ركوردزني ريلي؛ آرزويي كه محقق شد
گروه اقتصادي
از سال‌هاي ابتداي دولت يازدهم موضوع ريل و راه‌آهن به يكي از اولويت‌هاي دولتي مبدل شد و برنامه‌ريزي‌هاي مبسوط‌تري براي اين امر تدوين شد. البته پيش از اين نيز هم ريل و راه‌آهن در اولويت‌هاي دولت قبل بود و حتي مسوولان وزارت راه و ترابري وقت دولت دهم زماني كه قرار بود براي دومين بار قرارداد ساخت ريل ملي با حضور وزرا و مسوولان انجام شود از برنامه‌ريزي براي ريل‌گذاري سالانه هزار كيلومتر خبر دادند تا نشان دهند براي اين بخش برنامه‌ريزي كرده‌اند.
ناگفته پيداست كه از همان روزها و زماني كه اين برنامه در دستور كار دولت قرار گرفت توسعه اين سيستم مي‌توانست بسياري از اهداف دولتي را در كاهش تلفات جاده‌اي، كاهش مصرف بنزين و سوخت و توسعه تجاري و ترانزيت و... محقق كند. به اين جهت بود كه توسعه سيستم حمل و نقل آسان و ارزان در دستور كار جدي‌تر قرار گرفت.
طبق اهداف پيش‌بيني شده در سند چشم‌انداز 1404، بايد 25 هزار كيلومتر راه‌آهن در كشور ساخته شود، اين در حالي است كه هم‌اكنون تنها 9 هزار كيلومتر خط آهن در سراسر كشور وجود دارد. حميد بهبهاني، وزير راه و ترابري در آخرين اظهارنظر خود در اين خصوص اعلام كرده است كه براي رسيدن به اين هدف بايد سالانه بين هزار تا هزار و سيصد كيلومتر ريل‌گذاري صورت بگيرد و تا پايان امسال نيز هزار كيلومتر خط آهن آماده بهره‌برداري خواهد بود.
و حالا بعد از چهار سال از آن روزها و برنامه‌ريزي‌هاي انجام شده گويا اين برنامه‌ها كمي محقق شده و به اعدادي كه روزي آرزوي مسوولان راهي دولت دهم بود در دولت يازدهم به عملكرد تبديل شده است و محمدرضا احمدي مديركل روسازي راه آهن شركت ساخت اعلام كرده است كه با پيگيري‌هاي گسترده‌اي كه به منظور سرعت بخشيدن به ريل‌گذاري در خطوط جديد صورت گرفته، ركوردي قابل توجه در اين حوزه به ثبت رسيده است. با توجه به برنامه‌ريزي‌هاي صورت گرفته در دولت يازدهم به منظور رساندن ريل به پنج مركز استان باقيمانده، خوشبختانه اقدامات قابل‌توجهي در اين حوزه صورت گرفته و مي‌توان اميدوار بود بخش قابل توجهي از اين طرح‌ها تا پيش از پايان يافتن اين دولت به بهره‌برداري برسند.
به گفته وي، رساندن ريل به رشت، همدان، كرمانشاه، اروميه و خط دوم تبريز نياز به كشيدن بيش از ۸۹۰ كيلومتر خط آهن جديد داشت كه خوشبختانه در حال حاضر تنها ۳۲۹ كيلومتر از آن باقي مانده است.
مديركل روسازي راه آهن شركت ساخت با بيان اينكه با پايان يافتن كارهاي زيرساختي در بسياري از اين طرح‌ها، ريل‌گذاري با سرعتي قابل توجه انجام مي‌شود، اظهار كرد: در مسير ريلي ملاير – كرمانشاه چهار كارگاه تجهيز شده كه به طور همزمان ريل‌گذاري مي‌كنند.
در اين مسير ما به ركورد ريل‌گذاري روزانه ۱۹۵۰ متر رسيديم كه ركوردي قابل توجه است. حتي اگر پيش از اين در طرحي ركوردي اينچنيني ثبت شده باشد مربوط به يك روز خاص بوده اما در اين طرح‌ها ركوردهاي روزانه هر روز تكرار مي‌شوند.
در محور همدان نيز ريل‌گذاري روزانه به ۱۷۰۰ متر در روز رسيده و از اين رو به نظر مي‌رسد همدان نخستين شهري باشد كه راه آهن به آن خواهد رسيد و پس از آن كرمانشاه، رشت، اروميه و تبريز قرار دارند.
وي خاطرنشان كرد: با هدف‌گذاري‌هاي صورت گرفته و با توجه به بهبود شرايط جوي مي‌توان انتظار داشت ركورد ريل‌گذاري روزانه در يك طرح به بيش از دو كيلومتر نيز برسد. در حال حاضر در طرح‌هاي در دست ساخت روزانه بيش از پنج كيلومتر ريل‌گذاري داريم و اين اميد وجود دارد كه با افزايش اين رقم سرعت تكميل اين اولويت‌هاي ريلي نيز بالا رود.
