مقام‌هاي امريكا و روسيه به بنيامين نتانياهو تضمين ندادند
در تقلاي ترمزي براي ايران
يك مقام اسراييلي: درصورت افزايش نفوذ ايران در سوريه، كاخ اسد را بمباران مي‌كنيم
سارا معصومي
ايران به نزديك‌ترين كابوس براي رژيم اسراييل بدل شده است. دو سال پس از حصول توافق هسته‌اي ميان ايران و 1+5، بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم صهيونيستي همچنان به دنبال سوژه جديدي براي پيشبرد پروژه ايران‌هراسي خود است. همه جا سخن از ايران است؛ چه تيم امنيتي و اطلاعاتي اسراييل به واشنگتن سفر كند و چه نخست‌وزير اين رژيم به همراه رييس موساد به ديدار با ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه در سوچي برود. نتانياهو حتي در ديدار با دبيركل سازمان ملل نيز تلاش كرد مساله ايران را به پررنگ‌ترين مساله منطقه بدل كند تا بن بست در مذاكرات صلح ميان اسراييل و فلسطين را به حاشيه ببرد. در چنين شرايطي روزنامه اسراييلي جروزاليم پست در خبري به نقل از يك منبع اسراييلي ادعا مي‌كند كه تل‌آويو هشدار داده كه اگر ايران بر دامنه فعاليت‌هاي خود در سوريه بيفزايد، اسراييل كاخ بشار اسد، رييس‌جمهور سوريه را بمباران خواهد كرد. اين مقام اسراييلي همچنين هشدار داده است كه اگر تغييرات جدي در منطقه رخ ندهد، اسراييل به گونه‌اي رفتار خواهد كرد كه توافق آتش‌بس در سوريه كه ميان امريكا و روسيه حاصل شد، دوام چنداني نداشته باشد. روزنامه العرب‌الجديد كه منبع اصلي سخنان اين مقام اسراييلي است در ادامه گزارش خود نوشته است كه هيچ گونه تفاهمي ميان بنيامين نتانياهو و ولاديمير پوتين به دست نيامده است و رييس‌جمهور روسيه در ديدار با نخست‌وزير رژيم صهيونيستي صرفا تاكيد كرده كه بايد به دغدغه‌هاي اسراييل نيز توجه كرد.
ايران سرمايه‌گذاري مي‌كند، اسراييل تماشا
سفر بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم صهيونيستي به روسيه و گفت‌وگو با ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور اين كشور پيرامون نقش منطقه‌اي ايران و حضور اين كشور در سوريه همچنان سوژه تحليل‌ها و نگاه‌هاي متنوع در رسانه‌هاي متفاوت منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي است. هافينگتون پست در تازه‌ترين تحليل خود در اين باره نوشته است: در حالي كه نخست‌وزير (رژيم) اسراييل در ديدار خود با ولاديمير پوتين در سوچي مخالفت خود با حضور دامنه‌دار و مداوم ايران در سوريه را اعلام كرده است، خبرگزاري آسوشيتدپرس در خبري اعلام كرد كه هزاران نفر از نيروهاي مورد حمايت ايران در حال بسط و توسعه حضور خود در مناطقي از سوريه هستند. حضور اين نيروها در حقيقت مي‌تواند براي نخستين‌بار كريدوري براي فعاليت‌هاي ايران در عراق و سوريه و لبنان به سمت مديترانه باشد. مقام‌هاي اسراييلي در ديدار با مقام‌هاي امريكايي در واشنگتن و همچنين نتانياهو در ديدار با پوتين تاكيد كردند كه متوجه سكوت امريكا و روسيه در برابر پيشروي‌هاي ايران در سوريه هستند. در حقيقت اسراييلي‌ها به چشم خود مي‌بينند كه ايران چگونه با گذشت شش سال پس از آغاز بحران در سوريه همچنان در اين كشور حضور دارد و در حال درو كردن سرمايه‌گذاري‌هاي خود است. نتانياهو تاكنون بارها تاكيد كرده كه براي ممانعت از گسترش نفوذ ايران در سوريه مي‌تواند به تنهايي نيز دست به اقدام‌هاي مشخص بزند اما حقيقت اين است كه وي به دنبال سهمي براي اسراييل در معادله‌هاي آتي در سوريه است؛ سهمي كه در ميانه بده و بستان‌هاي روسيه و امريكا در سوريه و همچنين افزايش نقش ايران در معادله‌هاي منطقه‌اي و برقراري توازن قوا در خاورميانه معناي بسياري پيدا مي‌كند.
