وقتي روياي برابري محقق شد

گروه اقتصادي

غرب كارون مدتي است كه ترجيع بند سخنان بيژن زنگنه وزير نفت شده؛ ميداني مشترك با عراق كه علاوه بر سه ميدان نفتي بزرگ يادآوران، ياران و آزادگان، ۱۰ ميدان كوچك‌تر دارخوين، جفير، اروند، سوسنگرد، بند كرخه، سهراب، اميد، مشتاق، خرمشهر و سپهر را هم دربرمي‌گيرد. آن طور كه بيژن زنگنه مي‌گويد، هنگام تشكيل دولت يازدهم ميزان برداشت از اين ميدان مشترك حدود 80 هزار بشكه در روز بوده و حالا بعد از سه سال عمليات افزايش برداشت، توليد اين ميدان 280 هزار بشكه در روز است. افزايش توليدي كه قرار است ادامه يابد. هدف‌گذاري امسال رسيدن به سقف توليد 400 هزار بشكه است. قرار است به تدريج توليد اين ميدان افزايش يابد و با عراق برابر شود. تصميمي كه بايد خيلي زودتر از اينها و در دولت قبل اجرايي مي‌شد. هرچند كه اين افزايش توليد، خود منتقدان سرسختي هم دارد. درجريان رقابت‌هاي انتخاباتي، مصطفي آقا ميرسليم گفته بود: «دولت ما به خام فروشي نفت افتخار مي‌كند.» البته بيژن زنگنه در پاسخ به اين نقد گفته بود كه عدم برداشت از ميادين مشترك به معناي دادن سهم ايران به كشورهاي همسايه است. زنگنه درست به همين دليل اولويت كاري خود را تكميل فازهاي نيمه تمام پارس جنوبي و تكميل طرح‌هاي نيمه تمام ميادين مشترك قرار داد. در مدل جديد قراردادهاي نفتي هم اولويت ميادين مشترك قرار گرفت. براي تكميل اين پروژه‌ها نياز به 200 ميليارد دلار سرمايه‌گذاري است. رقمي كه از عهده سرمايه‌گذاران داخلي و البته دولت خارج است.  شركت نفت و گاز اروندان در حال حاضر شش ميدان سوسنگرد، جفير، سپهر، بندكرخه اروند و سهراب را در قالب مدل جديد قراردادهاي نفتي به سرمايه‌گذاران خارجي و داخلي معرفي كرده است. علاوه بر اين ميزان نفت درجاي غرب كارون ۶۷ ميليارد بشكه است كه بخش زيادي از آن را نفت سنگين تشكيل مي‌دهد. با اين وجود بخشي از اين ميدان در خاك عرق قرار دارد؛ عراقي‌ها به آن ميدان نفتي مجنون‌ يا ديوانه مي‌گويند، زيرا حجم عظيم منابع نفتي در اين حوزه به اندازه‌اي است كه همسايگان غربي ايران آن را ديوانه وار مي‌دانند.
عراقي‌ها كجاي ميدان ايستاده اند؟
كار توسعه اين ميدان در عراق ازسال ۱۹۷۵ آغاز شد كه بعد از حفاري ۲۰ حلقه چاه، با آغاز جنگ توسعه ميدان اين فعاليت متوقف شد و حتي در دوره‌اي بخشي از ميدان توسط ايران تسخير شد.  شركت انگليسي شل و وزارت نفت عراق، قراردادي براي توسعه اين ميدان در ژانويه ۲۰۱۰ امضا كردند كه نتيجه آن افزايش توليد به متوسط ۲۱۰ هزار بشكه در روز در سال ۲۰۱۳ ميلادي بود. حجم ذخاير اغلب مشترك غرب كارون به حدي زياد است كه پس از چهار دهه از شروع اكتشافات، هنوز اخبار جديدي از اكتشافات آن منتشر مي‌شود. به عنوان مثال در اواخر سال ۲۰۱۳ خبر كشف ذخاير نفتي در ميدان سندباد عراق و نزديك مرز با ايران منتشر شد. عمليات اكتشافي اوليه ميدان سندباد در سال ۱۹۷۴ ناموفق بود اما اكتشافات جديد از وجود ذخاير نفت و گاز اقتصادي در اين ميدان خبر مي‌دهند.  ذخاير نفتي اين حوزه حدود ۶۰ ميليارد بشكه نفت در جا برآورد شده است. اين رقم فقط براي ۳ ميدان اصلي از حداقل ۱۳ ميدان غرب كارون برآورد شده و چه بسا براساس يافته‌هاي نوين مهندسي، اين رقم افزايش هم داشته باشد.  افزايش توليد از ميادين مشترك نفت و گاز يكي از اهداف مهم دولت يازدهم از ابتداي روي كار آمدنش بود. به گفته غلامرضا منوچهري، معاون توسعه و مهندسي شركت ملي نفت ايران «اكنون ميزان برداشت نفت خام از ميادين مشترك غرب كارون به بيش از 280 هزار بشكه در روز رسيده است. » اتفاق مهمي كه به كاهش فاصله برداشت نفت خام ميان ايران و عراق از اين حوزه كمك كرد.  منوچهري گفته بود كه از ابتداي دولت يازدهم برداشت نفت خام از ميادين غرب كارون حدود 65 هزار بشكه در روز بود. اما طي 4 سال اين رقم بيش از 4 برابر افزايش يافت و به 280 هزار بشكه در روز فعلي رسيد. وي با اشاره به اينكه قرارداد توسعه ميادين غرب كارون تاكنون از نوع بيع متقابل بوده، گفت: بهار امسال برداشت نفت از ميادين غرب كارون بيشتر نيز مي‌شود. به اين ترتيب كه برداشت نفت خام از ميدان ياران جنوبي به ١٠ هزار بشكه در روز مي‎رسد و با احتساب توليد روزانه ٧٥ هزار بشكه نفت در آزادگان شمالي، ١١٠هزار بشكه در يادآوران، ٣٠ هزار بشكه در ياران شمالي و حدود ١٦٠ هزار بشكه در دارخوين، توليد مجموع ٦ ميدان نامبرده تا پايان بهار امسال به مرز ٥٠٠هزار بشكه در روز خواهد شد.
