در چهارمين سفر دي‌ميستورا به تهران صورت گرفت
گفت‌وگوهاي سازمان ملل و ايران براي موفقيت مذاكرات صلح سوريه
گروه ديپلماسي| نماينده ويژه سازمان ملل متحد در امور سوريه براي چهارمين بار طي يك سال و نيم گذشته به تهران سفر كرد تا در ديدار با مقامات وزارت امور خارجه جمهوري اسلامي مسائل سوريه را مورد بحث و تبادل نظر قرار دهد. استفان دي‌ميستورا دوشنبه با محمد جواد ظريف وزير امور خارجه و حسين جابري انصاري، معاون عربي و آفريقاي وزارت امور خارجه ديدار و گفت‌وگو كرد.
دي‌ميستورا پس از گفت‌وگو با مقامات وزارت خارجه، هدف گفت‌وگوها را «حمايت و تقويت گفت‌وگوهاي ژنو» عنوان كرد. اين سفر در آستانه برگزاري نشست ششم آستانه انجام مي‌شود كه به گفته حسين جابري انصاري قرار است اواخر ماه جاري در پايتخت قزاقستان با حضور نمايندگان ايران، تركيه و روسيه برگزار شود. نشست آستانه كه بر پايه ابتكار مشترك تهران-آنكارا-مسكو، با هدف آتش‌بس در سوريه از زمستان سال گذشته كليد خورد، تاكنون موفق‌ترين مذاكرات بين‌المللي براي حل بحران داخلي در سوريه محسوب مي‌شود.
هر چند مقامات تهران، مسكو و آنكارا تاكيد دارند كه مذاكرات آستانه راه‌حل موازي با مذاكرات ژنو نيست و براي تسهيل كردن روند صلح مدنظر سازمان ملل متحد برگزار مي‌شود، اما بخش اصلي گفت‌وگوهاي دي‌ميستورا در تهران به «كمك به موفقيت اجلاس ژنو چهار» كه دو ماه بعد از ششمين نشست آستانه برگزار مي‌شود، اختصاص يافت. به گزارش ايسنا، جابري انصاري پس از ديدار صبح ديروزش با دي‌ميستورا با بيان اينكه جمهوري اسلامي ايران از ابتداي بحران سوريه و ديگر بحران‌هايي كه در منطقه ايجاد شد بر اهميت پايان يافتن اين بحران‌ها از طريق مذاكرات سياسي و كنترل ابعاد فاجعه انساني اين بحران‌ها تاكيد داشته است، گفت: «آنچه براي ايران اهميت دارد خاتمه دادن به فجايع انساني است كه تروريست‌ها به آن دامن مي‌زنند و گشودن افق سياسي به نحوي كه به طرف‌هاي درگير كمك كند كه از اين شرايط خارج شوند.» دي‌ميستورا هم پس از ديدار خود با جابري انصاري تاكيد كرد: «مهم‌ترين موضوعي كه براي مردم سوريه اهميت دارد كاهش خشونت‌هاست و آنها دنبال كاهش خشونت‌ها هستند، اين موضوع مي‌تواند يكي از خروجي‌هاي نشست آستانه ساطع باشد.» مذاكرات ژنو كه از پنج سال پيش تاكنون چهار دوره برگزار شده است، مذاكرات تحت حمايت سازمان ملل متحد براي صلح در سوريه است كه نخستين بار به پيشنهاد كوفي عنان، نماينده وقت سازمان ملل متحد و سفير اتحاديه عرب براي صلح سوريه با حضور وزراي خارجه ايالات متحده امريكا و جمهوري فدراتيو روسيه برگزار شد. از سال 2012 تاكنون چندين دوره مذاكرات مختلف تحت نظارت سازمان ملل متحد و كشورهاي مختلف براي صلح در سوريه بدون نتيجه برگزار شده است. حضور ايران در مذاكرات بين‌المللي صلح سوريه، تا سال 2014 و پس از روي كار آمدن حسن روحاني در ايران، با مخالفت جدي دولت‌هاي عربي و غربي مواجه بود. اما از آن زمان ايران به يكي از اصلي‌ترين كشورهاي طرف گفت‌وگو در مساله سوريه تبديل شده است. دي‌ميستورا در سفر ديروز خود به تهران ضمن اشاره به نقش ايران در حل بحران سوريه و ديگر بحران‌هاي موجود در منطقه گفت: «ايران كشور مهمي است و نفوذ فراواني در اين حوزه دارد. بنا بر اين گفت‌وگو با ايران به عنوان يكي از بازيگران اين عرصه حايز اهميت است.»
