ذره‌بين نتانياهو براي بزرگنمايي «خطر ادعايي ايران»
قاسم محبعلي
يكي از بزرگ‌ترين هدف‌هايي كه اسراييلي‌ها طي دهه‌هاي اخير پيگيري كرده‌اند بزرگنمايي تهديد ايران است. مقامات رژيم صهيونيستي سال‌ها زير سايه اين ادعا نان خورده‌اند و منافع بين‌المللي خود را تامين كرده‌اند. امروز يكي از مسائلي كه بيش از هر چيز مقامات رژيم صهيونيستي را نگران مي‌كند آينده سوريه و نقش ايران در آينده اين كشور است. واكنش طبيعي آنها نسبت به تحولات اخير سوريه اين است كه با بزرگنمايي نفوذ ايران به‌گونه‌اي در شكل دهي به آينده سوريه اعمال نفوذ كنند كه كمترين خطر متوجه موجوديت رژيم خودشان باشد.
سفر نتانياهو به روسيه و ديدار و گفت‌وگوي او با مقامات روس هم در راستاي همين نگراني نسبت به آينده سوريه و نفوذ ايران در منطقه بود. نتانياهو قصد داشت در اين سفر روسيه را به عنوان يكي از موثرترين قدرت‌هاي در بحران سوريه قانع كند به آينده اين كشور بدون حضور و مداخله جمهوري اسلامي ايران و متحدانش رقم بخورد. اظهارات ضد ايراني روز گذشته نتانياهو در ديدار با آنتونيو گوترش، دبيركل سازمان ملل متحد نيز كه گفته بود ايران در حال تبديل كردن سوريه و لبنان به كارخانه توليد موشك‌هاي نقطه‌زن است، در راستاي تلاش براي شكل دادن به توهم خطر ايران براي منطقه و بزرگنمايي همين خطر ادعايي بود. در شرايطي كه هدف مشخص سفر گوترش نه مذاكره درباره ايران بلكه گفت‌وگو درباره آينده صلح فلسطين بود، نتانياهو از اين فرصت استفاده كرد تا به جاي بحث در مورد مساله فلسطين، ايران‌هراسي را توسعه دهد. هدف مهم نتانياهو اين است كه با ادعاهايش امريكايي‌ها را تحريك كند تا جايي كه دولت ترامپ از تاييد برجام خودداري كند و يك چالش جديد در روابط تهران و واشنگتن ايجاد كند.
يكي از واقعيت‌ها در مورد خاورميانه اين است كه تقريبا همه مسائل و بحران‌هاي منطقه به هم پيوسته هستند و تحولات را نمي‌توان از يكديگر تفكيك كرد. صلح خاورميانه به مساله وجود طرف‌هايي مانند حماس در فلسطين، حزب‌الله در لبنان و وضعيت سوريه بي‌ارتباط نيست. در عين حال مساله صلح فلسطين با موضوع مناسبات ايران و امريكا يا مناسبات ايران و عراق و موضعي كه ايران در مورد موجوديت رژيم صهيونيستي دارد، مرتبط است.
از سوي ديگر اسراييلي‌ها برجام را نيز يك تهديد براي خود مي‌دانند. يكي از دلايلي كه پرونده هسته‌اي ايران به بحران تبديل شد همين موضع تل‌آويو نسبت به قدرت گرفتن ايران بود و با ادعاي شكل‌گيري يك ايران هسته‌اي به عنوان تهديد براي موجوديت اسراييل، مساله صنايع هسته‌اي ايران به يك بحران بين‌المللي تبديل شد. شايد اگر مواضع ايران در قبال صلح خاورميانه شبيه به موضع دولت پاكستان يا هندوستان بود، هيچگاه چنين واكنشي نسبت به برنامه هسته‌اي صلح‌آميز ايران شكل نمي‌گرفت.
