نخستين رويارويي با ترامپ

گروه ديپلماسي| دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده 100 روز نخست حضور خود در كاخ سفيد را پشت سرگذاشته است و با اينهمه هنوز به سختي مي‌توان در حوزه سياست خارجي، پرونده‌اي را يافت كه رييس‌جمهور جمهوريخواه امريكا درباره آن به قطعيتي در سياست‌هايش رسيده باشد. ايران همچنان به دو واسطه توافق هسته‌اي موسوم به برنامه جامع اقدام مشترك و همچنين فعاليت‌هاي منطقه‌اي‌اش كه به نحوي شعار مبارزه با داعش ترامپ را هم شامل مي‌شود، در سرليست پرسش‌هايي است كه خبرنگاران از رييس‌جمهور ايالات متحده سوال مي‌كنند. در تازه‌ترين اين جدال‌هاي خبري، آسوشيتدپرس گفت‌وگوي طولاني با ترامپ درباره موضوعات متفاوت داخلي و خارجي داشته است. در بخش‌هايي از اين گفت‌وگو، خبرنگار از رييس‌جمهور امريكا درباره عبارت نقض روح برجام توسط ايران كه وي اخيرا از آن به كرات استفاده مي‌كند، سوال كرد. خبرنگار آسوشيتدپرس در اين باره از وي سوال مي‌كند: در مورد ايران در جريان كمپين انتخاباتي خود صحبت‌هايي كرديد. همچنين اخيرا در يك نشست خبري اعلام كرديد كه ايران روح توافق هسته‌اي را نقض كرده است. زماني كه از چنين نقضي صحبت مي‌كنيد آيا منظور شما نقض واقعي توافق است يا منظور شما به رفتارهاي ايران در منطقه است؟ ترامپ در پاسخ گفت: منظور من همه رفتارهايي است كه آنها در خاورميانه و فراتر از خاورميانه از خود بروز مي‌دهند. خبرنگار مجددا از وي سوال كرد: بنابراين مي‌گوييد كه ايران به توافق هسته‌اي پايبند بوده است؟ رييس‌جمهور امريكا افزود: نه، من چنين چيزي نمي‌گويم. من مي‌گويم كه آنها روح توافق را نقض كرده‌اند. هر توافقنامه‌اي يك روح دارد و آنها اين روح را زيرپاگذاشته‌اند. خبرنگار روبه‌روي ترامپ از وي سوال كرد: با آنچه در خاورميانه انجام مي‌دهند؟ ترامپ خاطرنشان كرد: با آنچه همه جا انجام مي‌دهند.  در ادامه اين پرسش و پاسخ، خبرنگار از وي سوال كرد: زماني كه با رهبران اروپايي مانند مركل صحبت مي‌كنيد يا ترزا مي، آنها در مورد توافق هسته‌اي به شما چه مي‌گويند؟ آيا از شما مي‌خواهند كه در اين توافق بمانيد؟ ترامپ پاسخ داد: من در اين مورد با آنها صحبت نمي‌كنم. خبرنگار با تعجب از ترامپ سوال كرد: شما با آنها در مورد توافق هسته‌اي ايران صحبت نمي‌كنيد؟ ترامپ افزود: به آن اشاره مي‌كنم اما اين صحبت من با آنها بسيار شخصي است و خوب مي‌دانيد كه سري هم هست. آنها عقايد خود را در اين باره دارند و من نمي‌گويم كه عقايد آنها در اين خصوص با عقايد من متفاوت است اما من ترجيح مي‌دهم كه شما اين سوال را از خود آنها بپرسيد. خبرنگار آسوشيتدپرس در ادامه به عنوان سوال آخر درباره ايران پرسيد: در اين مرحله، فكر مي‌كنيد در توافق هسته‌اي بمانيد؟ ترامپ پاسخ داد: ممكن است نمانيم. اظهارات 48 ساعت گذشته ترامپ در مورد ايران به همين اظهارنظر محدود نشد و وي در گفت‌وگو با شبكه خبري «اُ‌اي‌اِن» با بيان اينكه اجازه نخواهند داد ايران به سلاح اتمي دست يابد، از بررسي بسيار دقيق توافق هسته‌اي خبر داد. در حالي كه در قريب به 100 روز گذشته چهره‌هاي متفاوت در دولت ترامپ اظهارنظرهاي متنوعي را درباره برجام مطرح كرده‌اند، مارك تونر، معاون سخنگوي وزارت خارجه امريكا در كنفرانس خبري تاكيد كرد كه دولت دونالد ترامپ، تا زمان اتمام بررسي 90 روزه توافق هسته‌اي ايران و گروه 1+5 به اين توافق هسته‌اي پايبند خواهد ماند.  