نخستين سفر استفان دي‌ميستورا به تهران، يك سال پس از اجلاس ژنو 2 انجام شد كه در آن براي نخستين بار ايران به جمع قدرت‌هاي مذاكره‌كننده در مورد آينده سوريه دعوت شده‌بود. آن سفر با آغاز تنش‌ها ميان تهران و رياض و قطع روابط ديپلماتيك دو قدرت منطقه همزمان شده‌بود. تقارن سفر با تحولات منطقه حتي اين گمانه‌زني را پديد آورده‌بود كه هدف از سفر دي‌ميستورا، ميانجيگري ميان تهران و رياض است. هر چند اين خبر به‌شدت از سوي دو طرف تكذيب شد.
اما از زمان نخستين سفر دي‌ميستورا به تهران، شرايط ميداني در سوريه و شرايط منطقه تغيير چشمگيري كرده است. اين تغييرات از چشم فرستاده ويژه سازمان ملل متحد هم دور نمانده است، تا جايي كه مي‌گويد: «امروز تغييرات عمده‌اي در صحنه و در فضاي كلي سياسي و وضعيت نظامي سوريه به وجود آمده است.» رويدادهايي مانند آزادي حلب، شكست داعش در عراق و محاصره رقه از جمله تحولاتي هستند كه طي يك سال گذشته روي داده‌اند و شرايط ميداني در سوريه را به صورت كامل تغيير داده‌اند. ابتكار مذاكرات آستانه از سوي ايران، تركيه و روسيه نيز موفقيت‌هاي زيادي در زمينه كاهش درگيري‌ها در مناطق مختلف سوريه داشته و توانست براي نخستين‌بار به صحنه مذاكره مستقيم دولت و مخالفان دولت سوريه از زمان آغاز درگيري‌هاي داخلي در اين كشور بدل شود.
جابري انصاري هم با اشاره به اين تحولات مي‌گويد: «در ماه‌هاي اخير پيشرفت‌هاي گسترده‌اي در برابر جريان‌هاي افراطي و تروريستي در منطقه و سوريه ايجاد شده است و ما در آستانه يك نقطه عطف قرار داريم. همان‌طور كه در عراق مناطق تحت تصرف داعش محدود شده تحولات ميداني در سوريه نيز در راستاي مبارزه با تروريست‌ها اساسي بوده است و اميدواريم هرچه زودتر اين بحران حل شود و مردم سوريه بتوانند براي آينده اين كشور تصميم‌گيري كنند.»
ايران، تركيه و سوريه به عنوان مبتكران نشست آستانه، نفوذ قابل توجهي بر نيروهاي حاضر در جنگ داخلي سوريه دارند و دي‌ميستورا هم خواهان اين است تا از اين نفوذ براي پيشبرد مذاكرات صلح در ژنو بهره بگيرد. با وجود نقش ايران در مذاكرات مختلف براي پايان درگيري‌ها در سوريه، جابري انصاري بار ديگر بر اين نكته تاكيد كرد كه ايران به دنبال گرفتن جاي كسي در منطقه نيست و ملت‌هاي منطقه صاحبان اين منطقه هستند، تصريح كرد: « تاكيد داريم كه بايد به نظرات ملت‌هاي منطقه رجوع شود و در بحران سوريه نيز بارها تاكيد كرديم كه مردم سوريه هستند كه در ارتباط با آينده اين كشور تصميم مي‌گيرند. » معاون وزير خارجه با تاكيد بر اينكه آينده سوريه و منطقه را ملت‌هاي اين منطقه و مردم سوريه تعيين مي‌كنند و هيچ بازيگر خارجي و كشور ديگري نمي‌تواند براي ملت سوريه تعيين سرنوشت كند، افزود: «ما با مداخله خارجي و تحميل شرايط به ملت سوريه مخالف هستيم.»