در پنجم بهمن ماه 1382 رييس‌جمهور وقت با ابلاغ قانون تجارت الكترونيك كه در مورخ 24/10/1382 به تاييد شوراي محترم نگهبان رسيده بود، موانع احتمالي براي فعالان اين نوع از تجارت برطرف و عمليات آنها قانوني اعلام شد. نتايج اين قانون پس از يك دهه از تصويب آن؛ در اختيار داشتن يك درصد از اقتصاد كشور توسط تجارت الكترونيك است. با گذر زمان فروشگاه‌هاي آنلاين به سرعت ظهور كرده و با گذشت بيش از يك دهه به نظر مي‌رسد مقصود قانونگذار از تصويب اين قانون صرفا فروش بوده و ديگر اشكال تجارت الكترونيك به فراموشي سپرده شدهاند. امروزه تجارت الكترونيك در جهان بخش عمده‌اي از مبادلات مالي را در اختيار خود گرفته است. اين سهم در كشور ما طي آخرين آمارهاي ارايه‌شده حدود يك درصد مبادلات اقتصادي است، اين نتايج اندك نيز متاسفانه در بخش فرامرزي به صفر مي‌رسد. در حالي كه پتانسيل بالقوه اين حوزه در كشور مي‌تواند منشا اثرات مثبت فراواني در اقتصاد كشور باشد. با گذشت بيش از يك دهه از عمر اين قانون امروز به يك موسسه خصوصي كه در تلاش است سهمي در اين بازار داشته باشد مراجعه كرده و پاي صحبت سركار خانم هنگامه گلستاني‌راد، مديرعامل موسسه نجمآسيا نشسته‌ايم تا در گپ و گفتي دوستانه از فعاليت‌هاي اين موسسه بگويد.
شايد خالي از لطف نباشد قبل از ورود به بحث با موسسه نجم آسيا آشنا شويم؟
حتما؛ يكي از نكاتي كه امروزه در فضاي مجازي مطرح است موضوع مديريت در كسب و كارهاي اينترنتي است. فرآيند ايده‌پردازي، طراحي و اجرا در يك كسب و كار اينترنتي نيازمند يك سازمان متخصص و منسجم است. موسسه نجم آسيا در سال 1391 با همين هدف توسط صاحبان سهام (بخش خصوصي) تاسيس شد. البته امروز اين موسسه با همكاري ديگر شركت‌ها و موسسات گروه‌هايي نظير موسسه نجم انرژي يا شركت صدر انرژي نجم فعاليت‌هاي وسيعي را در حوزه وب دنبال مي‌كند. ما در نخستين فعاليت خود و براي اجراي يك پروژه اينترنتي به سراغ دقيق‌ترين و حساس‌ترين قشر جامعه رفتيم. همان‌طور كه قطعا شما هم تصديق خواهيد كرد، افراد مهم اقتصادي كه به اختصار C.I.P ناميده مي‌شوند نسبت به كيفيت و هزينه خدمات از حساسيت بسيار بيشتري برخوردار هستند به همين منظور، موسسه دقيقا همين بازار را هدف قرار داد. اين كار دو علت مهم داشت: اول آنكه اگر ما مي‌توانستيم اين جامعه را براي استفاده از خدمات خود متقاعد كنيم تقريبا مي‌توانستيم هر شخص حقيقي يا حقوقي را در كشور به استفاده از اين خدمات راضي كنيم. دوم ما براي توسعه فعاليت‌هاي خود نيازمند بانك اطلاعاتي جامع افراد اقتصادي داشتيم كه با ارايه اين خدمات بانك اطلاعاتي مذكور تكميل مي‌شد.
