ركس تيلرسون، عنصر نامطلوب در خاورميانه
اما توافقي كه در سال 2013 امضا شده نيز سه بند دارد كه به شرح زير است:
عدم دخالت كشورها در امور داخلي يكديگر به صورت مستقيم يا غيرمستقيم و پناه دادن يا تابعيت دادن به شهروندان معارض كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس مگر اينكه اين مساله با موافقت دولت آن كشور باشد.
عدم حمايت از اخوانالمسلمين يا هركدام از سازمانهايي كه با اقدامات مستقيم يا غيرمستقيم امنيت و ثبات كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس را بر هم ميزنند.
هيچكدام از كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس نبايد از گروههايي كه در يمن براي كشورهاي عضو خطرساز هستند، حمايت كنند. در پي انتشار اين اسناد كشورهاي عربستان، مصر، امارات و بحرين نيز با صدور بيانيهاي اعلام كردند كه اسنادي كه به وسيله CNN منتشر شده نشان ميدهد كه بدون شك قطر از اجراي تعهداتش در اين توافق سر باز زده و تعهدات خود را به صورت كامل نقض كرده است. در ادامه اين بيانيه آمده كه مطالبات 13 گانهاي كه عربستان، مصر، امارات و بحرين به قطر ارايه داده بودند يا تاكيد بر تعهدات سابق اين كشور بوده يا اينكه با روح توافقهاي رياض در تعارض نبوده است. سيف بناحمد آلثاني، مدير دفتر روابط عمومي دولت قطر نيز در واكنش به انتشار اسناد اين توافق اعلام كرد كه اين عربستان و امارات بودند كه با نقض حاكميت قطر، بندهاي توافق رياض 2013 و توافق تكميلي 2014 را نقض كردهاند. سيف بنحمد آلثاني تاكيد كرده كه نميداند اسنادي كه به دست CNN رسيده شامل متن كامل توافقهاي رياض در سال 2013 و 2014 بوده يا فقط بخشهايي از اين توافق بوده است زيرا مطالعه همه بندهاي اين توفق نشان ميدهد كه هدف از اين توافقها حفظ استقلال حاكميت كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس بوده است. وي افزود: اين عربستان و امارات هستند كه روح توافق را با حمله بيدليل به دوحه نقض كردهاند و درخواستشان مبني بر اينكه قطر بايد شبكه الجزيره را تعطيل كند و از هم گسستن خانوادهها و لزوم پرداخت غرامت هيچ ارتباطي با توافقهاي رياض ندارد و اين كشورها از سازوكار اين توافقها براي اعلام نگرانيهاي خود استفاده نكردهاند. اين مسوول قطري گفته كه بحران كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس با هك كردن خبرگزاري رسمي قطر، بيانيههاي جعلي و يك حمله رسانهاي برنامهريزي شده آغاز شد و از همان ابتدا عربستان و امارات تلاش كردند واقعيت را از افكار عمومي به ويژه شهروندان اين كشورها پنهان كنند. در اين ميان ركس تيلرسون وزير خارجه امريكا براي ديدار با مسوولان كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس و بررسي حل بحران قطر به خاورميانه سفر كرده است. تيلرسون كه چهارمين مسوول غربي است كه از آغاز بحران قطر تاكنون به خاورميانه سفر كرده از روز چهارشنبه سفر خود را از كويت آغاز كرده است. پيش از او زيگمار گابريل وزير خارجه آلمان، جفري فلتمن معاون دبيركل سازمان ملل و بوريس جانسون وزير خارجه بريتانيا به كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس سفر كرده بودند. روزنامه العرب عربستان چاپ لندن به نقل از ناظران ميگويد اگر وزير خارجه امريكا تلاش نكند كه مواضع دونالد ترامپ رييسجمهور اين كشور را كه قطر بايد حمايت مالي از تروريسم را متوقف كند به دوحه تفهيم كند، سفر او به خاورميانه هم مانند سفرهاي ديگر مسوولان غربي بينتيجه خواهد بود. با اين وجود آر سي هموند مشاور تيلرسون گفت كه وزير خارجه امريكا ميخواهد