كتابخانه بريتانيا ده‌ها آرشيو ديجيتالي آثار ادبي را منتشر كرد
نخستين واكنش‌ها به «در انتظار گودو»
بهار سرلك
اين روزها «در انتظار گودو» مشهورترين نمايشنامه ساموئل بكت شناخته مي‌شود اما تازه‌ترين آرشيوهاي كتابخانه بريتانيا نخستين واكنش‌هاي مخاطبان وحشت‌زده آن روزها را به «اشارات ناشايست» نشان مي‌دهد و برخي ديگر پيش‌بيني كرده بودند متني كه «دوست نزديك جيمز جويس مرحوم» نوشته است خيلي زود به دست فراموشي سپرده مي‌شود.
حالا مكاتباتي كه درباره نمايشنامه بكت انجام شده در ميان ده‌ها آرشيو نمايشنامه‌نويس‌هاي قرن بيستمي قرار دارد كه اين كتابخانه نسخه‌هاي ديجيتال آنها را در بخش منابع آنلاين «كشف ادبيات»
(Discovering Literature) در دسترس علاقه‌مندان قرار داده است. اين مجموعه در كنار پيش‌نويس‌ها، نامه‌ها، يادداشت‌ها و دست‌نوشته‌هاي سيزده نمايشنامه‌نويس بزرگ از جمله جان آزبورن، جي. بي. پريستلي، جورج برنارد شاو و هارولد پينتر قرار دارد. تازه‌هاي آرشيو آنلاين شامل دست‌نوشته نمايشنامه «طعم عسل» اثر شيلو ديلي‌ني- اثري كه ديلي‌ني 19 ساله آن را براي جوآن ليتل‌وود فرستاد و از او خواست اين اثر نمايشي را بخواند و گفته بود: «مهم نيست چه نوع از نظر قواعد تئاتر چه قساوت‌هايي در آن صورت گرفته است اما تا آنجايي كه من مي‌دانم اين اثر بي‌ارزش نيست»- تا نامه‌هاي پريستلي از سنگرهاي جبهه جنگ جهاني اول و دفتر يادداشت‌هاي توليد اجراهاي بكت مي‌شود.
اما در مكاتبه‌اي واكنش دفتر لرد چمبرلين به «در انتظار گودو» را مي‌خوانيم كه پس از اين واكنش اين اثر در تمامي سالن‌هاي تئاتر بريتانيا سانسور مي‌شود؛ سانسور‌هايي كه اجراكنندگان اثر را ملزم به حذف برخي جملات «زننده» كرد. همچنين نويسنده اين نامه از ارجاعات مذهبي متن خرده گرفته بود: «از اينكه استراگون خودش را با مسيح مقايسه مي‌كند، خوشم نمي‌آيد. » بكت از شنيدن اين حرف‌ها خشمگين مي‌شود و مي‌گويد: «اين تغييرات آن‌قدر مضحك هستند كه مي‌ترسم باعث لغو اجراي اثر شود. » نسخه نامه‌هاي ديجيتالي شده نشان مي‌دهد كه پس از روي صحنه رفتن نمايشنامه، بانو هاوويت به خاطر ارجاعات ناشايست متن خواستار لغو اجراي اين نمايش مي‌شود. در نتيجه سي. دبليو. هرويت، مامور بازبيني پاي تماشاي اين نمايش مي‌نشيند و در گزارشش براي لرد چمبرلين مي‌نويسد: «دو ساعت تمام خشم ناشي از كسل‌كنندگي اثري را كه نشانه‌اي از درام در آن نيست و معناي خاصي ندارد، تاب آورده‌ام.»
علاوه بر ريويوها، عكس‌هايي از اجراها، پوسترها و برنامه‌ها، اين آرشيوهاي آنلاين شامل يادداشت‌هاي جان آزبورن براي نمايشنامه «با خشم به گذشته بنگر» مي‌شود. اگرچه عنوان نمايشنامه به رواج عبارت «مردان جوان خشمگين» (كه به نسلي از نويسندگان نسبت داده مي‌شد) كمك كرد اما يادداشت‌هاي اين نمايشنامه‌نويس، عنوان‌هاي جايگزيني را كه او در نظر گرفته بود، فاش مي‌كند: «معامله‌اي از روي قدرت»، «مردي خشمگين»، «نزديك قفس كناري‌ات» و... همچنين سرعت نوشتن اين اثر، چند بازبيني، بخشي كه خود نويسنده درباره احساسش از خيانت همسرش در قالب ديالوگي از زبان شخصيت محوري نمايش- جيمي پورتر- درآمده است، نشان مي‌دهد.
آنا لوبنبرگ از گروه «كشف ادبيات» مي‌گويد: «در بحث‌هايي كه با اساتيد داشتيم، آنها مي‌گفتند برخي جوان‌ها بر اين باورند كه آثار ادبي كلاسيك از آسمان روي صفحات كاغذ آمده‌اند. و معلم‌ها مي‌گفتند نشان دادن دست‌نوشته‌ها به آنها شيوه‌اي موثر براي توصيف سير روند خلاقيت پشت اين آثار است.»
بخش «كشف ادبيات» كتابخانه بريتانيا در سال 2014 راه‌اندازي شد و ابتدا نسخه‌هاي ديجيتالي از آثار نويسنده‌هاي دوره ويكتوريا و رمانتيك و پس از آن ادبيات قرن بيستم را در دسترس عموم قرار مي‌داد. به گفته كتابخانه بريتانيا، اين وبسايت بيش از 5 ميليون كاربر دارد.