دودِ بازي ترامپ
به چشم امريكا مي‌رود
اين در شرايطي رخ مي‌دهد كه هيچ دليل و شاهدي براي عدم تمديد اعتبار وجود ندارد و ايران تعهدات خودش را كاملا انجام و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي هم براي هشتمين بار اجراي تعهدات ايران را تاييد كرده است. اما دولت امريكا قصد دارد بر اساس دلايلي متفاوت مانند اينكه اجراي اين توافق در چارچوب منافع ملي امريكا نيست يا بهانه‌هاي بي‌پايه يا ناروا مانند اينكه ايران روح برجام را رعايت نمي‌كند يا ادعاي دخالت در مسائل منطقه‌اي يا عدم قبول برنامه موشكي ايران، اقدام به عدم تاييد پايبندي ايران به برجام بكند.
چنين اقدامي، يعني عدم تاييد پايبندي ايران يا تمديد نكردن اعتبار Decertification، به اين معني است كه تعليق اجراي تحريم‌ها عليه ايران، كه در حال حاضر با دستور رييس‌جمهور انجام مي‌شود، در اختيار كنگره قرارخواهد گرفت. كنگره بعد از دريافت نامه عدم تمديد اعتبار، 60 روز فرصت دارد تا اين موضوع را با فوريت بررسي كند. كنگره در برابر گزارش دولت چند گزينه پيش رو دارد، يك گزينه اين است كه مي‌تواند آن را مسكوت بگذارد. گزينه ديگر اينكه مي‌تواند فقط در مورد آن بحث كند و شرايط را به شكل كنوني حفظ كند. گزينه ديگر هم اين است كه طي اين 60 روز اختيار تعليق اجراي تحريم‌هاي هسته‌اي را از رييس‌جمهور بگيرد. اگر گزينه سوم از سوي كنگره انتخاب شود، آنگاه نقض فاحش مفاد برجام از سوي ايالات متحده امريكا اتفاق افتاده است. چرا كه تحريم‌هاي هسته‌اي كه بر اساس برجام از سوي امريكا تعليق شده‌بود دوباره حالت اجرايي مي‌گيرد و اين يعني نقض فاحش برجام.
اين رفتارها در حالي از سوي دولت دونالد ترامپ انجام مي‌گيرد كه برآيند رفتاري وي در 9 ماه گذشته نشان مي‌دهد كه دولت جديد ايالات متحده امريكا با هر شكل از چندجانبه‌گرايي مخالف است و اقدامات اين دولت در جامعه جهاني تا حد زيادي موجب انزواي امريكا شده است. رفتارهاي مختلف امريكا با مخالفت عمده جهاني مواجه شده است، چه خروج از توافق آب و هوايي پاريس يا ديدگاه‌هايي كه در برابر مهاجرت عنوان كرده‌اند. برنامه جامع اقدام مشترك، يك توافق چندجانبه است كه به تصويب شوراي امنيت سازمان ملل متحد رسيده است. ايالات متحده امريكا به عنوان عضو دايم شوراي امنيت، يكي از اضلاع اصلي اين توافق محسوب مي‌شود و اگر راسا دست به اقدامات يك‌جانبه بزند، قطعا با انزواي بيشتري مواجه خواهد شد. هيچ يك از اعضا 1+5 و هيچ يك از اعضاي سازمان ملل از اين حركت احتمالي ترامپ و اعلام عدم پايبندي ايران به برجام نقض آن توسط جمهوري اسلامي ايران را برداشت نمي‌كنند و چنين رفتاري از سوي امريكا نتيجه‌اي جز انزواي اين كشور در جامعه جهاني نخواهد داشت و به همين دليل حتي ممكن است كنگره امريكا هم نتواند موضع قاطعي در واكنش به ارسال گزارش عدم تاييد پايبندي ايران به برجام توسط رييس‌جمهور بگيرد. ارسال چنين گزارشي به كنگره نه تنها با مخالفت دموكرات‌ها مواجه مي‌شود و اختلافات ميان دو حزب اصلي امريكا را تعميق مي‌كند، بلكه حتي ممكن است باعث افزايش اختلافات و شكاف در حزب جمهوريخواه نيز بشود.
مساله‌اي كه قابل كتمان نيست اين است كه به هرحال حفظ اين حالت ابهام در مورد وضعيت امريكا در قبال برجام ممكن است اثرات منفي بر شرايط اجراي برجام بر جاي بگذارد. آنچه در سياست داخلي امريكا رخ مي‌دهد، ممكن است اثرات رواني و اقتصادي بر مناسبات خارجي جمهوري اسلامي ايران داشته باشد. از ديدگاه ما اين رفتار مخالف اجراي درست برجام و مشكل‌تراشي و مانع‌گذاري در برابر جمهوري اسلامي ايران است. چنين حركاتي باعث مي‌شود كه جو رواني منفي براي سرمايه‌گذاري، افزايش مناسبات اقتصادي و تجارت خارجي با ايران از سوي برخي كمپاني‌ها و شركت‌هاي خصوصي و حتي بين‌المللي حفظ شود و اين در حالي است كه براساس برجام، هيچ كدام از طرف‌هاي مذاكره‌كننده نبايد در مسير مانع‌تراشي براي تحقق صحيح و همراه با حسن نيت اين توافق گام بردارند. جوسازي، مانع‌تراشي و بهانه‌گيري يك عضو در حالي كه برجام توافقي چندجانبه است هيچ گونه تطابقي با برجام ندارد. با اين وجود هرچند كه اين رفتارهاي امريكا مي‌تواند تاثيرات منفي بر اجراي صحيح برجام و منتفع شدن كامل ايران از اين توافق بگذارد اما اثرات بسيار منفي هم براي ايالات متحده امريكا در پي دارد، چرا كه اعتبار امريكا را در جهان زير سوال مي‌برد. در صورت تداوم اين رفتارها، نگاه جهاني به امريكا تغيير خواهد كرد و اينگونه القا خواهد شد كه در عرصه سياست داخلي امريكا، تعهداتي كه يك دولت خواهد داد به هيچ‌وجه ضمانت اجرايي نخواهد داشت و به راحتي توسط دولت بعدي ناديده گرفته مي‌شود. اين درگيري داخلي و رقابت حزبي در خاك امريكا، باعث خدشه‌دار شدن حيثيت و اعتبار دولت ايالات متحده امريكا و باعث اختلال در اجراي برجام مي‌شود. قطعا بسياري كشورهاي جهان و قدرت‌هايي مانند اروپا، چين و روسيه كه هم دوست دارند در جهاني امن زندگي كنند و به كسب و كار و تجارت با ايران بپردازند، اقدامات ايالات متحده امريكا در مورد برجام را نمي‌پذيرند.