ميزان توليد ايران و عراق
در حالي كه عراق نفت توليدي از ميدان «مجنون» را به طور مستقيم صادر مي‌كند و هدف‌گذاري توليد 8/1 ميليون بشكه‌اي در سال ۲۰۱۷ميلادي از اين ميدان را دارد. ايران در تلاش براي به ثمررساندن فازهاي نخست توسعه ۴ ميداني است كه مخزن مشترك با ميدان «مجنون» دارند. ميدان آزادگان در ايران در دو بخش و با دو نام در حال توسعه است؛ ميدان «آزادگان شمالي» كه ايران به تازگي با اجراي توليد زودهنگام فاز نخست حدود 20هزار بشكه آغاز به كار كرده و به توليد 75 هزار بشكه‌اي خود در هدف‌گذاري نهايي نزديك شده است و ميدان «آزادگان جنوبي» كه بخش ديگري از اين ميدان مشترك نفتي است و در حال حاضر 50هزار بشكه در روز از اين ميدان نفت برداشت مي‌شود. قرار بود با تكميل حفاري‌ها، از پايان شهريور سال گذشته، 60هزار بشكه در روز به برداشت نفت اين ميدان افزوده شود. اما محمدرضا اسدي، مدير مهندسي نفت شركت مهندسي و توسعه نفت درباره ميادين نفتي آزادگان و ميزان توسعه اين منطقه نظر ديگري دارد و مي‌گويد: 4 ناحيه قراردادي تعريف شده در اين ميدان عبارتند از آزادگان شمالي و جنوبي، ياران شمالي و جنوبي كه با ميدان مجنون عراق مشترك است. براساس آخرين آماري كه در دست است كنسرسيومي كه مسووليت پيمانكاري را در منطقه عراق برعهده دارند، ابتدا توليد نفت اين ميدان را بيش از يك ميليون وهشتصد هزار بشكه در روز هدف‌گذاري كرده بود كه بعد از لرزه‌نگاري‌ها و بررسي‌هاي علمي برنامه توسعه ميدان مجنون با يك‌ميليون بشكه در روز تعيين شد كه در حال حاضر بين 170 تا 200هزار بشكه در حال توليد هستند. به گفته اسدي، ايران از فاز 1 آزادگان شمالي ظرفيت توليد 85هزار بشكه در روز توليدي معادل 80هزار بشكه‌اي دارد. ميدان ياران شمالي با ظرفيت توليد 35هزار بشكه توليد 30هزار بشكه و آزادگان جنوبي نيز 45هزار بشكه توليد دارند كه در مجموع ميادين آزادگان و ياران، امكان توليد نفت معادل 165هزار بشكه دارند. گفته مي‌شود برنامه توسعه‌اي ميدان آزادگان جنوبي تا سقف 110هزار بشكه تا پايان سال 95در دستور كار قرار داشت. افزايش توليد از ميادين مشترك نفت و گاز يكي از اهداف مهم دولت يازدهم از ابتداي روي كار آمدنش بود. به گفته غلامرضا منوچهري، معاون توسعه و مهندسي شركت ملي نفت ايران «اكنون ميزان برداشت نفت خام از ميادين مشترك غرب كارون به بيش از 280 هزار بشكه در روز رسيده است.» اتفاق مهمي كه به كاهش فاصله برداشت نفت خام ميان ايران و عراق از اين حوزه كمك كرد. ابتداي دولت يازدهم برداشت نفت خام از ميادين غرب كارون حدود 65 هزار بشكه در روز بود. اما طي 4 سال اين رقم بيش از
 4 برابر افزايش يافت و به 280 هزار بشكه در روز فعلي رسيد.