بنبستي كه بعد از مخالفت قطر با مطالبات 13گانه كشورهاي عربي در روند حل بحران ايجاد شده را از ميان بردارد و افزود: مطالبات كشورهاي عربي از قطر واقعي نيست و كار فهرست 13گانه تمام شده و ارزش ندارد كه دوباره به صورت كامل مورد بررسي قرار بگيرد اما شايد بخشهايي از آن قابل اجرا باشد. همين اظهارنظر هموند روزنامه العرب را بر آن داشته كه سقف انتظارات از سفر تيلرسون به خاورميانه پايين خواهد آمد زيرا در سايه دوگانگي در مواضع امريكا در خصوص بحران قطر اين كشور نميتواند يك ميانجيگري را رهبري كند. انور قرقاش وزير مشاور دولت امارات در امور خارجه نيز در توييتر خود گفته بود كه هيچ تلاش ديپلماتيكي بدون عقلانيت و بلوغ فكري از سوي قطر به نتيجه نميرسد و افزود: پنهان شدن پشت عباراتي مانند حاكميت ملي و انكار فقط عمر بحران را طولانيتر كرده و آن را حل نخواهد كرد. اين ديدگاه كه سفر تيلرسون قرار نيست نتيجه آني و قابل ملموسي در روزهاي آتي داشته باشد مسالهاي است كه وزارت خارجه امريكا هم بر آن اتفاق نظر دارد چرا كه چند روز پيش وزارت خارجه امريكا اعلام كرده بود كه مسير حل بحران قطر طولاني است وحتي ممكن است به بن بست هم برسد. تيلرسون روز دوشنبه گذشته در آنكارا با رجب طيب اردوغان رييسجمهور تركيه ديدار كرده و بعد از آن راهي كويت و قطر شده بود و قرار است بعد از آن به عربستان برود. تيلرسون در سفري كه به قطر داشته مواضع قطر در خصوص بحران ايجاد شده را واضح و منطقي توصيف كرد و گفت به عنوان يك دوست به خاورميانه آمده و ميخواهد تنش موجود را كاهش دهد. وزير خارجه امريكا كه از همان ابتداي بحران موضع متفاوتي از رييسجمهور اين كشور داشته بعد از ديدار با تميم بن حمد امير قطر در دوحه به رسانهها گفته كه به نظر او قطر از همان روز اول در مواضع خود روشن و منطقي بوده است. وزارت خارجه مصر هم اعلام كرده كه در سفري كه تيلرسون به عربستان خواهد داشت، نشستي با حضور وزراي خارجه كشورهاي تحريمكننده قطر و تيلرسون برگزار خواهد شد. تيلرسون بعد از عربستان بار ديگر به كويت كه مسووليت ميانجيگري ميان قطر و كشورهاي عربي را به عهده دارد باز ميگردد. بعد از پايان سفر تيلرسون به خاورميانه انتظار ميرود تا او نظرات خود را در خصوص بحران كشورهاي عربي به دو طرف ماجرا ارايه كند اما هنوز مشخص نيست كه اين مساله به چه صورت خواهد بود اين احتمال وجود دارد كه وزير خارجه امريكا در ديدارهاي جداگانه نظرات خود را به اين كشورها براي حل بحران ابلاغ كند يا اينكه همانگونه كه برخي گزارشهاي غير رسمي مدعي شدهاند دو طرف بحران را دعوت خواهد كرد تا در نشستي مشترك به اين موضوعات رسيدگي شود. اما نكتهاي كه در سفر وزير خارجه امريكا به خاورميانه و ديدارهاي فشرده با افرادي كه ممكن است تاثيري در حل بحران داشته باشند، نهفته است اين است كه برخلاف گمانههاي پيشين واشنگتن قرار نيست خود را از اين بحران كنار بكشد و اين مساله كه اختلافات كشورهاي عربي دعواي خانوادگي است صحت ندارد. كشورهاي عربي محاصرهكننده قطر چندان از سفر تيلرسون به خاورميانه راضي به نظر نميآيند احتمالا جرياني كه تلاش ميكند بحران قطر ادامهدار شود در جبهه عربستان و امارات است. از طرف ديگري روزنامه العربي الجديد قطر عربستان و امارات را به فاش كردن بندهاي توافقهاي رياض متهم كرده و گفته اين اقدام در واقع پاسخي به مشاور وزير خارجه امريكا بود كه گفته بود مطالبات 13گانه كشورهاي عربي قابل اجرا نيست. پس عربستان و امارات با انتشار اين اسناد ميخواهند كه دوحه را به عدم وفاداري به تعهدات پيشين خود متهم كنند.