتايج نشست مشترك ميان ميشل تمر و مائوريسيو ماكري بود و توافق آنها سنگ‌بناي يك اتحاديه جديد جهت مقابله با سياست‌هاي ترامپ بوده است. در حقيقت، روساي جمهور دو كشور فرصت‌‌هاي توسعه تجاري با مكزيك را تصويب كردند. با توجه به سياست‌هاي خصمانه دولت جديد امريكا عليه مكزيك و ايجاد بحران اقتصادي، آرژانتين و برزيل در نظر دارند تا به نوعي از افزايش بحران اقتصادي در مكزيك جلوگيري كنند زيرا هرگونه بحران در كشورهاي امريكاي لاتين مي‌تواند به ساير كشورهاي اين منطقه سرايت كند. مكزيك از نظر رتبه اقتصادي، در جايگاه يازدهمين قدرت اقتصادي دنيا قرار دارد و عضوي موثر در گروه 20 كشور صنعتي موسوم به G20 است و با همه كشورهاي امريكاي لاتين داراي مناسبات اقتصادي گسترده است. پس مي‌توان گفت، دفاع از مكزيك، دفاع از منافع همين كشورها است و اتخاذ سياست مشترك ميان برزيل و آرژانتين در حمايت از مكزيك مي‌تواند ساير كشورهاي منطقه همچون كوبا، ونزوئلا و شيلي را نيز به اين اتحاد ترغيب كند و در واقع، ما شاهد يك اتحاد ضد ترامپي در امريكاي لاتين هستيم. اينك كشورهاي قاره امريكا به واشنگتن به عنوان يك دوست نگاه نمي‌كنند بلكه امريكاي ترامپ را كشوري مي‌دانند كه درصدد كاهش منافع آنها و تضعيف‌شان است. رييس‌جمهور جديد امريكا هنوز كارش را آغاز نكرده، در روابط ميان امريكا و مكزيكوسيتي تنش ايجاد كرده و خواستار تغيير در پيمان اقتصادي نفتا است كه اين كار اقتصاد كانادا و مكزيك را نشان رفته است. همچنين ترامپ به دنبال تاثيرگذاري در پيمان مركوسور كه در ماه مارس 1991 با امضاي پيمان آسونسيون در پايتخت پاراگوئه به امضاي روساي كشورهاي امريكاي لاتين رسيد، است.
ايجاد چنين فضا و تغيير نگرشي در امريكاي لاتين، مي‌تواند بهترين فرصت در جهت توسعه روابط ايران با كشورهاي اين منطقه و تعميق بخشيدن به مناسبات‌مان با آنها باشد. جمهوري اسلامي ايران با بسياري از كشورهاي منطقه امريكاي لاتين داراي روابط خوبي است. در واقع، روابط ايران با كشورهاي امريكاي لاتين، روابطي عادي و غيرتاثيرگذار است و ما بايد دنبال رسيدن به نقاطي فراتر از نقطه‌اي كه اكنون در آن ايستاده‌ايم، باشيم. متاسفانه با وجود زمينه‌هاي بسيار براي توسعه روابط و گسترش همكاري، نبود مطالعات دقيق بازاري و برنامه بلندمدت و كارشناسي در توسعه صادرات كالاهاي ايراني به كشورهاي آن منطقه، سبب شده است تا صادرات كالاهاي ايراني به آن كشورها در حد و اندازه مطلوب و متناسب به ظرفيت‌ها نباشد و تراز تجاري دو كشور پايين باشد يا آنكه اين مساله موجب شده است تا ايران بدون دريافت امتيازاتي ويژه، بازار مصرفي خود را در اختيار برخي كشورهاي منطقه به خصوص برزيل قرار دهد. همه اين مسائل، ريشه در نبود سياست‌هاي اقتصادي هدفمند و به نوعي كم‌اهميت دانستن موضوع در مختصات در ديپلماسي كشور است. از سوي ديگر، شرايط كنوني فرصتي است كه ايران بتواند در خصوص توسعه مناسبات با آرژانتين هم گام‌هاي خوبي بردارد و با حل پرونده غيرضرور و البته ساختگي آميا روابط اقتصادي دو كشور را توسعه دهد. با اين حال، تغييرات مديريتي ايجاد شده در سفارتخانه‌هاي ايران در مكزيك، برزيل و آرژانتين طي ماه‌هاي اخير صورت گرفته و همين مساله موجب بروز برخي اميدها شده است تا رويكردهاي جديد بتواند يك سياست مشترك در منطقه براي توسعه مناسبات تجاري كشور براساس سياست اقتصاد مقاومتي ايجاد كند. بازار 700 ميليون نفري امريكاي لاتين فرصتي عالي جهت توسعه صادرات غيرنفتي به آن منطقه است و اگر زمينه رقابت جهت تامين واردات از آن منطقه همچون كالاهايي مثل گوشت، سويا، ذرت، شكر و غيره كه در پايين آوردن قيمت‌ها موثر است، انجام شود، مي‌تواند موجب گردد كالاهايي كه تاكنون مثل گوشت به صورت منوپلي از برزيل با قيمت‌هاي گران وارد كشور مي‌شدند، در يك رقابت ميان مكزيك، برزيل، آرژانتين و پاراگوئه با قيمت مناسب‌تر به دست مصرف‌كننده برسد.