روحاني خط مشي دولت دوازدهم را اعلام كرد
روزنامه 15 مرداد شماره 887
زينب صفري
صداي شاتر دوربين‌ها و هجوم عكاسان به طرف ورودي راست صحن همه را متوجه حضور حسن روحاني مي‌كند كه به عنوان دوازدهمين رييس‌جمهور ايران با همراهي علي لاريجاني، رييس مجلس راس ساعت 5 عصر وارد صحن مي‌شود. برادرش حسين فريدون در دورترين نقطه مجلس به او، روي آخرين رديف صندلي نمايندگان نشسته و خيره مراسم را تماشا مي‌كند. همسرش صاحبه عربي و دو دخترش هم حاضرند. آنها هم در دومين رديف مهمانان و خيلي نزديك‌تر از فريدون به حسن روحاني و در كنار زهرا مصطفوي، دختر امام خميني و عفت مرعشي، همسر آيت‌الله هاشمي نشسته‌اند. روحاني با لبخند پررنگي از سر رضايت و گام‌هايي محكم وارد مي‌شود و در رديف اول، جايي ميان آيت‌الله آملي‌لاريجاني، رييس قوه‌قضاييه و آيت‌الله جنتي، رييس شوراي نگهبان و مجلس خبرگان مي‌نشيند. اگر چهار سال قبل او با همراهي آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني اول در انتخابات و بعد هم در صحن مجلس به‌عنوان پيروز انتخابات و براي اداي سوگند وارد شد اين‌بار او را علي لاريجاني و محمد نهاونديان همراهي مي‌كنند. اين شايد تازه‌ترين چهره از روحاني دوازدهم باشد. با كمي فاصله از او اما سيدحسن خميني، يادگار امام وارد مي‌شود و در كنار آيت‌الله محمدي گلپايگاني، حجت‌الاسلام ناطق‌نوري، حجت‌الاسلام حجازي از اعضاي دفتر رهبري، اسحاق جهانگيري معاون اول رييس‌جمهور، حداد عادل نماينده سابق مجلس و آيت‌الله امامي‌كاشاني در رديف اول مي‌نشيند تا مجلس دستور كار خودش را آغاز كند و روحاني به‌عنوان دوازدهمين رييس‌جمهور ايران در پيشگاه نمايندگان سوگند ياد كند. مراسم تحليف دوازدهمين رييس‌جمهور در گرماي نيمه مرداد ماه و در صدويازدهمين سالگرد دموكراسي‌خواهي مردم ايران اينچنين يكي از تاريخي‌ترين مراسم‌هاي تحليف روساي جمهور ايران لقب گرفته است؛ مراسمي با حضور 1200 مهمان داخلي و خارجي كه از 110 كشور 19 مقام بلندپايه و از جمله 8 رييس‌جمهور و چهره‌هاي سياسي مهم از جمله فدريكا موگريني، رييس سياست خارجي اتحاديه اروپا به ايران آمدند تا در ناآرامي‌هاي خاورميانه، يكي از دموكراتيك‌ترين صحنه‌هاي سياسي را ببينند.
