گزارش «اعتماد» از هفتمين فصل كاوش در تپه سفالين پيشوا
ساخت نخستين موزه براي شهر 8 هزار ساله ورامين
اعتماد
آپارتمان‌ها تا پاي تپه‌باستاني پيش آمده‌اند، شايد توصيف دقيق‌تر اين باشد كه در بخشي از تپه باستاني سفالين در پيشوا آپارتمان‌هاي مسكن مهر بنا شده‌اند. نكته‌اي كه مرتضي حصاري، سرپرست ايراني هفتمين فصل كاوش‌هاي باستان‌شناسي تپه سفالين نيز بر آن تاكيد مي‌كند: «قبل از اين ساخت‌وسازها كاوش‌هايي در اين محدوده صورت گرفت و آثار مربوط به عصر آهن كشف شد. توپوگرافي منطقه نشان مي‌دهد كه قسمتي از تپه باستاني زير اين ساختمان‌هاست، ساختمان‌هايي كه متعلق به مسكن مهر است و تقريبا خالي است، سال 86 ما با سازندگان اين ساختمان‌ها اختلاف داشتيم و حتي شكايت به دادگاه هم برديم، اما در نهايت سازندگان قدرت بيشتري داشتند. در حال حاضر حدود 10 هكتار از زمين‌هايي كه متعلق به اين تپه باستاني هستند زير اين ساختمان‌ها قرار دارند و احتمال اينكه اين پيشروي در آينده ادامه داشته باشد هم وجود دارد.» منطقه باستاني تپه سفالين وسعتي حدود 20هكتار دارد و در شمال‌شرق شهرستان پيشوا در جنوب استان تهران قرار دارد. حصاري در خصوص دليل آغاز كاوش در اين منطقه توضيح مي‌دهد كه در سال 85 بعد از اقدامات شهرداري وقت منطقه، براي ساخت فضاي سبز در اين محدوده، آثاري كشف شد كه منجر به آغاز كاوش نجات بخشي در تپه سفالين شد. كاوشي كه شش فصل ادامه پيدا كرد و در فصل هفتم كه امسال انجام شد، يك هيات از دانشگاه برلين هم هيات كاوش ايراني را همراهي كرد. حصاري در گزارش‌اش مي‌گويد: «در شش فصل گذشته مستند‌سازي مربوط به اين يافته‌ها را انجام داديم و با توافقنامه‌اي كه با پژوهشگاه ميراث فرهنگي امضا شد، هفتمين فصل كاوش در اين منطقه را به صورت مشترك با يك تيم پژوهش از دانشگاه برلين انجام داديم. اما باوجود اهميتي كه در اين منطقه بر كارشناسان مسجل شده، ساخت و سازها همچنان ادامه دارد و علاوه بر اين به دليل محصور نبودن اين محوطه، ردپاي دست‌اندازي‌هايي كه حفاران غيرمجاز از خود به‌جا گذاشته‌اند هنوز هم در نقاط مختلف اين سايت باستان‌شناسي قابل مشاهده است. هرچند سرپرست كاوش در اين سايت مي‌گويد: «دو هفته قبل نمايندگاني از سازمان مديريت و برنامه‌ريزي براي بازديد از مراحل كاوش آمدند و قول‌هاي مساعدي دادند تا اقداماتي انجام دهند براي اينكه اين محوطه بيشتر از اين آسيب نبيند و بودجه‌اي در نظر بگيرند براي محصور كردن كل محوطه، اگر اين اتفاق بيفتد مي‌توانيم حفاظت بيشتري از آثار و محوطه انجام دهيم و يك موزه محلي هم اينجا تاسيس كنيم؛ موزه‌اي كه تمام اشياي به دست آمده در كاوش‌هاي باستان‌شناسي اين منطقه در آن به نمايش در بيايد. ورامين و پيشوا با وجود قدمتي كه دارند موزه ندارند.» صداي فريادهاي ناظم مدرسه‌اي كه در مجاورت تپه سفالين قرار دارد، در فضا پيچيده، بچه‌هايي كه كنار مدرسه‌شان يكي از مهم‌ترين محوطه‌هاي باستاني جنوب تهران قرار دارد، اما خبر از هويتي كه در همسايگي‌اش قد مي‌كشند، ندارند. مرتضي حصاري، رييس هيات كاوش تپه باستاني سفالين در مورد تمايل مديران مدرسه براي بازديد گروهي و برگزاري گردش علمي در اين تپه باستاني به «اعتماد» مي‌گويد: «چندان تمايلي از جانب مديران مدرسه براي بازديد گروهي دانش‌آموزان از اين سايت باستاني وجود ندارد، البته بچه‌ها بعد از تعطيل شدن مدرسه خودشان از سر كنجكاوي مي‌آيند و سري به ما مي‌زنند، چندي پيش هم از طرف انجمن اوليا و مربيان مدرسه موضوع بازديد بچه‌ها را مطرح كردند اما پيگيري نكردند.» شايد احداث موزه‌اي در مجاورت اين سايت باستاني ارزشمند، بتواند بچه‌هاي ورامين را با تاريخ هشت هزار ساله زادگاه‌شان آشنا كند، اما پيش از آن هم محدوديتي از جانب مسوولان براي بازديد‌هاي گروهي از سايت‌هاي باستان‌شناسي وجود ندارد؛ بازديدهايي كه موجب آشنايي دانش‌آموزان با محوطه‌هايي مي‌شود كه به طور مستقيم با هويت و تاريخ يك كشور ارتباط دارند.
حصاري علاوه بر اينها از باز شدن پاي تكنولوژي‌هاي نوين به تپه سفالين هم مي‌گويد: «يكي از كارهايي كه در اين فصل از كاوش انجام شد، اين بود كه حدود پنجاه نقطه را اوگر زديم؛ اوگر دستگاهي است كه ما را از گمانه‌زني بي‌نياز مي‌كند و به صورت دستي تا عمق مشخصي از زمين را رصد مي‌كند و به صرفه‌جويي زمان براي باستان‌شناسان كمك مي‌كند، اما بهتر از اين وسيله، دستگاه‌هاي ژئوفيزيك و ژئورادار است كه ما را كمك مي‌كند تا بتوانيم اطلاعات‌مان را با شرايط موجود تطبيق دهيم و اطلاعات تكميلي به ما مي‌دهد. ژئوفيزيك و ژئورادار را قرار است هيات آلماني در فصل بعدي همراه خود بياورند اما دستگاه اوگر را ما در ايران داريم و در كاوش‌هاي مختلف مورد استفاده مان است. تا جايي كه اطلاع دارم دستگاه‌هاي ژئوفيزيك و ژئورادار براي نخستين بار در كاوش تپه سفالين مورد استفاده قرار خواهند گرفت.»