نشست سه‌جانبه نظامي روسيه تركيه و امريكا براي نخستين بار در دوره ترامپ برگزار شد
مسكو- واشنگتن
در مقابل آنكارا
گروه جهان
فضاي ميداني در سوريه پيچيده‌تر از هر زمان ديگري شده است. بازيگران داخلي در اين كشور تبديل به ابزار دستي براي مبارزه با تروريست‌ها شده‌اند. استان رقه محل اصلي اين اتفاق است. جايي كه مركز خلافت خودخوانده تروريست‌هاي داعش در آن قرار دارد و براي شكست داعش در سوريه نياز به يك هماهنگي جدي ميان نيروهاي حاضر در صحنه ميداني نبرد در سوريه دارد. اما به نظر مي‌رسد نيروهايي كه در صحنه داخلي سوريه مي‌توانند تروريست‌ها را در صحنه داخلي نابود كنند خود دچار اختلاف نظر هستند. منبج تبديل به اصلي‌ترين عامل اختلاف‌ها شده است. كردهاي سوريه شهر منبج را با حمايت نيروهاي ائتلاف بين‌المللي و به خصوص امريكا توانستند كنترل منطقه را در دست بگيرند اما ترك‌ها چندان علاقه‌اي به اين موضوع ندارند. از طرفي ارتش سوريه نيز با هماهنگي ميان امريكا و روسيه وارد بخش‌هايي از منبج شده و كنترل تعدادي از روستاهاي اطراف اين شهر را به دست گرفته است.
حالا روز گذشته مقامات عالي‌رتبه نظامي روسيه، تركيه و ايالات متحده براي نخستين بار از زمان شروع به كار دولت دونالد ترامپ نشستي سه جانبه را برگزار كردند تا بتوانند با اين ملاقات، تنش‌ها را در شهرهاي استراتژيك سوريه درراستاي مبارزه با داعش بكاهند. اين نشست ميان ژنرال خلوصي آكار فرمانده ستاد مشترك ارتش تركيه، ژنرال جوزف دانفورد رييس ستاد مشترك ارتش امريكا و والري گراسيموف فرمانده ارتش روسيه در شهر آنتالياي تركيه برگزار شد.
اصلي‌ترين دستور كار اين جلسه تهديد تركيه براي حمله به شهر منبج است كه توسط شبه نظاميان كرد سوري مورد حمايت ايالات متحده كنترل مي‌شود كه كليدي‌ترين متحد امريكا در مبارزه با داعش در خاك سوريه محسوب مي‌شوند. از روز شنبه خبرهايي منتشر شد كه ايالات متحده، سربازاني را در خارج از شهر منبج مستقر كرده تا جلوي هرگونه تجاوز به اين شهر از سوي تركيه گرفته شود. اما يك روز پس از آن روسيه اعلام كرد كه نيروهاي دولتي سوريه در نزديكي منبج مستقر شده‌اند و عملا بين نيروهاي كرد و تركيه قرار گرفتند تا جلوي حمله احتمالي تركيه گرفته شود.
با اين حال در بيانيه‌اي كه وب‌سايت ارتش تركيه منتشر كرده در اين جلسه مشترك مسائل مربوط به امنيت منطقه از جمله سوريه و عراق مورد بحث و بررسي قرار گرفته است. اما جزييات ديگري از جلسه سه‌جانبه سران سه ارتش تركيه، روسيه و امريكا منتشر نشده است. پيش‌تر نيز بنعلي ييلدريم، نخست‌وزير تركيه اعلام كرده بود كه كشورش به دنبال يك مكانيسم سه‌جانبه است تا بتواند منطقه را از گروه‌هاي تروريستي خالي كند. با اين وجود ييلدريم در مصاحبه تلويزيوني در اواخر روز دوشنبه گفت: در منبج ايالات متحده پرچم خود را بالا برده، روسيه نيز پرچم خود را در نزديكي آن بالا برده و همه‌چيز به يك رقابت پرچم تبديل شده است.
لحظه‌شماري براي ديدار اردوغان
با پوتين
با اين حال نشست سه جانبه روز گذشته براي حل اختلافات در حالي برگزار شد كه روز پنجشنبه بناست رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه براي مذاكره با همتاي روسيه خود ولاديمير پوتين به مسكو سفر كند. وزير دفاع تركيه نيز در اين سفر اردوغان را همراهي مي‌كند تا در مذاكرات با پوتين به صورت مستقيم حضور داشته باشد. گفتني است روسيه در حالي وارد فاز حل و فصل سياسي بحران در سوريه شده است كه از سال 2015 در راستاي حمايت از دولت سوريه و بشار اسد به صورت جدي وارد عرصه ميداني سوريه شد و مواضع دولت اين كشور كه به‌شدت طي چند سال بحران داخلي تضعيف شده بود را تقويت كرد و به پيروزي‌هاي قابل توجه در عرصه ميداني دست يابد.