رسانه روسي تاس روز گذشته درباره رويكردهاي متفاوت ترامپ درقبال توافق هسته‌اي نوشت: به نظر نمي‌رسد كه واشنگتن از اين توافق خارج شود اما قطعا بر فشارها بر ايران مي‌افزايد و به نوعي توافق هسته‌اي را در منگنه قرار خواهد داد. اين رسانه روس به نقل از يك منبع در وزارت خارجه روسيه مي‌نويسد: برنامه جامع اقدام مشترك نمونه بسيار نادري از موفقيت ديپلماسي در برابر توسل به زور در جهان امروز است. اگر امريكايي‌ها اين توافق را زير پا بگذارند در حقيقت در مسير نقض قوانين بين‌المللي و ثبات جهاني گام برداشته‌اند. تاس در ادامه مي‌نويسد: يك منبع در وزارت خارجه امريكا نيز مي‌گويد كه كاخ سفيد هنوز درباره اينكه با توافق هسته‌اي چه كند، تصميمي نگرفته است.  يك كارشناس فعال در شوراي روابط خارجي روسيه نيز در اين باره مي‌گويد: اين حقيقت كه امريكايي‌هايي كه از برجام انتقاد مي‌كردند اعتراف مي‌كنند تهران به برجام پايبند بوده نشان مي‌دهد كه واشنگتن جايگزين بهتري براي برجام نيافته است. امريكايي‌ها ناراحتند كه ايران همچنان با حضور و اقتدار خود در منطقه زندگي را براي متحدان منطقه‌اي واشنگتن سخت كرده است. آنها از اينكه اين توافق رفتار تهران در منطقه را تغيير نداده خشمگين هستند. امروز سوال اينجاست كه امريكا چگونه ايران را در پرونده‌هاي غيرهسته‌اي تحت فشار قرار خواهد داد. عمق اين فشارها مي‌تواند با توجه به گام‌هاي مقابله‌اي ايران قابل اهميت باشد.
ديدار عراقچي با آمانو
هرسه ماه يك بار و عمدتا در وين دور هم جمع مي‌شوند. از ايران سيد عباس عراقچي و مجيد روانچي از اعضاي ارشد تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي و از شش كشور ديگر نيز كارشناسان آشنا به برجام كه در قريب به چهارسال گذشته از نزديك با اين پرونده درگير بوده‌اند به اتريش مي‌آيند. تعداد كميسيون‌هاي مشترك برجام از جولاي 2015 كه اين توافق ميان ايران با روسيه، امريكا، چين، برتانيا، آلمان و فرانسه به دست آمد تا صبح سه شنبه 5 ارديبهشت به 7 مورد رسيد. رايزني‌هاي صرفا هسته‌اي كه عمدتا به گلايه‌گذاري‌هاي تهران از چند و چون اجراي برجام و انتقادها از طرف امريكا مي‌گذرد. همزمان نمايندگان ايران و 6 كشور مقابل در مورد مسائل مورد اختلاف از خريد تا رفتارهاي ناقض متن و روح برجام هم سخن مي‌گويند. رايزني‌هاي هسته‌اي اين دور از روز دوشنبه در هتل كوبورگ وين آغاز شد و در روز نخست هيات ايراني با يوكيا آمانو، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، هلگا اشميت، معاون مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا و روساي هيات‌هاي روسيه و چين ديدار و گفت‌وگو كرد.  سيدعباس عراقچي، رييس ستاد پيگيري اجراي برجام ديدار با آمانو كه معمولا در حاشيه نشست كميسيون مشترك برجام است را در راستاي مرور آخرين وضعيت بين ايران و آژانس برشمرد. وي در گفت‌وگو با خبرگزاري صدا و سيما با بيان اينكه در گزارشات مكرر آژانس بين‌المللي انرژي اتمي مورد تاييد واقع شده كه ايران برجام را به دقت اجرا كرده و همواره به تعهداتش پايبند بوده است، يادآور شد: ولي اين در مورد طرف مقابل به طور كامل صادق نيست و اين در حالي است كه در خصوص ما پايبندي و تعهد ايران به برجام، همواره توسط آژانس مورد تاييد قرار گرفته است. اين نشانگر يك همكاري بسيار روان و خوبي است كه بين ما و آژانس و ماموران آژانس وجود دارد. البته همواره مشكلات و نكاتي هم هست كه موانعي ايجاد و در نهايت رفع مي‌شود. در ملاقات ما در سطوح مختلف اين موارد بررسي مي‌شود و سعي مي‌كنيم اين همكاري‌هاي آرام و مناسبي كه وجود دارد، همچنان ادامه يابد.  رييس ستاد پيگيري اجراي برجام با بيان اينكه وظيفه ما رفع موانع و مشكلاتي است كه در سر راه ممكن است پيش بيايد، ملاقاتش با آمانو را بسيار خوب خواند و خاطرنشان كرد: در اين ملاقات آخرين وضعيت تاسيسات هسته‌اي ايران، بحث اراك، فردو، نطنز، نحوه بازرسي‌ها و نظارت آژانس را مرور كرديم و الحمدالله در مسير خوبي قرار داريم.