استفاده از خدمات كه كاملا رايج است؟
البته ما هم منكر رواج ارايه‌دهندگان خدمات نبوديم منتها رويه رايج در تجارت الكترونيك عموما فروش كالا بود و اگر خدماتي هم عرضه مي‌شد محدود به رزرو بليت و هتل صرفا توسط خود سرويس‌دهنده بود در حالي كه ما با ارايه يك سامانه واسطه‌گري مجموعه‌اي از خدمات را به صورت آنلاين ارايه داديم كه خود ما هيچ نقشي در اجراي آن نداشتيم. به‌طور مثال ما با توليد برند «تشريفات تجاري ايران» دقيقا تعرفه خدمات فرودگاهي را به فروش رسانديم كه آمار فروش آن در يك برهه 24 ماه رشد بسيار بالايي نيز داشته است. امروزه خدمات اسنپ يا تپسي خيلي به گوش مي‌رسد منتها ما خيلي قبل‌تر از آنها، اين خدمات را به افراد خاص اقتصادي ارايه مي‌داديم، اجاره آنلاين مرسدس بنز اس500 بدون تبليغات كار كوچكي نيست. اكنون تبليغات وسيعي در مورد اين شركت‌ها شكل گرفته و ما هم البته اعتراضي نداريم و بعضا خود ما هم استفاده مي‌كنيم اگرچه ما بدون الگو‌برداري از اوبر خيلي زودتر اين خدمات را به صورت آنلاين ارايه مي‌داديم. مجموعه‌اي از خدمات تشريفات فرودگاهي در كنار ترانسفر تشريفاتي، محافظ شخصي، مترجم همزمان و اجاره خودرو به صورت آنلاين ارايه شده كه كارنامه بسيار خوب و موفقي را براي موسسه فراهم كرده است.
تمام فعاليت‌هاي موسسه نجم آسيا بر پايه همين فعاليت پايه‌ريزي شده است؟
سهام اين موسسه به صورت خانوادگي كاملا متعلق به بخش خصوصي است كه با امتياز ثبت و مالكيت تعداد بسيار زيادي دامنه و ايده‌پردازي روي كسب و كارهاي مبتني بر وب متمركز شده است البته در پاره‌اي از مواقع براي بهره‌برداري تبليغاتي به حوزه برگزاري رويدادها وارده شده‌ايم كه نمود آن را مي‌توان در مورد فيلم سينمايي ربوده شده، جاودانگي و سلام بمبئي در كانال اختصاصي تشريفات تجاري ايران در آپارات مشاهده كرد. البته همين برند هم محصولات بسيار زيادي را توليد كرد مثلا «ايران جت» به عنوان نخستين سامانه رزرواسيون آنلاين جت خصوصي در كشور يا «ايران رنت» از دل همين برند و با تجربه ناشي از فعاليت موفق آن به دست آمده است.
خانم گلستاني‌راد، ظاهرا به تازگي وارد بازار گسترده ديگري هم شده‌ايد كه بر پايه پرتال‌هاي مختلف و متفاوت و بعضا جهاني فعاليت مي‌كند؟
بله، من با افتخار اعلام مي‌كنم كه در حال راه‌اندازي يك پروژه بسيار بزرگ و ارزشمند در حوزه تجارت الكترونيك هستيم كه قبل از نوروز سال 1396 در دسترس كاربران خواهد بود و اميدوارم اين پروژه كه البته يك زيرساخت قدرتمند مبتني بر وب تلقي مي‌شود تاثير مثبتي در اقتصاد كشور داشته باشد.
ممكن است بيشتر توضيح دهيد؟
البته، يكي از بزرگ‌ترين دغدغه‌هاي فعالان اقتصادي هميشه موضوع بازاريابي و فروش است. شركت در نمايشگاه‌هاي مختلف اغلب به قصد معرفي خدمات و كالا صورت مي‌گيرد. به موازات اين امور اغلب فعاليت‌هاي اقتصادي يا داراي يك وب‌سايت اختصاصي در وب هستند يا با ساخت صفحات در شبكه‌هاي اجتماعي براي افزايش فروش خود فعاليت مي‌كنند ولي واقعيت امر اين است كه اساسا شبكه‌هاي اجتماعي به اين قصد ايجاد نشده و اگر بخشي از جامعه براي فروش به صفحات اينستاگرام پناه مي‌برد يا مشتريان خود را در كانال‌هاي تلگرام جست‌وجو مي‌كند اين امر بيشتر ناشي از فقدان زيرساخت لازم براي فعاليت آنها است ما به همين منظور اقدام به ساخت يك بستر مناسب براي كسب و كار كرده‌ايم. سايت‌هاي اختصاصي اغلب مشكل بازديد‌كننده دارند و براي جذب بازديد به تبليغات متوسل مي‌شوند كه اين كار هم با پايان كمپين تبليغاتي، خاتمه مي‌يابد از جهت ديگر به علت سليقه‌اي بودن طراحي وب‌سايت‌هاي مختلف و تعدد روش‌هاي قرار دادن اطلاعات اغلب بازديد‌كننده واقعي به اطلاعات مورد نياز خود دست پيدا نمي‌كند در حالي كه در شبكه‌اي از پرتال‌هاي طراحي شده اين موسسه اينگونه مشكلات مرتفع شده و همه كسب‌و‌كارهاي واقعي داراي سايت اختصاصي استاندارد هستند. مثلا يك فعاليت اقتصادي با برند TEST در پرتال تجارت داراي يك آدرس منحصربه‌فرد نظير Test. Portal. Trade خواهد بود كه مجموعه‌اي از امكانات متنوع «عمومي و اختصاصي» را كه مجموع آن حتي در يك وب‌سايت اختصاصي نيز وجود ندارد، در اختيار برند قرار مي‌دهد. در اين آدرس حتي امكان دريافت سفارش خريد يا فروش، استخدام وجود دارد.
