نظام بانكي گوش به فرمان ميرداماد
نيروهاي مسلح
پيشگام ادغام بانك‌ها
با اعلام رسمي رييس‌كل بانك مركزي براي آغاز ادغام بانك‌ها، خبرها حكايت از آن دارد كه نيروهاي مسلح پيشگام شده و قرار است آغازگر تجميع بانك‌ها و موسسات مالي خود باشند. يك هفته‌اي مي‌شود كه ولي‌الله سيف، رييس‌كل بانك مركزي ايران، ايده ادغام بانك‌ها را مطرح كرده است؛ موضوعي كه البته در گذشته هم از سوي برخي بانكداران مطرح شده بود و آن را به عنوان يك نياز فوري براي نظام بانكي ايران، عنوان كرده بودند اما حال، شنيدن آن از زبان بالاترين مقام سياستگذار در حوزه پولي و بانكي، طعمي ديگر دارد. اين ولي‌الله سيف است كه مي‌خواهد براي نظام بانكي ايران، طرحي نو دراندازد و كار را به نحوي پيش برد كه شايد بحران در اين بخش از اقتصاد ايران، راه به سامان برد. رييس شوراي پول و اعتبار البته اين اطمينان را هم به سپرده‌گذاران و مشتريان بانك‌ها داده بود كه بانك‌شان، قدرتمندتر مي‌شود و نه‌تنها نبايد نگران باشند، بلكه بايد انتظار سيستمي اصولي‌تر در نظام بانكي را داشته باشند اگرچه تصميم در درجه اول به عهده خود آنها و سهامداران بانك‌ها است ولي به هرحال در مسيري كه بانك مركزي براي ارتباطات با جامعه بين‌المللي در حوزه بانكداري تعريف كرده است، يكي از شاخصه‌ها همين بانك‌هاي قوي و داراي پشتوانه قدرتمند مالي است. سيف به صراحت اعلام كرد كه هدفش، استانداردسازي صورت‌هاي مالي بانك‌هاي ايراني با استانداردهاي روز بانكداري دنيا است كه يكي از شاخصه‌هايش، موضوع نسبت كفايت سرمايه به شمار مي‌رود كه براي تامين آن چند راه وجود دارد؛ اول اينكه سهامداران، سرمايه و آورده خود را افزايش دهند و با سهام جديدي كه بانك‌ها در بورس عرضه مي‌كنند، اين كفايت سرمايه را تامين كنند يا اينكه تصميم بگيرند با يكديگر ادغام شوند. رييس شوراي پول و اعتبار به اين نكته هم اشاره كرد كه وقتي بانك‌ها با يكديگر ادغام مي‌شوند، صرفه‌جويي قابل توجهي براي آنها به همراه خواهد داشت چراكه قيمت تمام‌شده و هزينه خدمات آنها كاهش مي‌يابد. از سوي ديگر برخي هزينه‌هاي ديگر از جمله هزينه‌هاي مربوط به شعب پايين مي‌رود چراكه وقتي دو بانك با يكديگر ادغام مي‌شوند، ديگر دليلي براي وجود دو شعبه از آن در يك خيابان وجود ندارد؛ آنگاه در اين حالت مي‌توانند يكي از شعب را تعطيل و آن را در جاي ديگري توسعه دهند. وي اين نكته را هم يادآور شد كه سپرده‌گذاران، سرمايه‌گذاران بانك‌ها هستند و بانك مركزي هرگز اجازه نخواهد داد كه منافع سپرده‌گذاران دچار مشكل شود، از سوي ديگر بانك‌ها در فضاي رقابتي به هيچ عنوان اقدامي نخواهند كرد كه مشتريان خود را از دست بدهند؛ از اين رو جاي نگراني براي آنها وجود ندارد. پرويز عقيلي كرماني، كارشناس ارشد حوزه بانكداري و يكي از بانكداران باسابقه در رابطه با وضعيت كنوني بانك‌ها مي‌گويد: راهكار مواجهه با بحران كنوني نظام بانكي، اجرايي كردن قواعد بازل ۳ از سوي بانك مركزي است؛ به نحوي كه چنانچه بازل ۳ اجرايي شود، بانك‌ها متوجه خواهند شد كه چه وضعيت خطرناكي