هافنينگتون پست در ادامه اين يادداشت مي‌نويسد كه امروز در سوريه كساني كه در اين بحران شش ساله بازيگر اصلي بودند در حال درو كردن نتيجه سرمايه‌گذاري‌هاي خود هستند. در اين گزارش به ايران به عنوان يكي از اين بازيگران اشاره مي‌شود كه در چندسال اخير همزمان در سوريه، عراق و لبنان حضور داشته و هدف از اين حضور را هم تضمين نقش ايران در آينده خاورميانه مي‌داند؛ آينده خاورميانه‌اي كه يارگيري‌ها در آن از هم‌اكنون آغاز شده است. اسراييلي‌ها مطمئن هستند كه روسيه و امريكا همواره و در هر شرايطي متوجه و نگران منافع اسراييل در سوريه هستند، به خصوص زماني كه پاي منافع نظامي و امنيتي به ميان مي‌آيد. اما آنچه باعث شد نتانياهو براي دومين بار در سال 2017 ميلادي به ديدار با پوتين بشتابد توجه به اين مساله بود كه رهبر روسيه اين روزها در خاورميانه كليد تمام قفل‌ها را در اختيار دارد و در حقيقت بازيگر اصلي در مقابل چشمان به نظر راضي امريكا است. توسعه نفوذ ايراني‌ها در منطقه اسراييل را نگران كرده است و برهمين اساس است كه تل آويو در حال باز طراحي حضور خود در معادله‌هاي متفاوت و در جبهه‌هاي متفاوت از عراق تا سوريه و لبنان است. تركيه و ايران نيز در حال انجام وظيفه مشتركي هستند و تنها تفاوت آنها با اسراييل اين است كه آنها فعاليت‌هاي خود را روي زمين ادامه مي‌دهند. هردو اين كشورها تضمين‌كنندگان تشكيل منطقه كاهش تنش در سوريه و در كنار روسيه هستند. امريكا نيز به تركيب حاضر در اين مثلث چراغ سبز نشان داده است. اين در حالي است كه اكثريت كشورهاي عربي از تنظيمات سياسي جديد در منطقه دور و شايد هم به زبان بهتر محروم مانده‌اند و البته كه برخي از آنها در حال بازگشت به صحنه پرونده‌اي مانند عراق پس از سال‌ها دوري هستند. كشورهاي حاضر در حوزه خليج (فارس) نيز به‌شدت درگير پرونده‌هاي جنگ در يمن و همچنين بحران در قطر هستند. در حال حاضر اردن تنها كشور حاضر در گردونه اعراب است كه به نوعي نقش ناظر را در ميدان سوريه بازي مي‌كند و البته اين نقش هم‌زماني به اردن داده شد كه نقش بقيه كشورهاي حاضر در حاشيه خليج (فارس) در اين پرونده كاهش پيدا كرد. روسيه نيز در پرونده سوريه نقشي با محوريت و تابعيت از روس‌ها را بازي مي‌كند هرچند برخي اعتقاد دارند كه قاهره تاحدودي تحت‌تاثير برخي چهره‌هاي اپوزيسيون نيز قرار دارد.
