زمان بين دو سال پايه از
۷ سال به ۵ سال تقليل يافت
شاخص بهاي كالاها و خدمات مصرفي در مناطق شهري ايران يكي از انواع شاخص‌هاي قيمت است كه به عنوان نماگري از وضعيت اقتصادي كشور در تهيه حساب‌هاي ملي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين شاخص معيار سنجش تغييرات قيمت كالاها و خدماتي است كه توسط خانوارهاي شهرنشين ايراني به مصرف مي‌رسد و وسيله‌اي براي اندازه‌گيري سطح عمومي قيمت‌ها در بازار خرده‌فروشي و يكي از بهترين معيارهاي سنجش نرخ تورم و قدرت خريد پول كشور است. همچنين اين شاخص براي سنجش تاثيرات سياستگذاري‌هاي اقتصادي بر سطح عمومي قيمت‌ها و در طرح‌ريزي برنامه‌هاي رفاهي و اجتماعي و تعديل ميزان مزد و حقوق‌ها، تنظيم قراردادها و حل بسياري از دعاوي حقوقي نيز مورد استفاده قرار مي‌گيرد. عليرضا مقتدايي، مديركل آمارهاي اقتصادي اين بانك گفت: تا سال ۱۳۴۸، محاسبه اين شاخص براساس وزن‌هايي كه در سال ۱۳۳۸ به دست آمده بودند، ادامه يافت و در اين سال با توجه به تغييرات قابل ملاحظه‌اي كه در الگوي مصرف خانوارها و تركيب هزينه‌هاي آنان پديد آمده بود، تغيير سال پايه الزامي بود. لذا با استفاده از نتايج حاصل از بررسي حدود 5 هزار خانوار نمونه در سطح ۳۵ شهر كشور، ضرايب اهميت جديدي بر اساس تركيب هزينه‌هاي مصرفي خانوارهايي كه هزينه سالانه آنان بين ۵0 هزار تا ۵۰۰ هزار ريال بود، به دست آمد. اين بررسي حدود ۷۴ درصد كل خانوارهاي شهرنشين كشور را در سال ۱۳۴۸ دربرمي‌گرفت. خانوارهايي كه از مجموعه مورد بررسي خارج شدند، عبارت بودند از خانوارهايي كه هزينه سالانه آنها كمتر از ۵۰ هزار ريال (۲۲ درصد كل خانوارها) و بيشتر از ۵۰۰ هزار ريال (۴ درصد كل خانوارها) بود. در اين تجديد نظر براي محاسبه شاخص كل بهاي كالاها و خدمات مصرفي، ۲۶۵ قلم كالا و خدمت از سبد مصرفي خانوارها انتخاب شد. او اضافه كرد: در سال ۱۳۵۳ با افزايش تعداد شهرهاي كشور و بالا رفتن قدرت خريد مردم در اثر افزايش درآمدهاي ناشي از فروش نفت و ورود حجم وسيعي از كالاهاي وارداتي مصرفي به كشور، رفتار مصرفي خانوارهاي شهرنشين دگرگون شد و با تحولات اجتماعي، اقتصادي و جغرافيايي در جامعه، لزوم تجديدنظر جامع ديگري در شاخص بهاي كالاها و خدمات مصرفي احساس شد. با توجه به اين نكات مقرر شد شاخص مذكور در سطح استاني تهيه و منتشر شود. لذا از بررسي حدود ۹ هزار خانوار نمونه در سطح ۷۴ شهر كشور و تركيب هزينه‌هاي آنان، ۳۱۳ قلم كالا و خدمت انتخاب شد. از آنجا كه در تجديد نظر سال ۱۳۵۳ تعداد شهرهاي نمونه از ۳۵ شهر به ۷۴ شهر گسترش يافته بود، شاخص قيمت نيز در سطح وسيع‌تري از مجموعه شهرها محاسبه و منتشر شد، ولي به علت عدم وجود امكانات لازم در زمان مذكور، انتشار استاني نتايج محاسبات شاخص تا دوره تجديدنظر بعدي به تعويق افتاد. مقتدايي اظهار كرد: نخستين تجديد نظر در شاخص بهاي كالاها و خدمات مصرفي بعد از پيروزي انقلاب اسلامي ايران در سال ۱۳۶۱ انجام گرفت. در اين سال تعداد ۳۰۲ قلم كالا و خدمت بر اساس نتايج بررسي هزينه و درآمد ۱۵ هزار خانوار نمونه در سطح ۷۸ شهر و با توجه به الگوي مصرف خانوارهاي شهري كه هزينه سالانه آنها كمتر از ۶ ميليون ريال بود انتخاب شدند. در اين تجديد نظر شاخص در سطح هر يك از ۲۴ استان كشور منتشر شد. از تركيب شاخص استان‌هاي مختلف، شاخص كل مناطق شهري كشور به دست آمد. شهرهاي نمونه به سه گروه شهرهاي بزرگ، شهرهاي خود منتخب و شهرهاي كوچك تقسيم شدند. او توضيح داد: در سال ۱۳۶۹ با پايان يافتن جنگ و تغيير شرايط اقتصادي، ضرورت تجديدنظر در سال پايه شاخص بهاي كالاها و خدمات مصرفي مشاهده گرديد و از نتايج حاصل از بررسي حدود ۱۳ هزار خانوار نمونه در ۸۲ شهر و تركيب هزينه‌هاي آنها، تعداد ۳۱۳ قلم كالا و خدمت انتخاب شد.