منبع درآمد پرتال از چه طريقي خواهد بود؟
جذب تبليغات و دريافت حق عضويت هزينه پرتال‌ها را تامين خواهد كرد.
اين پرتال چه تفاوتي با نمونه‌هاي مشابه دارد؟
شبكه پرتال‌ها داراي تفاوت‌هاي زيادي با نمونه‌هاي مشابه است منتها من براي كوتاه كردن توضيحات فقط به 3 تفاوت اشاره مي‌كنم. اول نام منحصر به فرد دامنه اينترنتي پرتال تجارت www. Portal. Trade «درگاه تجارت» امتياز بسيار ويژه‌اي در نتايج موتورهاي جست‌وجو است؛ به‌طور مثال با وجود راه‌اندازي پرتال لاكچري در اواخر پاييز هم‌اكنون در جست‌وجوي كلمه پر كاربرد «لاكچري» اين پرتال در صفحه اول نتايج جست‌وجوي گوگل قرار دارد. دوم امكانات ارايه شده به مشتركين در پرتال‌ها هم از جهت قيمت و هم از جهت تنوع با هيچ نمونه مشابه قابل مقايسه نيست، سوم راه‌اندازي يك شبكه جامع از پرتال‌ها كه به عنوان يك زير ساخت فعاليت مي‌كند در هيچ نمونه مشابه داخلي يا خارجي وجود ندارد. از نگاه ديگر بر خلاف ديگر فعاليت‌هاي مشابه در اين پرتال‌ها پس از پايان مدت عضويت و عدم تمديد آن نه تنها آدرس اختصاصي حذف نخواهد شد بلكه اطلاعات داخل آن نيز قابل مشاهده و در دسترس كاربران باقي خواهد ماند و صرفا پس از اتمام مدت عضويت ويرايش اطلاعات قبلي يا بارگذاري اطلاعات جديد امكان‌پذير نخواهد بود. در كنار اين 3 مورد مي‌توان به سابقه موفق و غير قابل انكار موسسه در تجارت الكترونيك هم اشاره كرد.
در هيچ يك از پاسخ‌ها به تعداد اين پرتال‌ها اشاره نشده است؟
موسسه در نظر دارد تا پايان سال 1396 حداقل 50 پرتال از مجموع 100 پرتال برنامه‌ريزي شده را راه‌اندازي كند. پرتال تجارت، پرتال فاينانس، پرتال طلا، پرتال لاكچري، پرتال فيلم، پرتال ساعت هم‌اكنون راه‌اندازي شده و اميدوار هستيم با راه‌اندازي پرتال سرمايه‌گذاري و چند پرتال ديگر تعداد اين پرتال‌ها را تا قبل از پايان سال 1395 به 10 عدد برسانيم منتها تعداد اندكي از پرتال‌ها نظير www. Portal. Vote. به دلايلي آشكار فعلا اجرا نخواهد شد.
مشكل پرتال راي چيست كه فعلا اجرا نمي‌شود؟
اساسا از آنجاكه موسسه وارد هيچ نوع فعاليت سياسي نخواهد شد و از هيچ شخص يا جناحي هم به هيچ نحوي از انحاء جانبداري نخواهد كرد لذا با احتمال سوءاستفاده از برخي پروژه‌ها، هيات‌مديره با مصوبه‌اي تعداد اندكي از پروژه‌ها را از دستور كار خارج كرده است.