اميدواري اسراييل به روسيه در منطقه
هافينگتون پست در ادامه مي‌نويسد: اين روسيه است كه نقش راهبر و راهرو را روي زمين هم از منظر سياسي و هم استراتژيك برعهده دارد. مسكو در حالي چنين نقشي را ايفا مي‌كند كه به نظر مي‌رسد امريكاي ترامپ نيز تن به اين نقش جديد مسكو در منطقه داده است. سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه به خوبي از عهده تطبيق دادن لحن ديپلماتيك خود با تحولاتي كه بر روي زمين رخ مي‌دهد، برآمده است. وي سياستمداري كاربلد است كه به خوبي توانسته از شخصيت كاريزماتيك خود براي تاثيرگذاري بر موضع‌گيري‌هاي موافقان و مخالفان روسيه در مذاكرات بر‌آيد و تاحدود بسيار زيادي هم خواسته‌هاي روسيه را در هر مذاكراتي ديكته كند.
در تقاطع جنگ در سوريه، روسيه تلاش‌هاي خود را متمركز بر همكاري با تركيه براي ايجاد چهارمين منطقه كاهش تنش در منطقه ادلب سوريه كرده است. معاون وزير امور خارجه روسيه، ميخاييل باگدانف اخيرا با همتاي ترك خود در اين باره ديدارهايي داشته كه در تمامي آنها تمركز دو طرف بر رسيدن به توافقي در اين زمينه بوده است. سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه نيز تاكنون بارها اعلام كرده كه گفت‌وگوها با ايران و تركيه در مورد وضعيت در ادلب سوريه ادامه دارد اما همزمان وضعيت اين گفت‌وگوها را هم پيچيده توصيف كرده است. به نظر مي‌رسد كه دليل اين پيچيدگي در گره‌هايي باشد كه در اختلاف‌هاي ميان ايران و تركيه به چشم مي‌خورد. هافينگتون‌پست در بخشي از گزارش خود اين گره‌ها را به مسائل قومي و اختلاف‌هاي ايدئولوژيك ميان تهران – آنكارا مرتبط مي‌داند و از مشاركت روسيه، ايران و تركيه به عنوان همكاري‌هاي اجباري ياد مي‌كند كه مهم‌ترين نمود آن در مساله تضمين برقراري آتش‌بس در سوريه و همچنين تلاش براي مهار جريان كردي بوده است.
روسيه در سوريه روي زمين تمركز خود را بر منطقه ديرالزور گذاشته است كه گفته مي‌شود جبهه بسيار مهمي در مسير مبارزه با داعش به حساب مي‌آيد. هافينگتون پست در نوشته خود ادعا مي‌كند كه صحراي سوريه نيز محل توجه ايران است كه مي‌تواند در حقيقت از آن به عنوان يك كريدور ارتباطي استفاده كند. اولويت تعريف شده تركيه در سوريه نيز مساله كردها است به گونه‌اي كه مانع از اين شود كه كردها يك جغرافياي خاص را به خود در نزديكي مرزهاي تركيه اختصاص دهند. مساله كردها نقطه مشترك همكاري‌هاي ايران و روسيه است هرچند برخي مقام‌هاي نظامي ايران اخيرا سخنان رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه در مورد حصول توافق ميان ايران و تركيه براي مبارزه مشترك با پ ك ك و پژاك را رد كرده‌اند. به نظر مي‌رسد كه اردوغان به دنبال ايجاد اتحاد و ائتلافي ميان تهران، آنكارا و بغداد است تا در سايه آن بتواند جاه‌طلبي‌هاي كردها را مهار كند. اين جاه‌طلبي‌ها در منطقه اقليم كردستان عراق، خود را با درخواست كردها براي استقلال از بغداد نشان داده است؛ امري كه حتي از سوي ايالات متحده نيز با مخالفت‌هايي روبه‌رو شده است. اين در حالي است كه مسعود بارزاني كه رياست منطقه اقليم كردستان را در اختيار دارد نيز تاكيد كرده است كه حتي براي يك دقيقه هم حاضر نيست همه‌پرسي اعلام شده براي اعلام استقلال كردستان عراق را به تعويق بيندازد. اين موضع بارزاني در حالي مطرح شد كه جيمز متيس، وزير دفاع ايالات متحده نيز بر حمايت واشنگتن از استقلال، تماميت و يكپارچگي عراق تاكيد كرده است. همچنين نماينده امريكا در بغداد نيز اقدام كردستان براي برگزاري همه‌پرسي را فاجعه‌بار خوانده است.