از سوي ديگر تركيه از ماه آگوست، نيروهاي نظامي خود را از مرزهاي شمالي سوريه وارد خاك اين كشور كرد و با حمايت از نيروهاي ارتش آزاد سوريه در راستاي مبارزه با داعش تلاش كرد. ارتش تركيه همچنين با گروه‌هاي كرد سوري نيز درگير شد چرا كه دولت تركيه معتقد است كه كردهاي سوريه ارتباط مستقيم با حزب كارگران كردستان تركيه (پ‌ك‌ك) دارند و از آنجايي كه تركيه اين گروه را تروريستي مي‌داند، كردهاي سوري را تروريستي تلقي مي‌كند و به نوعي مبارزه با كردهاي سوري را نيز براي خود مشروع مي‌داند. از همين رو پيشروي‌هاي خود را تا شهر الباب سوريه ادامه داد و حتي قصد دارد تا منبج نيز پيشروي كند تا نيروهاي كرد سوري را از مرزهاي نزديك به خود دور كند كه تاكنون اين موضوع با مخالفت شديد امريكا و مقاومت نيروهاي كرد مواجه شده است و اجازه نفوذ به آنها داده نشده است.
با اين وجود تركيه تلاش كرده است كه به عنوان يك متحد امريكا در ناتو حمايت اين كشور را در عمليات زميني عليه دژ اصلي داعش در رقه كسب كند و در طرف مقابل امريكا نيز دست از حمايت نيروهاي كرد در سوريه بردارد و از طريق مناطق تحت كنترل آنها به سمت رقه يورش ببرد. در نشستي كه ميان خلوصي آكار فرمانده ستاد مشترك ارتش تركيه و ژنرال دانفور، فرمانده ستاد مشترك ارتش امريكا در ماه فوريه برگزار شد، تركيه دو طرح براي حمله به رقه داد.
نقشه اول تركيه كه در اولويت نخست اجرا قرار داشت، ورود و اقدام نيروهاي ارتش تركيه و ارتش آزاد سوريه از منطقه تحت كنترل نيروهاي حزب اتحاد دموكراتيك سوريه و از طريق تل ابيض واقع در رو به روي آقچا قلعه تركيه و ادامه مسير به سمت رقه است و نقشه دوم هم ادامه عمليات از شهر آزادشده الباب به سمت رقه است. در اجراي نقشه نخست، از منطقه مرزي تركيه تا رقه 54 كيلومتر مسير زميني فاصله وجود دارد و اين مسير بيشتر مورد نظر تركيه است.
دومين نقشه تركيه ادامه عمليات از شهر آزادشده الباب به سمت رقه است كه تركيه براي عبور از منطقه تحت كنترل حزب اتحاد دموكراتيك سوريه است كه به 20 كيلومتر منطقه تخليه شده نياز دارد و براي اجراي آن، امريكا بايد ابتدا كردهاي سوري را اقناع كند. در اين منطقه شهر منبج نيز در مسير واقع شده و طول اين مسير 180 كيلومتر بوده و منطقه‌اي كوهستاني است كه نيروهاي عمل‌كننده به‌شدت مورد تهديد واقع مي‌شوند. همچنين تركيه براي انجام عمليات رقه خواستار عقب‌نشيني نيروهاي كرد سوري از شهر منبج به سمت شرق فرات شد و گفت: امريكا بايد اين نيروها را در اين زمينه اقناع كند و مقامات تركيه نيز اعلام كردند كه شرط آنها براي حضور در عمليات رقه، موافقت امريكا با طرح آنها است.
اما ايالات متحده، كردها را يك عنصر جدي و ضروري در مبارزه با داعش مي‌داند و به خصوص از زمان حمايت ائتلاف بين‌المللي مبارزه با داعش به رهبري امريكا از اين شبه‌نظاميان توانسته‌اند پيروزي‌هاي متعددي در شمال و شمال شرق سوريه در برابر داعش به دست آورند.
تلاش براي حفظ تمركز براي مبارزه با داعش
بلومبرگ به نقل از مشاور ارشد اردوغان گزارش داد كه ايالات متحده 500 سرباز خود را به حومه منبج منتقل كرده است كه پنتاگون نيز روز گذشته آن را رسما تاييد كرد. همچنين جان دوريان، سخنگوي ائتلاف به رهبري امريكا در توييتر خود نوشت: اين اقدام در راستاي اطمينان بخشيدن به اعضاي ائتلاف و نيروهاي شريك ما براي جلوگيري از هرگونه تجاوز و حفظ تمركز بر شكست داعش اتخاذ شده است.
آنتون لاوروف، كارشناس نظامي مستقل كه درگيري‌هاي سوريه را از نزديك زيرنظر دارد به بلومبرگ گفت: خطر بالاي حمله تركيه به منبج وجود دارد كه مي‌تواند به عنوان يك تحريك در بيشتر شدن بحران عمل كند. اما هم ايالات متحده و هم روسيه مي‌خواهند كه وضع موجود را حفظ كنند و كنترل اين منطقه كماكان در اختيار كردها باشد. علي عبدالسلام يكي از نمايندگان كرد سوريه مستقر در مسكو مي‌گويد: استقرار ايالات متحده در حومه منبج يك سيگنال روشن به ترك‌ها است. وي افزود: كردها اميدوار هستند كه با توجه به شرايط فعلي تركيه، برنامه‌ريزي حمله به منبج را لغو كنند.