با توجه به مالكيت تعدادي از وب‌سايت‌هاي خبري، بيان اين ادعا كه فعاليت سياسي نداريد؛ صحيح است؟
ما هيچ نوع خبري توليد نمي‌كنيم و تمام اخبار از منابع مجاز و خبرگزاريهاي داخلي تامين مي‌شود. مالكيت اخبار اقتصادي، سياست روز، قدرنيوز و... صرفا به عنوان يك سپر دفاعي است تا در صورت بروز حملات رسانهاي قادر به دفاع و حفظ منافع موسسه باشيم. البته برخي از فعاليت‌هاي ما در اين حوزه هم خبري نيست مانند مجله گردشگري فارسي كه بيش از 25% ورودي آن از طريق موتور جست‌وجوي گوگل تامين مي‌شود.
برمي‌گرديم به بحث پرتال ها؛ راه‌اندازي اين تعداد پرتال چه تاثيري در فعاليت يك عضو خواهد داشت؟
به‌طور مثال پرتال تجارت را با توجه به امكانات اختصاصي و عمومي پيش‌بيني شده در آن مي‌توان به يك شبكه اجتماعي كسب و كار يا يك نمايشگاه دايم كه همه فعاليت‌ها قادر به اجاره يك غرفه در آن هستند يا حضور در يك بورس دايمي تشبيه كرد. فعال اقتصادي كه در پرتال تجارت عضو مي‌شود احتمال دارد به فاينانس نياز داشته باشد. ارتباط اين پرتال‌ها امكان مبادله اطلاعات و معامله بين اعضا را تسهيل مي‌كند. عضو پرتال فاينانس يا متقاضي تامين مالي است يا تامين‌كننده مالي منتها ممكن است يك فعاليت اقتصادي كه صرفا در پرتال تجارت عضو است نياز به ارتباط با تامين‌كننده مالي داشته باشد يا در پرتال سرمايه‌گذاري نياز به معرفي فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري و دريافت سرمايه و انتقال دانش فني و تكنولوژي داشته باشد كه پرتال اين امكانات را فراهم خواهد كرد.
از حمايت‌هاي دولتي برخوردار هستيد؟
خير، تمام فعاليت‌هاي صورت گرفته در اين موسسه صرفا به پشتوانه كسب درآمد از فعاليت‌هاي قبلي بوده است.
آيا اين پرتال‌ها هم‌اكنون بازديد‌كننده دارند؟
بله، خوشبختانه پرتال‌هاي راه‌اندازي شده قبل از آغاز فعاليت رسمي داراي تعداد بسيار زيادي بازديد‌كننده داخلي و خارجي هستند.
چه پرتال‌هايي براي راه‌اندازي در اولويت قرار دارند؟
پرتال تجارت به علت جامعيت در فعاليت به صورت آزمايشي مورد بهره‌برداري قرار گرفته است. بخشي از پرتال‌هاي مالي نيز در اولويت قرار دارند. ما بر اين باور هستيم در صورت ايجاد يك زيرساخت الكترونيك براي حضور فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري در كليه كشورها اين امتياز به وجود خواهد آمد كه با تكيه بر روي فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري ايران و با تمركز بر امتيازات آنكه به جرأت مي‌توان گفت در منطقه بي‌بديل است، سرمايه و دانش فني جذب كرد. در همين راستا هم‌اكنون پرتال فاينانس راه‌اندازي شده تا تامين‌كنندگان مالي در كنار متقاضيان تامين مالي در فضاي تخصصي به مبادله اطلاعات و تجارت بپردازند.