نقشه براي سوريه پساداعش
هافينگتون‌پست در ادامه مي‌نويسد: بسياري از دوستان كردها در سطح بين‌المللي كه متوجه آمال‌ها و ايده‌هاي آنها هستند، هشدار مي‌دهند كه برگزاري رفراندوم در تاريخ 25 سپتامبر مي‌تواند به تجزيه عراق منتهي شود. سايرين نيز در مورد ترس‌هاي‌شان از تاثير اين همه‌پرسي و شايد استقلال منطقه كردستان بر استراتژي ضدداعش در عراق سخن مي‌گويند. با وجود آنكه مقام‌هايي چون بارزاني بر ضرورت برگزاري همه‌پرسي در زمان تعيين‌شده اصرار داشته‌اند اما پس از سفر جيمز متيس، وزير دفاع امريكا به عراق بود كه سخنگوي بارزاني در اظهاراتي اندك متفاوت اعلام كرد كه رفراندوم را بدون اينكه جايگزيني براي آن تعريف شود، به تعويق نخواهند انداخت. هافينگتون‌پست دراين‌باره مي‌نويسد: شايد بتوان از سخنان سخنگوي بارزاني اين‌گونه تعبير كرد كه اگر جامعه جهاني و بازيگران اصلي مانند دولت مركزي در بغداد، امريكا، تركيه و ايران تاريخ ديگري را براي برگزاري اين رفراندوم تضمين كنند، كردها مي‌توانند از برگزاري آن در سپتامبر جاري خودداري كنند.
هافينگتون‌پست در ادامه با اشاره به اهميت و نقش جايگاه دولت دونالد ترامپ مي‌نويسد: البته كه رويكرد امريكا در اين خصوص مهم است اما اعتماد به واشنگتن تا حد بسيار زيادي كاهش پيدا كرده است چرا كه به نظر مي‌رسيد اين كشور به تامين منافع فوري و كوتاه‌مدت خود صرفا فكر مي‌كند. هيچ‌كس در جامعه جهاني به امريكا اعتماد ندارد، نه كردها، نه ترك‌ها، نه اعراب و نه البته ايراني‌ها. حتي اسراييل كه فرزندخوانده و متحد دايمي امريكا است نيز به دنبال تعامل با روسيه است چرا كه احساس مي‌كند فضا در خاورميانه تحت‌تاثير شكاف‌ها و تضادها قرار دارد. واشنگتن متحد كردها در مسير مبارزه با داعش در سوريه است اما بارها اعلام كرده كه به محض آنكه داعش و ساير گروه‌هاي مشابه در سوريه و عراق شكست بخورند، امريكايي‌ها، روس‌ها و هر بازيگر منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي ديگري ديگر جايي براي ماندن در سوريه نخواهند داشت. با اين وجود ممانعت از باقي ماندن ايران در مرزهاي اسراييل اصلي‌ترين دليل سفر بي‌بي به مسكو بود و البته همين مساله در ديدار هيات امنيتي – اطلاعاتي اسراييل در واشنگتن هم تكرار شد. گفته مي‌شود كه هم در مسكو و هم در واشنگتن به مقام‌هاي اسراييلي اطمينان خاطر داده شد كه پس از شكست داعش، ايران در سوريه باقي نمي‌ماند.