داستان غايبين مراسم هم اما جالب است. گذشته از آيت‌الله هاشمي كه حتما غايب بزرگ مراسم تحليف بود، روز گذشته غيبت چهره‌هاي مهم ديگري هم چشمگير بود. هر چند مصطفي ميرسليم از يك ساعت مانده به آغاز مراسم خودش را به اين مراسم رسانده بود اما از محمدباقر قاليباف و سيد ابراهيم رييسي دو رقيب اصلي روحاني در انتخابات در مراسم تحليف خبري نبود. غيبت سرلشكر عزيزجعفري، فرمانده كل سپاه پاسداران هم زمزمه‌هاي زيادي را در ميان حاضرين مراسم به راه انداخته بود. هرچند بنا بر توضيحات سردار كوثري مشخص شد فرمانده سپاه در همايش فرماندهان سپاه‌هاي استاني در مشهد بوده و به دليل تاخير در پرواز نتوانسته خودش را به مراسم برساند. البته از ميان 290 نماينده مجلس هم 36 نماينده غايب بودند و هر چند گفته مي‌شد بيشتر غايبين به طيف مخالفان دولت نزديك هستند اما حضور سردمداران جريان مخالف دولت در مجلس از جمله كريمي قدوسي و ذوالنوري اين گمانه را باطل مي‌كرد. مراسم تحليف اما در چنين فضايي آغاز شد. علي لاريجاني به عنوان رييس مجلس بعد از پايان سخنانش از آيت‌الله آملي‌لاريجاني خواست تا پشت تريبون قرار بگيرد و طبق اصل 121 قانون اساسي رسما مراسم سوگند رييس‌جمهور منتخب برگزار شود. بعد از سخنان آيت‌الله آملي او از روحاني خواست تا شانه به شانه او قرار بگيرد و سوگندنامه را قرائت كند. «من به عنوان رييس‌جمهور در پيشگاه قرآن كريم و در برابر ملت ايران به خداوند قادر متعال سوگند يادم مي‌كنم...»؛ حسن روحاني دوازدهمين رييس‌جمهور ايران در قامت يك خطيب زبردست اين كلمات را يك به يك و با طمانيه ادا كرد و در پيشگاه نمايندگان مردم سوگند خورد تا پاسدار مذهب رسمي و نظام جمهوري اسلامي و قانون اساسي كشور باشد و همه استعدادها و صلاحيتش را در راه ايفاي مسووليت‌هايي كه برعهده گرفته به كار گيرد و خود را وقف خدمت به مردم و اعتلاي كشور، ترويج دين و اخلاق، پشتيباني از حق و گسترش عدالت سازد و از هرگونه خودكامگي بپرهيزد و از آزادي و حرمت اشخاص و حقوقي كه قانون اساسي براي ملت شناخته است، حمايت كند. او در تاريخي‌ترين مراسم تحليف در ايران دو بار جمله «از آزادي و حرمت اشخاص و حقوقي كه قانون اساسي براي ملت شناخته است» را تكرار كرد تا در صد و يازدهمين سالگرد دموكراسي‌خواهي مردم ايران بگويد كه راه همان و مرام همان خواهد بود. روحاني ديروز در پيشگاه نمايندگان مردم سوگند خورد تا در حراست از مرزها و استقلال سياسي، اقتصادي و فرهنگي كشور از هيچ اقدامي دريغ نورزد و با استعانت از خداوند و پيروي از پيامبر اسلام و ائمه اطهار عليهم السّلام، قدرتي را كه ملت به عنوان امانتي مقدس به او سپرده است، همچون اميني پارسا و فداكار نگهدار باشد و آن را به منتخب ملت پس از خود بسپارد. فضاي مجلس در اين حين اگرچه آرام بود تا رييس‌جمهور سخنانش را آغاز كند اما يك‌باره فريادهاي محبي‌نيا، نماينده اصولگراي مجلس كه اصرار داشت با فرياد به هيات‌رييسه مجلس نكته‌اي را گوشزد كند توجه همه را به خود جلب كرد. هر چند رييس مجلس بي‌توجه به فريادهاي او از روحاني خواست تا سخنانش را آغاز كند. محبي‌نيا اما بعد از سخنان روحاني هم با بالا بردن آيين‌نامه از رييس مجلس خواست تا اجازه دهد او تذكر آيين‌‌نامه‌اي خودش را بيان كند؛ فرصتي كه البته لاريجاني به او نداد تا فريادهايش بيشتر از همه نگاه‌هاي متعجب مهمانان خارجي كه در رديفي نزديك به او نشسته بودند را به دنبال داشته باشد.
با نوآمدگان جهان سياست
كاري نداريم
هرچه بود رييس‌جمهور دوازدهم سخنانش را آغاز كرد تا بگويد اگرچه برخاسته از آراي اكثريت مردم است، اما به عنوان رييس‌جمهوري اسلامي ايران، مكلف به استيفاي حقوق و مصالح همه مردم است كه براي تحقق آن به همراهي همه اركان نظام نياز دارد. او گفت: امروز 14 مرداد، يكصد و يازدهمين سالروز روزي است كه ايران تازه‌اي از ميان آشفتگي‌هاي فراوان سر برآورد و حماسه‌اي نو آفريد و نهضت مشروطيت ايران به عنوان نخستين قيام ملي مردم خاورميانه پيروز شد. اين حركت، دو مفهوم بنيادين حكومت قانون و حاكميت ملي را براي ملت و دولت ما به ارمغان آورد و در واقع نخستين قيام ملي مردم آسيا براي آزاديخواهي در اين قاره كهن بود. از آن روزگار تا به امروز دقيقا يكصد‌و‌يازده سال مي‌گذرد. در اين فاصله برنامه انقلاب مشروطيت براي محدود كردن اقتدار پادشاهان ايراني با فراز و نشيب فراوان روبه‌رو شد و در نهايت متاسفانه به انحراف كشيده شد.
