سرمايه‌گذاري دوجانبه در صنعت نفت

گروه اقتصادي

يك مذاكره دوجانبه يا يك معامله برد- برد. هم آفريقايي‌ها سرمايه‌گذاري مي‌كنند و هم امكان سرمايه‌گذاري براي شركت‌هاي خصوصي فعال در صنعت نفت ايران در اين كشور فراهم مي‌شود. همه اينها در ديدار بيژن زنگنه، وزير نفت ايران با همتاي آفريقاي جنوبي‌اش به بحث گذاشته شد. بعد ازامضاي 17تفاهمنامه در صنعت نفت كه با شركت‌هاي خارجي پس از توافق برجام صورت گرفت و در اين ميان اروپايي‌ها بيشترين سهم را در رفت و آمد به طبقه 17 وزارت نفت داشتند، حالا نوبت به كشوري از قاره سياه است. شركت‌هاي آفريقاي جنوبي يك سال ديرتربراي مذاكره مصمم شده‌اند. هرچند كه رييس‌جمهورشان ارديبهشت ماه به ايران آمده بود، اما آن ديدار گويا براي ارزيابي شرايط بازار بود. مذاكره ديروز اما جدي‌تر از يك ديدار ساده بود. هيات سرمايه‌گذاري آفريقاي جنوبي گويا با چنته پُري آمده بودند، چه آنكه هم خواستند تا نفت و فرآورده‎هاي نفتي از ايران بخرند و هم براي سرمايه‎گذاري شركت‎هاي‌شان در صنعت نفت ايران ابراز علاقه كرده‌اند. از همين رو در ديدار وزير نفت ايران با همتاي آفريقاي جنوبي اين محورها در راس قرار مي‌گيرد. البته آن‌طور كه بيژن زنگنه گفته محور اصلي اين گفت‌وگو‌ها خريد نفت از ايران و سرمايه‌گذاري بوده است. آفريقاي جنوبي در زمينه توليد گاز طبيعي به مايع يا نفت‌گاز (جي‎تي‎ال GTL) كشور توانمندي است. از همين رو با توجه به مذاكرات ديروز پيش‌بيني مي‌شود كه نتايج مذاكره به همكاري دوجانبه ميان ايران و آفريقاي جنوبي در بخش جي‌تي‌ال، منجر شود. البته مقامات آفريقاي جنوبي در مذاكرات خود تمايل خود را براي واردات نفت از ايران اعلام كرده‌اند. بر اساس گفته‌هاي وزير نفت ايران، اين ابراز تمايل دامنه صادراتي 100 هزار بشكه نفت در روز را از ايران به اين كشور در بر مي‌گيرد. البته اين ميزان تقاضا براي نفت ايران از سوي اين كشور آفريقايي نسبت به دوران پيش از تحريم اندكي كاهش نشان مي‌دهد. يعني پيش از تحريم‎هاي بين‌المللي عليه ايران، ايران بزرگ‌ترين تامين‌كننده نفت خام آفريقاي جنوبي بود و اين كشور آفريقايي روزانه حدود ٣٨٠ هزار بشكه نفت از ايران وارد مي‌كرد اما حالا با وجود لغو تحريم‌ها هنوز ظرفيت‌هاي فروش نفت به گذشته باز نگشته است.
در شرايط سرمايه‌گذاري نيستيم
زنگنه در حاشيه اين مذاكرات با بيان اينكه آفريقاي جنوبي فناوري جي‎تي‎ال را در اختيار دارد، عنوان كرد: در سال‎هاي گذشته هم در اين باره با آنها مذاكراتي داشته‎ايم، اما به دليل نبود تفاهم بر سر قيمت فروش گاز نتوانستيم به نتيجه برسيم، او تاكيد كرد: در صورت تفاهم بر سر قيمت، ما علاقه‎مند به همكاري با آنها هستيم.
زنگنه در عين حال گفت: به آنها گفته‌ايم در صورت وجود دورنمايي مطلوب براي سرمايه‌گذاري شركت دولتي نفت آفريقاي جنوبي در بخش جي‎تي‎ال، امكان شريك شدن شركت‎هاي ايراني با آنها هم وجود دارد، گاز مورد نياز را بر اساس قيمتي كه تفاهم كنيم، تامين مي‌كنيم.