دارند، به اين معنا كه برخي از آنها سرمايه منفي خواهند داشت؛ يعني بانكداري نمي‌كنند و مثل شركت‌هاي مضاربه‌اي كه در گذشته وجود داشته‌اند، مشغول به فعاليت شده‌اند. عقيلي كرماني ادامه داد: چنانچه واقع‌بينانه با اين موضوع برخورد كرده و در مسير تجديد ساختار بانك‌ها گام برداريم، بازل ۳ هرچه سريع‌تر بايد اجرايي شود و در قدم‌هاي بعدي اگر قرار است بانك‌ها ادغام شوند يا تعدادي از آنها ورشكسته هم شوند، كار را بايد پيش برد؛ چراكه در همه جاي دنيا تجديد ساختار بانك‌ها منجر به از بين رفتن آنها شده كه البته لزوما ورشكسته نبودند. وي خاطرنشان كرد: در اين فرآيند تعدادي از بانك‌هاي دنيا جمع شده يا ادغام شده‌اند؛ پس لازم است هرچه سريع‌تر اين قواعد بين‌المللي را استفاده كنيم و اگر بانك‌هايي وضعيت مناسبي ندارند، از گردونه خارج شوند. اين كارشناس ارشد مسائل بانكي ادامه داد: البته در اين فرآيند سپرده‌هاي مردم بايد حفظ شده و محفوظ بماند به نحوي كه حتي يك ريال آن هم صدمه نبيند و اعتماد و تعهد مورد تاكيد قرار گيرد. در اين ميان، اگرچه هنوز به صورت رسمي، نامي از بانك‌هايي كه براي ادغام در ابتداي فهرست قرار مي‌گيرند، برده نشده است اما منابع بانكي خبر از پيشگام شدن نيروهاي مسلح در پروسه ادغام‌هاي بانكي مي‌گويند. همان چيزي كه به نظر مي‌رسد منطقي‌ترين پروسه براي آغاز اين فرآيند است چراكه سهامداران اصلي، مشترك هستند و كمتر شاهد نزاع‌ها يا اختلاف‌نظرها در اين رابطه خواهيم بود. يك مقام مسوول بانكي در اين رابطه به خبرنگار مهر مي‌گويد: چند ماهي هست كه مذاكرات بانك‌هاي مرتبط با نيروهاي مسلح با بانك مركزي آغاز شده و در اين ارتباط هم، توافقات اوليه براي انجام اين ادغام صورت گرفته است. وي افزود: بانك مركزي حساسيت زيادي روي ادغام بانك‌ها دارد و در فرآيند مذاكره، همه جوانب را در نظر مي‌گيرد، اما با توجه به اينكه ظرف سال‌هاي گذشته، نيروهاي مسلح، بانك‌ها و موسسات اعتباري زيادي را به ثبت رسانده و مشغول به كار دارند، به نظر مي‌رسد نسبت به ساير بانك‌ها كه سهامداران متفاوتي دارند، با مشكلات كمتري مواجه باشند و ادغام در آنها، زودتر به نتيجه برسد. اين مقام مسوول ادامه داد: هم‌اكنون چند بانك و موسسه اعتباري نيروهاي مسلح اعلام آمادگي كرده‌اند كه در فرآيند ادغام پيشگام شوند. در اين ميان كارشناسان بانكي نيز بر اين باورند كه آغاز ادغام بانك‌ها از موسسات مالي و بانك‌هاي مرتبط با نهادهاي نظامي و انتظامي امري منطقي به شمار مي‌رود و به نظر مي‌رسد اين امر، مي‌تواند تجربه مثبتي باشد كه ساير بانك‌ها را هم در ورود به پروسه ادغام، ثابت قدم كند. محمدرضا جمشيدي، دبيركل كانون بانك‌ها و موسسات مالي خصوصي در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در رابطه با آغاز پروسه ادغام بانك‌ها از موسسات مالي و بانك‌هاي نيروهاي مسلح مي‌گويد: صاحبان اصلي سهام تعدادي از اين بانك‌ها عملا مشترك و نهادهايي خصولتي هستند كه آنها شايد اين تدبير را داشته باشند كه ادغام به نفع‌شان است و مي‌تواند به نتيجه برسد.