شبكه مورد نظر شما چه فعاليت‌هايي را در بر خواهد گرفت؟
اين موضوع به علت تنوع و نياز به بحث پيرامون دلايل انتخاب هر بخش نيازمند بحث جداگانه‌اي است ولي براي نمونه مي‌توانم از پرتال‌هاي:
فاينانس « www. portal. finance »
سرمايه‌گذاري« www. portal. investments»
صرافي « www. portal. exchange»
اعتبار « www. portal. credit »
لاكچري « www. portal. luxury »
طلا « www. portal. gold »
جواهرات « www. portal. jewelry »
آكادمي « www. portal. academy »
كلينيك « www. portal. clinic »
گزارش «www. portal. report»
كامپيوتر « www. portal. computer»
گرافيك « www. portal. graphics »
ماهي « www. portal. fish »
آشپزخانه « www. portal. kitchen »
راهنما «www. portal. guide»
تخفيف « www. portal. discount »
فيلم «www. portal. film »
تور « www. portal. tours»
آپارتمان « www. portal. apartments »
گل فروش « www. portal. florist»
و ده‌ها نمونه ديگر اشاره كرد كه مجموعا شبكه جامع متشكل از 100 پرتال را ايجاد خواهد كرد.
با توجه به تجربه قبلي فكر مي‌كنم براي خوانندگان روزنامه جالب باشد كه پيش‌بيني شما را در اين مورد بدانند؟
برخلاف برخي ادعاها كه بازار ايران را سنتي تعريف مي‌كنند، بازار ايران مجموعا آگاه و باهوش است و منافع و نقاط ضعف و قوت خود را به خوبي مي‌شناسد. فارغ از تعرفه‌هاي اندك مصوب براي عضويت هميشه بخشي از جامعه كه در اين حوزه پيش‌رو هستند بدون در نظر گرفتن نتايج حاصله از عضويت با قدرت ريسك‌پذيري خود عضويت در پرتال‌ها را انتخاب خواهند كرد. از جهت ديگر عضويت در هر پرتال دسترسي به بازار وسيعي را فراهم مي‌آورد. مثلا يك برند توليدي مي‌تواند از بستر ايجاد شده در يك پرتال براي معرفي كالا و خدمات خود استفاده كند يا با ارايه تخفيف يا امتياز ويژه‌اي منحصرا از پتانسيل بالقوه آن براي فروش استفاده بكند. در كنار تمام امتيازات ذكر شده عضويت در پرتال به هيچ عنوان با يك نمونه مشابه قابل مقايسه نيست. ما مطمئن هستيم كه فعالان اقتصادي با كمي تحقيق و كنكاش اين تفاوت‌ها را در نظر گرفته و پرتال را براي حضور انتخاب مي‌كنند برخي از پرتال‌ها نظير پرتال ساعت هم فاقد نمونه مشابه است و اساسا در صورت حمايت فعالان اين بخش به يك مرجع جهاني تبديل شده و افتخار اين صنف خواهد بود.
هزينه عضويت در پرتال چقدر است؟
موفقيت هر فعاليت اقتصادي در گروي رضايت مشتريان و اعتماد آنان است. ما براي ارج نهادن به اعتماد آنها ولو به پشتوانه موفقيت‌هاي قبلي و ارزش دامنه و پروژه، براي تمام مشتركاني كه تا پايان سال 1395 به عضويت يك ساله هر پرتال درآيند، تخفيفات بسيار ويژه‌اي را را نظر گرفته‌ايم. از تمامي فعالان اقتصادي بدون در نظر گرفتن حوزه فعاليت آنها تقاضا مي‌كنم براي داشتن سهمي در موفقيت اين پروژه با مراجعه به پرتال مورد نظر خود و از طريق صفحه عضويت ويژه ضمن ثبت نام و وارد كردن اطلاعات و بارگزاري محتوا از موسسه حمايت كنند.
همه فرآيند منتهي به توليد اين پرتال‌ها منحصرا در موسسه نجم آسيا انجام شده است؟
عموما سياست ما بر اين است كه محصولات استراتژيك را خودمان توليد كنيم ولي با توجه به حساسيت موضوع و نياز به تجربه كافي دقيقا در همين حوزه پس از مطالعات فراوان و بررسي‌هاي كافي از محصولات شركت معظم «راهبرد دانش كاربردهاي موثر رايانه» (رادكام) كه سابقه بسيار موفقي در اين حوزه دارد، استفاده كرده‌ايم.