سخت‌ترين پروژه ريلي پس از انقلاب در صف افتتاح
در عين حال با نهايي شدن عمليات زيرسازي راه‌آهن همدان و نزديك شدن به روزهاي افتتاح آن، وزارت راه و شهرسازي پيگيري ديگر اولويت‌هاي خود در اين عرصه را آغاز كرده كه در صدر آنها طرح بزرگ راه‌آهن قزوين-رشت قرار دارد.
اين پروژه ريلي كه در طول ۱۶۵ كيلومتر و با سرعت ۱۶۰ كيلومتر در ساعت براي حركت قطارهاي مسافري، قزوين را به رشت متصل كرده و به اين ترتيب شبكه ريلي ايران را به استان گيلان مي‌رساند، در طول سال‌هاي گذشته با پيگيري‌هاي جدي به مراحل پاياني كار اجرايي خود رسيده و امروز در صف افتتاح نهايي پروژه‌ها قرار دارد.
همان طور كه وزارت راه و شهرسازي وعده داده بود كه پنج پروژه ريلي رشت، همدان، كرمانشاه، اروميه و خط دوم تبريز را تا پيش از پايان اين دولت به بهره‌برداري برساند، در حال حاضر بسياري از اين پروژه‌ها به گام‌هاي نهايي خود براي آماده‌سازي نزديك شده‌اند كه در ميان آنها محور قزوين به رشت با پيچيدگي‌هاي بسيار گسترده‌اي روبه‌رو است.
در كنار شرايط خاص آب و هوايي و موقعيت كوهستاني اين پروژه كه كار اجرايي را سخت كرده است نياز به عبور از مناطقي كه در نزديكي رودها و كوه‌ها قرار گرفته‌اند باعث شده اين پروژه به دشوارترين طرح‌هاي عمراني تاريخ كشور و به پيچيده‌ترين طرح ريلي پس از انقلاب تبديل شود؛ طرحي كه بخش قابل توجهي از آن را تونل‌ها و پل‌هاي طولاني تشكيل مي‌دهند.
البته خيراله خادمي معاون وزير راه و شهرسازي هم‌زماني كه از پايان يافتن ساخت بزرگ‌ترين پل راه‌آهن كشور در محور قزوين- رشت خبر مي‌داد تلويحا از رسيدن به برنامه ريل‌گذاري سالانه هزار كيلومتر سخن مي‌گفت.
به گفته وي پل بزرگ منجيل در مجاورت شهر منجيل به طول هزار و 430 متر است كه هم‌اكنون با اتمام عمليات اجرايي آماده ريل‌گذاري است. اين پل توسط بيش از 100 مهندس، تكنيسين و كارگر ايراني طي پنج سال ساخته شده است كه عبور از درياچه سد و شهر منجيل و مشكلات ارزيابي وتملك اراضي به همراه صعوبت كار موجب شد تا روند اجراي اين پروژه با تاخير مواجه شود. در اين پنج سال هزينه‌هاي اجراي اين پل بالغ بر 350 ميليارد ريال است كه اگر با قيمت روز محاسبه شود بالغ بر 520 ميليارد ريال خواهد بود.
در همين حال علي‌اكبر مردي، سرپرست اداره كل ساخت و توسعه راه‌آهن منطقه دو كشور، درباره ويژگي‌هاي فني اين پروژه، اظهار كرد: اين طرح كه به‌طول ۱۶۵ كيلومتر طراحي شده است به دليل عبور از مناطق دشوار جغرافيايي به طراحي و ساخت تعداد قابل توجهي تونل و پل احتياج داشته است. دراين پروژه ۵۴ دستگاه تونل به طول بيش از ۲۲ كيلومتر طراحي شده است كه از اين رقم تنها حفاري ۶۲۰ متر باقي مانده كه مي‌توان ظرف روزها و هفته‌هاي آينده اين بخش را نيز به پايان رساند. در كنار اين تونل‌ها حدود ۳۳۵۰ متر تونل گالري نيز در اين پروژه طراحي شده كه شامل تونل‌هاي مصنوعي مي‌شود كه به منظور افزايش ايمني پروژه طراحي و ساخته شده‌اند.
مردي درباره وضعيت پل‌هاي اين طرح نيز اظهار كرد: طبق ارزيابي‌هاي صورت گرفته در اين طرح به ساخت ۸۷۲۴ متر پل احتياج داريم كه تقريبا كار اكثر آنها به اتمام رسيده و تنها يك پل ۶۰۰ متري باقيمانده است. با توجه به آن كه منطقه رودبار از نظر نوع خاك بسيار متنوع بوده و از نظر جغرافيايي نيز كار در آن سخت است ساخت اين تعداد پل بسيار كار پيچيده‌اي بود كه خوشبختانه بخش قابل توجهي از آن به پايان رسيده است. در سال‌هاي بعد از انقلاب هيچ پروژه ريلي به بهره‌برداري نرسيده كه تا اين حد پيچيدگي عمراني و فني داشته باشد، اما خوشبختانه با پيگيري‌هاي صورت گرفته و رساندن منابع مالي مورد نياز اين پروژه گام‌هاي نهايي خود را پشت سر مي‌گذارد و ما اميدواريم تا پيش از پايان دولت يازدهم امكان بهره‌برداري از آن فراهم شود.