مسائل مدنظر دولت نتانياهو در مورد ايران را مي‌توان به 7 دسته تقسيم كرد. موضوعاتي شامل مساله مناسبات ايران و امريكا، مساله مناقشه هسته‌اي ايران، مساله نقش ايران در عراق، مساله نفوذ ايران در سوريه، مساله حزب‌الله، مساله حماس و مساله مبارزه با گروه‌هاي افراطي در منطقه هر يك موضوعي تاثيرگذار بر روند صلح خاورميانه هستند.
از سوي ديگر مي‌توان اشغال سرزمين‌هاي فلسطيني را ريشه بحران‌ها در منطقه خاورميانه دانست و مساله فلسطين را مانند نخستين ضربه به دومينويي دانست كه باعث شكل‌گيري بحران‌هاي ديگر در خاورميانه شده است. بنابراين نمي‌توان انتظار داشت كه پيش از حل و فصل و توافق بر سر موضوعاتي مانند حزب‌الله، حماس، مبارزه با گروه‌هاي افراطي، روابط ايران با دولت‌هاي عربي و نگرش ايران به موجوديت اسراييل، صلح خاورميانه پيشرفتي داشته‌باشد و بين فلسطين و اسراييلي‌ها صلحي شكل بگيرد. در ماه‌هاي اخير پيشرفت‌هاي دولت سوريه در مبارزه با گروه‌هاي مخالف و گروه‌هاي افراطي تروريستي، به نگراني صهيونيست‌ها دامن زده است. نبايد فراموش كرد كه مناطق اشغالي فلسطين با سوريه هم مرز هستند، بلندي‌هاي جولان به عنوان بخشي از خاك سوريه در اشغال اسراييل است و حزب‌الله به عنوان يك نيروي ضداسراييلي در مرزهاي شمالي در خاك سوريه نيز حضور چشمگيري دارد.
اسراييلي‌ها سوريه ضعيف و در حال فروپاشي را قطعا براي منافع خود مناسب‌تر تشخيص مي‌دهند. اگر قرار باشد كه جبهه‌هاي جنگ داخلي در سوريه به سمتي برود كه با از بين رفتن داعش از بين برود و دولتي باثبات در اين كشور تشكيل شود، احساس خطر رژيم صهيونيستي افزايش خواهد يافت.
اين احتمال را نبايد كنار گذاشت كه بحران سوريه توسط نيروهاي ارتش سوريه و متحدانش پايان يابد و شرايط براي تسلط كامل دولت بشار اسد بر سراسر اين كشور فراهم شود؛ اين گزينه نگران‌كننده‌ترين گزينه براي دولت نتانياهو است. حتي مي‌توان با قطعيت گفت كه اسراييلي‌ها قادر به تحمل يك دولت قدرتمند در سوريه كه مايل به حفظ روابطش با ايران باشد، نيستند. بازگشت يك سوريه باثبات، باقي‌ماندن اسد در قدرت و حفظ رابطه فعلي اين دولت با ايران، ممكن است حتي اسراييلي‌ها را به اين سمت ببرد كه يك جنگ تازه در سوريه به راه بيندازند تا جلوي ثبات در سوريه را بگيرند. به هر تقدير در شرايطي كه دولت دونالد ترامپ در امريكا روي كار است، دولت نتانياهو تقريبا اطمينان خاطر دارد كه در صورت دست زدن به هر اقدامي از سوي دولت امريكا حمايت خواهد شد، در نتيجه دولت رژيم صهيونيستي براي حفظ منافع خود در منطقه از هيچ اقدامي صرف نظر نخواهد كرد. راهكاري كه اكنون از سوي آنها پيگيري مي‌شود از يك سو حفظ شرايط بي‌ثبات در خاك سوريه و تحريك جنگ‌افروزي در خاك سوريه با ادعاي افزايش نفوذ ايران، از سوي ديگر تبليغ ايران‌هراسي و بزرگنمايي خطر ادعايي ايران براي ديگر نقاط منطقه است.