بيان بدعهدي ومقابله‌جويي امريكا
روز گذشته نيز هفتمين نشست كميسيون مشترك برجام با حضور هيات‌هاي ايران و 1+5 و نماينده اتحاديه اروپا در هتل پله كوبورگ شهر وين برگزار شد. پس از اين ديدار كه سه ساعت و نيم طول كشيد، هيات ايراني ديدارهاي دوجانبه‌اي را با هيات انگليس و امريكا برگزار كرد. اين نخستين‌بار از زمان روي كار آمدن دولت جديد در امريكا است كه تيم‌هاي مذاكره‌كننده ايران و امريكا با هم ديدار مي‌كنند. با توجه به اينكه هنوز كادر وزارت خارجه امريكا در دولت جديد نهايي نشده و بسياري از كرسي‌هاي اين وزارتخانه خالي مانده است، قرار بود تام شانن، معاون جان كري، وزير خارجه سابق امريكا رياست هيات امريكايي را در اين دور از مذاكرات وين برعهده داشته باشد كه اين اتفاق نيفتاد و استفان مال رييس ستاد هماهنگي اجراي برجام به جاي وي در اين نشست حاضر شد.  سيدعباس عراقچي پيش از آغاز جلسه كميسيون مشترك با بيان اينكه تمامي موارد بدعهدي، تعلل و مقابله‌جويي امريكا را در اين نشست مطرح خواهيم كرد، افزود: حركت‌هايي كه شاهد هستيم به اعتقاد ما بر خلاف مسير برجام است. همين كه سياست بازنگري، ارزيابي و مرور برجام را اعلام كردند، صحبت‌هايي كه توسط رييس‌جمهور و بقيه مقامات رسمي امريكا صورت مي‌گيرد و اين فضاي عدم اطمينان و سرگرداني كه براي دنيا ايجاد كردند، اينها خلاف برجام و متن و روح برجام است.  رييس ستاد پيگيري اجراي برجام در خصوص مخالفت انگليس با درخواست خريد 950 تن كيك زرد توسط ايران از قزاقستان نيز با بيان اينكه مذاكرات در اين زمينه هنوز به سرانجام نرسيده و هنوز جريان دارد، عنوان كرد: رايزني‌ها در اين خصوص ادامه دارد.  وي با بيان اينكه سوالاتي وجود دارد كه آيا اين ميزان كيك زرد نياز فعلي ايران هست يا خير، تصريح كرد: مسلما دسترسي به ميزان كيك زرد بيشتر نيازهاي سال‌هاي آينده ما خواهد بود. در حال كار روي آن هستيم. برخي‌ كشورها موافق هستند و برخي‌ مخالفند.
پيام مهم تاكيد براي اجراي تعهدات
سيد عباس عراقچي پس از پايان هفتمين نشست كميسيون مشترك برجام در جمع خبرنگاران گفت: جلسه كميسيون مشترك بسيار خوب بود و اينكه همه شركت‌كنندگان بر اجراي تعهدات خود تاكيد كردند، پيام مهمي بود. فعلا موضع امريكايي‌ها پايبندي به برجام است البته اعلام اينكه در حال بازنگري هستند و حرف‌هاي بعضا منفي، با فضاي مثبت مورد نياز براي اجراي برجام فاصله دارد كه درباره اين موضوعات بحث كرديم. ما نيز برجام را ارزيابي مي‌كنيم و گزارش‌هاي سه ماهه ما به مجلس نتيجه همين ارزيابي‌هاي مستمر است.