رييس‌جمهور اظهارداشت: ملت ايران براي برپا داشتن اصول آزادي، حكومت قانون، حاكميت ملي و اعتقادات خود فداكاري‌هاي فراواني كرد و در نهايت انقلاب اسلامي ايران به پيروزي رسيد. اكنون قريب به 40 سال از استقرار اسلاميت و جمهوريت در ميهن ما مي‌گذرد و امروز دوازدهمين دوره رياست‌جمهوري اسلامي ايران آغاز مي‌شود.
روحاني با اشاره به اينكه از آن زمان تاكنون عالي‌ترين مقام اجرايي كشور با راي مستقيم تك‌تك شهروندان انتخاب مي‌شود، گفت كه مردم در انتخابات ارديبهشت ماه با زبان راي خود گفتند چه مي‌خواهند و چه نمي‌خواهند و با راي اعتماد مجدد و معنادار خود، رويكرد و راهي را انتخاب كردند كه 4 سال در معرض آزمون و نقد و ارزيابي همگان قرار داشت. از اين پس ما بايد پاسخگوي آن شور و شعور مردمي باشيم كه باز به كشور، نظام و به دولت اعتبار و حيثيت مجدد بخشيدند.
روحاني گفت: راي مردم در 29 ارديبهشت يك حادثه نبود بلكه حاصل يك بلوغ اجتماعي بود كه مي‌توان و بايد در آن، دامنه تغييرات و دايره خواسته‌هاي جامعه ايران را ديد و دستگاه اجرايي را به رنگ آن نيازها و خواسته‌ها درآورد. منتخب ملت بايد به درستي بداند كه از ميانه چه خواسته‌ها و آرايي برآمده است و چه عهدي با مردم دارد كه بايد تا پايان به برنامه و وعده‌هاي خود وفادار بماند.
او بايدها و نبايدهاي خودش را درباره دولت دوازدهم اينگونه بيان كرد: اين دولت مي‌خواهد دولتي معتدل باشد كه نه با هر پرخاشي بترسد و تسليم شود و نه با هر هيجاني برآشفته شود و بجنگد. ما دولتي مصلح هستيم چه در سياست داخلي و چه خارجي كه صلح را برجنگ و اصلاح را بر جمود ترجيح مي‌دهيم.
روحاني خاطرنشان كرد: ما هميشه آماده دفاع از ملت خود هستيم اما دفاع را فقط با سلاح ممكن نمي‌دانيم ما پشتيبان نيروهاي مسلح خود هستيم، اما بزرگ‌ترين سلاح ما راي ملت ما است. ملتي كه بيش از 41 ميليون راي در صندوق آرا دارد، هرگز در بن‌بست قرار نمي‌گيرد، اين راي نه‌تنها پشتوانه دولت و مجلس كه پشتوانه ارتش و سپاه نيز است.
رييس‌جمهور با تاكيد بر اينكه در كشور ما حاكميت دوگانه‌اي وجود ندارد، گفت: صلح ما به سلاح ما متكي است و سلاح ما بر صلح ما تكيه دارد. برجام نمونه‌اي از وفاق ملي در ايران است. بي‌شك بدون پشتوانه و راي ملت، حمايت مقام معظم رهبري و هماهنگي مجلس و نيروهاي مسلح با دولت منتخب مردم، برجام به فرجامي نمي‌رسيد و ادامه نمي‌يافت اما جهان بداند كه هرگونه نقض تعهدات در اين معاهده بين‌المللي با واكنش يكپارچه ملت و دولت ايران مواجه خواهد شد.