فروش بيشتر با عرضه مستقيم كالا يا خدمات در يك‌بازار آنلاين
امروزه كمتر كسي را مي‌توان يافت كه به تاثير اينترنت در توسعه بازار و كسب و كار واقف نباشد. ثبت هزاران دامنه اينترنتي در هر روز و راه‌اندازي ده‌ها وب‌سايت يا فروشگاه آنلاين بهترين گواه بر اين مدعاست. سهم اندك تجارت الكترونيك در اقتصاد كشور مي‌تواند همزمان با حمايت ملي از كسب و كارهاي ايراني به سرعت با سير صعودي افزايش يابد. به خاطر داشته باشيم كه در دولت تدبير و اميد بيشترين حمايت از فعالان حوزه فناوري اطلاعات صورت گرفته و بالاترين حمايت از صندوق توسعه و شكوفايي مربوط به اين دولت است. هر فعاليت و كسب و كار مبتني بر وب براي موفقيت نيازمند حمايت فعالان اقتصادي است. ايجاد يك شبكه تجارت الكترونيك متشكل از يكصد پرتال اينترنتي در صورتي مي‌تواند سهم خوبي از تجارت الكترونيك جهاني به دست آورد كه در مبدا تولد خود با استقبال روبه‌رو شود. حضور هر كسب و كار در پرتال تجارت كه با پرداخت حق عضويت سالانه بسيار اندكي ميسر خواهد بود مهم‌ترين و بزرگ‌ترين قدم براي رقابت در عرصه جهاني است. سهم هر فعاليت اقتصادي يا غيراقتصادي در ايران براي دستيابي به چنين هدفي صرفا عضويت در پرتال است. مي‌توان در ابعاد ملي حتي از برندهاي بزرگ و قدرتمند انتظار داشت كه همزمان با عضويت در چند پرتال كه با فعاليت آنان در ارتباط است سهم بيشتري در موفقيت اين پروژه داشته باشند. در صورت موفقيت اين شبكه عملا يك بستر بين‌المللي براي ارتباط و تعاملات اقتصادي كسب و كارهاي ايراني و بين‌المللي ايجاد خواهد شد كه با محوريت بخش خصوصي قادر است بخش از منافع ملي را در جهان تامين كند. ارتباط مستمر و مداوم بخش خصوصي ايران با همكاران بين‌المللي خود اثرات بسيار مثبتي خواهد داشت. هر عضو ويژه در پرتال داراي يك حجره يا غرفه آنلاين در بازار جهاني خواهد بود كه به صورت 24 ساعت در هر 7 روز هفته باز است. ارتباط عضو با در اختيار داشتن يك آدرس اختصاصي در وب به صورت 2 طرفه با مخاطبان برقرار بوده و آدرس اختصاصي امكانات بسيار بيشتري از يك وب‌سايت دارد. عرضه مستقيم «فروش» كالا يا خدمات در يك بازار آنلاين در مقايسه با يك وب‌سايت، شانس بسيار بيشتري براي فروش ايجاد خواهد كرد. عرضه مجموعه متنوع و بي‌نظيري از كالا و خدمات در كنار يكديگر از ديد خريدار نهايي نيز بهترين مرجع براي خريد محسوب خواهد شد. كاربران يا در حقيقت مشتريان نهايي تمايل بسيار زيادي براي همكاري با مراجع تخصصي دارند. پرتال تجارت، لاكچري، طلا، جواهرات، فيلم، فاينانس، سرمايه‌گذاري، ساعت، آپارتمان، كلينيك، آكادمي، آشپزخانه، بوتيك، مزون، مد، كامپيوتر، گرافيك، ماهي، تخفيف و... به موازات تفكيك تخصصي با يكديگر مرتبط بوده و بستر بسيار خوبي را براي افزايش فروش فراهم مي‌آورند. در موضوعات عام نظير سرمايه‌گذاري نيز صرفا ايجاد يك بستر براي معرفي فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري داخلي منشا اثر مثبتي نخواهد شد در غير اين صورت ردپاي اطلاع‌رساني در اين خصوص را مي‌توان در اغلب وب‌سايت‌هاي عمومي مشاهده كرد ليكن ايجاد پرتال سرمايه‌گذاري با هدف معرفي فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري در جهان و تمركز در مقايسه فرصت‌هاي موجود جهاني با ايران و ايجاد جاذبه در اين حوزه مي‌تواند تاثير بسيار مثبتي بر روند جذب سرمايه و انتقال دانش فني و تكنولوژي به كشور داشته باشد.