مسير اصلي‌اش به سمت درياي عمان است يا به سمت فلات مركزي هم مي‌رود؟
ببينيد! 5/4 ميليارد سال از عمر زمين مي‌گذرد. يعني 5/4 ميليارد سال است كه برف و باران مي‌آيد. ما 50 سال است كه آمار و اطلاعات آب‌هاي زيرزميني را داريم. دنيا هم حداكثر 200 سال است كه چنين آماري دارد. يعني در اعماق زمين ممكن است كلي آبخوان ناشناخته باشد كه طول و عرض و عمق و كيفيت‌شان بر ما آدم‌ها دقيقا روشن نيست. فرانسوي‌ها، روس‌ها، امريكايي‌ها و برزيلي‌ها در زمينه اكتشاف آب‌هاي ژرف، تجربه بيشتري دارند. برزيلي‌ها در آمازون به كشفيات قابل توجهي در اعماق زمين رسيده‌اند. الجزايري‌ها هم در اين زمينه تجربه دارند و حتي الان مشغول برداشت آب‌هايي در عمق 2 كيلومتري سرزمين‌شان هستند و آب شرب بخشي از مناطق صحرا نشين را از اين طريق تامين مي‌كنند.
اگر ما هم اين آب ژرف را استخراج كنيم، به نظرتان تحولي در اين كم‌آبي كشور ايجاد مي‌شود؟
اگر نتايج مطالعات اميدواركننده باشد، در صورتي كه اين آب فقط صرف شرب و صنايع كم‌آب شود، مي‌توانيم به ثمرات استخراج آن با ملاحظات پيش‌گفته‌اي كه عرض كردم براي رفع مشكلات آب شرب برخي از مناطق خوش‌بين باشيم. در اين صورت مشكل كم‌آبي مردم در بسياري از شهرها و روستاها مي‌تواند حل شود؟
ان‌شاءالله اگر مطالعات ما را به سمتي رهنمون كرد كه با ملاحظات پيش‌گفته امكان برداشت وجود داشته باشد، من به اين موضوع اميدوارم.
مطالعات وزارت نيرو بر روي اين سفره آب زيرزميني، كي به پايان مي‌رسد؟
ان‌شاءالله تا پايان امسال.
آخر نفرموديد منشأ اين جريان آب ژرف كجاست!
فعلا نتايج مطالعات قطعي نشده است.
حالا فرض كنيم تا پايان امسال معلوم شد اين سفره ژرف، حاوي آب چشمگير و فراواني است. از چه زماني مي‌توان از اين آب استفاده كرد؟
كشور بايد برنامه‌ريزي كند و هزينه‌هاي مالي‌اش را بپردازد تا وزارت نيرو بتواند اين آب را به بهره‌برداري برساند.
مثلا از سال 1400 مي‌توان از اين سفره آب ژرف استفاده كرد؟
اگر نتايج مطالعات خوب بود، اگر اعتبارات لازم تامين شود و ما امسال بتوانيم چاه اكتشافي را بزنيم، حتي زودتر از سال 1400 هم مي‌توانيم براي اين آب‌ها برنامه‌ريزي كنيم. البته برنامه‌ريزي بايد به گونه‌اي باشد كه حقوق نسل‌هاي آينده حفظ شود.
الان از 100 ميليارد مترمكعب آب مصرفي كشور ما، چنان كه فرموديد، 6 ميليارد مترمكعب صرف آب شرب مي‌شود. اين جريان آب ژرف نويافته‌اي كه قرار است صرف آب شرب شود، در بهترين حالت چند مترمكعب خواهد بود؟
حدود 1 ميليارد مترمكعب. به هر حال حسب نياز و كمبود احتمالي مناطق هدف مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
پس اين جريان آب عميق، نهايتا قرار است 6 درصد مصرف آب شرب را فرضا بكند 7 درصد.
آخر بايد توجه كنيم استان‌هاي واقع در فلات مركزي ايران دچار كمبود شديد منابع آبي هستند مثلا خراسان جنوبي الان در چه وضعي است؟ اين استان، به لحاظ منابع آبي فقير است. ما مي‌خواهيم مرز شرقي كشورمان در خراسان باشد يا در يزد؟! در يك بازديد شرايط خراسان جنوبي را از نزديك ديدم، شرايط سختي حاكم است. از هر فرصتي براي تثبيت جمعيت و افزايش اميد به زندگي با ملاحظات پيش‌گفته بايد استفاده كنيم.
آن طرح قديمي كه با آب خليج فارس و درياي خزر كويرهاي ايران را از بين ببريم، تا چه حد امكان‌پذير است؟
ايران سه گودي بزرگ دارد: جازموريان، شهداد و سمنان. برخي مي‌گويند اين سه گودي را بايد از آب لبريز كرد تا اين آب مبناي شكل‌گيري تمدن آينده ايران شود. اما اينكه ما آب شور دريا را در كوير لوت و كوير مركزي بريزيم، اگرچه اقليم منطقه را با تبخير و شرجي شدن تغيير مي‌دهيم، ولي ما نمي‌دانيم ارتباط آب شور و آب شيرين به لحاظ زيست‌محيطي چه تبعاتي خواهد داشت. اين صرفا يك ايده است كه هنوز مطالعات جامع بر روي آن صورت نگرفته است. اگر بخواهيم كوير را از آب شور سيراب كنيم، پدر تمام آب‌هاي شيرين ما درمي‌آيد! اين ايده هنوز خيلي ابتدايي است و كلي بايد بر روي آن كار شود. يا مثلا ايده ايرانرود، كه بايد درياي خزر را به درياي عمان وصل كند، فقط يك ايده خام است؛ چون براي تحقق آن، بايد از درياي خزر تا درياي عمان رودي با عرض و عمق مرتبط ايجاد شود. اين حرف‌ها، حرف‌هايي بر روي كاغذ است فعلا.
اين تصور كه اگر گودي‌هاي جازموريان، شهداد و سمنان پر از آب شوند، ايران ديگر كشوري كويري نخواهد بود، از اين حيث ساده‌انديشانه است كه نمي‌توان كشوري را كه هزاران سال كويري بوده، ظرف 30،40 سال غيركويري كرد؟
بله، قطعا همين طور است. مديريت مصرف آب، ارتقاي آگاهي عمومي و فرهنگ‌سازي و يك آمايش سرزمين مبتني بر منابع آبي هر حوضه آبريز مهم‌ترين مساله در حل بحران آب در اين كشور است. ما كشور ذاتا خشكي هستيم و بايد تمام اركان زندگي ما براساس اصول و شرايط حاكم بر خشكي استوار باشد.
متن كامل اين مصاحبه را در «اعتماد آنلاين » مطالعه بفرماييد.