اين عضو كابينه دولت يازدهم درباره اجراي طرح‎هاي پالايشي در آفريقاي‌جنوبي نيز تصريح كرد: ما براي احداث طرح‎هاي جديد در خارج از ايران در شرايط سرمايه‎گذاري نيستيم زيرا ايران كشوري سرمايه‌پذير است، اما آماده بررسي خريد بخشي از سهام پالايشگاه‎ها (خارجي) با هدف تضمين صادرات درازمدت نفت هستيم و اين موضوع در دستور كار ما قرار دارد. البته اين فعاليت‎ها در صورتي كه بخواهد انجام شود بايد از سوي بخش خصوصي و با پشتيباني صندوق توسعه ملي باشد.
او با تاكيد بر اينكه ايران اكنون هيچ مشكلي در بازاريابي و فروش نفت خام ندارد، ادامه داد: تقاضا براي نفت خام كشور بيشتر از مقدار آمادگي‌اش براي صادرات است، با اين حال ما علاقه‌مند حضور در بازارهاي جديد مانند آفريقاي جنوبي هستيم. زنگنه با بيان اينكه آفريقاي جنوبي علاقه دارد نيازش به نفت خام را ازسوي شركت دولتي نفت خود تامين كند، گفت: آفريقاي جنوبي بايد نفت خريداري شده از ايران را در جايي استفاده كند كه در اختيار و حيطه تصميم‎گيري شركت‌هاي خارجي نباشد.
سفر به ايران پس از 37 سال
جاكوب زوما، رييس‌جمهوري آفريقاي‌جنوبي در حالي ارديبهشت ماه امسال در راس يك هيات ١٨٠ نفري وارد تهران شد كه از سفر قبلي رييس‌جمهور اين كشور آفريقايي به ايران 37 سال مي‌گذشت. در آن ديدار، ٦ وزير كابينه آفريقاي جنوبي و نزديك به ١٠٠ نفر فعال اقتصادي وي را همراهي كردند. ايران و آفريقاي جنوبي در جريان اين سفر، هشت سند همكاري در بخش‌هاي مختلف اقتصادي مانند تجارت و صنعت، ايجاد كارگروه مشترك سرمايه‌گذاري و همچنين همكاري كشاورزي امضا كردند. آفريقاي جنوبي پيش از تحريم‌هاي سال ٢٠١٢ يكي از مشتريان سنتي نفت خام ايران بوده است، به طوري كه اين كشور در ماه پيش از توقف واردات نفت از ايران، روزانه ٦٨ هزار بشكه نفت خام از ايران خريداري مي‌كرد.
سرمايه‌گذاري مشترك ايران و آفريقا
دومين ديدار مهم تينا جومت پترسون، وزير انرژي آفريقاي جنوبي به مذاكره ميان مرضيه شاهدايي، مديرعامل شركت ملي صنايع پتروشيمي گذشت. پترسون اراده كشورش براي سرمايه‌گذاري در ايران را جدي دانست و گفت: زمينه براي همكاري دو كشور در بخش انرژي فراهم است.
وي با اشاره به ديدار خود با بيژن زنگنه، وزير نفت ايران، ابراز اميدواري كرد كه گفت‌وگوهاي كنوني در ايران دستاوردهايي ملموس داشته باشند و بتوانند زمينه را براي قراردادهاي بيشتر در سفر حسن روحاني، رييس‌جمهور ايران به آفريقاي جنوبي در هفته‌هاي آينده فراهم كنند.
در اين نشست همچنين شاهدايي با استقبال از گفت‌وگوهاي عميق‌تر براي زمينه‌سازي براي سرمايه‌گذاري شركت‌هاي آفريقاي جنوبي در ايران، براي امضاي تفاهمنامه با طرف مقابل ابراز آمادگي كرد. نمايندگان آفريقاي‌جنوبي نيز با اشاره به پيشينه همكاري دو كشور در زمينه تبديل گاز به سوخت‌هاي مايع، از آمادگي شركت پترو اس‌اي براي مشاركت با ايران براي آغاز يك پروژه جديد در اين زمينه خبر دادند.
با توجه به اينكه بحث سرمايه‌گذاري در بخش پالايشگاهي و پتروشيمي خارجي به عنوان يكي از اهرم‌هاي ايجاد تعدد مقاصد صادراتي نفت همواره مورد توجه دولت‌هاي متفاوت بوده است، تزريق سرمايه به اين بخش به عنوان سرمايه‌گذاري خارجي نيز مورد توجه قرار دارد. البته وزير نفت در اين باره گفت كه بخش دولتي ايران در شرايط فعلي به سرمايه‌گذاري خارجي نمي‌پردازد، اما از بخش خصوصي علاقه‌مند به سرمايه‌گذاري يا خريد سهام در اين زمينه با استفاده از منابع صندوق توسعه ملي، حمايت مي‌كنيم.