روحاني خاطرنشان كرد: بايد بپذيريم كه نيازمند درك مشترك و توافق عملي بر سر مسائل ملي، مصالح ملي و فرصت‌هاي ملي هستيم و روي آوردن به تفاهم ملي و همكاري ملي ضرورتي تاريخي است. بايد بدانيم همه ما در اين درياي توفاني يك كشتي و يك كشتي بان داريم و بايد با قطب‌نماي خواست ملت و سربلندي ايران اسلامي با هم تلاش كنيم.
روحاني اضافه كرد: گرچه تاكنون گره‌هاي زيادي از اقتصاد كشور در حوزه تحريمي گشوده شده، اما بدعهدي‌هاي امريكا در اجراي برجام به دليل اعتياد حاكميت اين كشور به سياست غيرقانوني و ناكارآمد تحريم و تحقير، غيرقابل اعتماد بودن امريكا به‌عنوان شريك يا حتي طرف مذاكره را براي جهان و حتي متحدين ديرين امريكا به اثبات رسانده است.
رييس‌جمهور اظهار داشت: از سوي مردم و مسوولان كشور به صراحت اعلام مي‌كنم كه جمهوري اسلامي ايران آغازگر نقض برجام نخواهد بود، ولي در مقابل تداوم بدعهدي‌هاي امريكا نيز ساكت نخواهد نشست. ملت ايران ثابت كرده است كه احترام را با احترام و تحريم و تحقير را با اقدام متناسب و استقامت و مقابله به مثل پاسخ خواهد داد. با گفتن اين جملات فرياد احسنت برخي از نمايندگان به هوا رفت و او را تشويق كردند.
روحاني تصريح كرد: ما با نوآمدگان جهان سياست كاري نداريم، اما به كهنه‌سواران اعلام مي‌كنيم كه مي‌توان تجربه برجام را به يك الگو در روابط و حقوق بين‌الملل تبديل كرد. مي‌توان از اين استثنا قاعده‌اي ساخت؛ آنان كه قصد پاره كردن برجام را دارند، بدانند كه با اين كار طومار عمر سياسي خود را پاره خواهند كرد و جهان اين بدعهدي آنان را فراموش نخواهد كرد. اين بخش از سخنان روحاني هم براي دومين بار با تشويق و فرياد احسنت نمايندگان همراه شد.
او ادامه داد: آنان كه خود را جزو بازندگان برجام مي‌دانند، مي‌توانند در صف بهره‌مندي از اين عرصه برد – برد قرار گيرند و به اشتباهات خود پايان دهند. رييس‌جمهور ادامه داد: امروز روزگار، رونمايي از مادر بمب‌ها نيست، بياييد از مادر مذاكرات رونمايي كنيم. امروز روزگار رونمايي از مادر تحريم‌ها نيست، بياييد از مادر همكاري‌ها رونمايي كنيم؛ مذاكره‌اي بزرگ بر سر جهان جديدي كه در آن كشوري مانند ايران، برج بلند دموكراسي است؛ برجي كه دست كم 111 پله دارد، از 111 سال پيش تاكنون. جمهوري اسلامي ايران كه اقتدار و پيشرفت خود را نه از قدرت‌هاي بزرگ يا ائتلاف‌هاي بين‌المللي، بلكه از مردم فرهيخته، با ايمان و دلاور خود مي‌گيرد آماده همكاري براساس احترام متقابل و منافع مشترك است.
روحاني خاطرنشان كرد: در حضور 105 هيات نمايندگي شامل روساي كشورها و دولت‌ها، روساي مجالس، وزرا، نمايندگان ويژه و سازمان‌هاي مهم بين‌المللي جهان كه مفتخر به ميزباني آنان در كانون مردم‌سالاري ايران هستيم، اعلام مي‌كنم دولت جمهوري اسلامي ايران براي همكاري با هر يك از كشورهاي شما هيچ‌گونه محدوديتي ندارد.
پايان‌بخش مراسم ديروز رونمايي از تمبر يادبود مراسم تحليف دوازدهمين دوره رياست‌جمهوري با حضور سران سه قوه بود. اين تداوم عصر اميد و اعتدال است؟