رييس اتحاديه ناشران و كتابفروشان:
كپي‌رايت، چالش مهم حوزه نشر است
ندا آل‌طيب
در چند سال گذشته حضور پررنگ‌تر ايران در نمايشگاه‌هاي بين‌المللي كتاب موجب شده مشكلاتي مانند عرضه كتاب‌هاي ايراني در بازار نشر ديگر كشورها، حق رايت و... بيش از پيش مورد بحث قرار بگيرد.
در چند سال اخير كه سياست دولت، برقراري ديپلماسي با ديگر كشورها بوده، ديپلماسي فرهنگي نيز همچون ديپلماسي سياسي مورد توجه بوده است و طبعا يكي از راه‌هاي برقراري ارتباط بهتر با ديگر كشورها حضور در رويدادهاي فرهنگي است. در چند سال اخير ايران در نمايشگاه‌هاي مختلف كتاب حضور داشته است و همين حضورها زمينه‌سازي است براي ما تا مشكلات گوناگوني را كه در حوزه نشر در كشورهاي ديگر داريم، شناسايي كنيم.
محمود آموزگار رييس اتحاديه ناشران و كتابفروشان تهران در گفت‌وگويي با ايسنا به بيان پاره‌اي از موارد درباره كم و كيف حضور ناشران ايران در كشورهاي ديگر پرداخته است.
او توضيح داده كه دولت يك ميليارد تومان براي ترجمه كتاب‌هاي ايراني به ديگر زبان‌ها اختصاص داده و بر اين نكته تاكيد كرده است كه وظيفه اتحاديه ناشران و كتابفروشان فروش رايت كتاب نيست و اين خود ناشران هستند كه بايد در جهت فروش آثارشان بكوشند. آژانس‌هاي ادبي هم نقش مهمي در اين موضوع دارند. تا چند وقت پيش از اين آژانس‌ها خبري نبود، اما امروزه خوشبختانه چند آژانس ادبي در اين زمينه فعالند كه مجموعا عملكرد قابل قبولي داشته‌اند. آموزگار، فروش رايت را يكي از راه‌هاي درآمدزايي ناشران دانسته و در توضيح اين نكته گفته است: «يكي از منابع اصلي درآمد ناشران از فروش‌هاي بين‌المللي آثار و حق ترجمه آنها به ديگر زبان‌هاست كه اصطلاحا به آن فروش رايت مي‌گويند. طبيعتا اين نوع فروش اثر با فروش فيزيكي كتاب تفاوت قابل توجهي دارد و بسياري از هزينه‌هاي توليد كتاب فيزيكي را براي ناشر ندارد.»
او اين نكته را نيز يادآوري كرده كه در گذشته صنعت نشر ايران به هيچ‌وجه علاقه‌اي به حضور در بازارهاي جهاني و نمايشگاه‌هاي خارجي كتاب نداشته و اين درحالي است كه يكي از راه‌هايي كه ناشران مي‌توانند آثارشان را به دنيا عرضه كنند، فروش حق انتشار در نمايشگاه‌هاي خارجي است: « نمايشگاه‌هاي خارجي مكان بازرگاني است و اصحاب كتاب و نشر در آن‌جا گردهم مي‌آيند. هدف از حضور در اين نمايشگاه‌ها براي شركت‌كنندگان عرضه آخرين دستاوردهاي حوزه نشر، معرفي آنها و احتمالا فروش رايت آنهاست. در اين حضورها قراردادهايي تنظيم مي‌شود كه از دل آنها در نهايت توفيقي در جهت ترغيب ناشران طرف مقابل براي خريد رايت و ترجمه و انتشار اين آثار فراهم آيد.»
آموزگار در اين گفت‌وگو توضيحاتي درباره شكل حضور ايران و ديگر كشورهاي همسايه در نمايشگاه‌هاي بين‌المللي كتاب داده است.
در وضعيتي كه هنوز پيوستن ما به قانون كپي‌رايت جهاني قطعي نشده است، رييس اتحاديه ناشران و كتابفروشان از قوانين همكاري با ديگر كشورها سخن گفته و يكي از اصلي‌ترين قواعد حضورهاي بين‌المللي را پيوستن به كپي‌رايت جهاني دانسته است: «در حوزه نشر مهم‌ترين قانون و قاعده‌اي كه بايد رعايت شود رعايت كپي‌رايت و ديگر قانون‌هاي بين‌المللي رعايت حقوق مولف است. طبيعي است وقتي اين قوانين در كشوري رعايت نشود، تعاملي براي عقد قرارداد شكل نمي‌گيرد.»