همايش هاشمي‌رفسنجاني و هشت سال دفاع مقدس برگزار شد
فرمانده صلح بود، نه جنگ
باحضور ناطق نوري ، ظريف و خانواده‌هاشمي
گروه سياسي
نام و نشان مرحوم هاشمي‌رفسنجاني در روزهاي خطير استقرار نظام جمهوري اسلامي و هر جايي كه كيان و امنيت نظام در معرض تهديد قرار گرفت، در صدر ديده مي‌شود. به خصوص سال‌هاي ابتدايي پيروزي انقلاب كه هم تهديد جنگ و حمله صدام حسين براي نظام تهديدي بود؛ هم روزهاي عمليات مرصاد كه از حضور و تاثير اكبر هاشمي‌رفسنجاني به عنوان يكي از عواملي نام مي‌برند كه تاريخ معاصر را به آنچه امروز هست هدايت مي‌كند. هاشمي در روزهاي مناقشات و عزل بني‌صدر رياست مجلس را به عهده داشت و در همان سال‌هاي ابتداي انقلاب نيز تقريبا هيچ گره حساسي در كار نظام نبود كه هاشمي نقشي در باز كردن آن ايفا نكند. هنوز هم هاشمي‌رفسنجاني براي خيلي از شخصيت‌ها همچون علي اكبر ناطق‌نوري و خيلي‌هاي ديگر در كشور حكم بزرگ‌تر را دارد. همين است كه ناطق هنوز هم در تعريف از دوران مبارزات و خاطره آشنايي‌اش و همراهي پنجاه ساله‌‌اش با هاشمي يك قدم عقب‌تر از او مي‌ايستد. ناطق اما چند سالي است كه از عرصه سياست دوري گزيده؛ در عرصه‌هاي انتخاباتي هم به يك جمله حمايت‌آميز از كانديدايي بسنده مي‌كند و همكاري‌اش را هم با اصولگرايان از همان اختلاف بر سر حمايت از احمدي‌نژاد كنار گذاشته اما اگر جايي نامي از هاشمي باشد، حتما مي‌آيد و سكوتش را مي‌شكند. روز گذشته هم كه به همت انجمن انديشه و قلم در محل كتابخانه ملي ايران، مراسمي با عنوان «آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني و هشت سال دفاع مقدس» برگزار شد ناطق يكي از ميهمانان و سخنرانان اصلي بود. سخنانش را با كم نظير خواندن شخصيت هاشمي آغاز كرد. حتي به آشنايي‌اش با هاشمي اشاره و از او به عنوان شخصيتي مدير ياد كرد تا بگويد توانايي مديريتي هاشمي را از همان ابتداي مبارزات تشخيص داده است. حالا با گذشت يك سال از درگذشت هاشمي او را سردار سرافراز عرصه قانونگذاري، سازندگي، جنگ و جهاد مي‌خواند. در آخر نيز با بغض و صداي لرزان شعري خواند كه به بيان خودش شرح حال هاشمي‌رفسنجاني است: منم كه شهره شهرم به عشق ورزيدن / منم كه ديده نيالوده‌ام به بد ديدن/ وفا كنيم و ملامت كشيم و خوش باشيم / كه در طريقت ما كافريست رنجيدن. محمد جواد ظريف، ديگر سخنران اين مراسم بود. درست در روزهايي كه رييس‌جمهور امريكا به دنبال سنگ اندازي در برجام است، وزير امور خارجه كشور آمد تا تاكيد كند كه درس‌هاي بسياري از هاشمي‌رفسنجاني در حوزه ديپلماسي مي‌توان آموخت. در برهه‌هاي مختلف از تدابير ديپلماتيك هاشمي‌رفسنجاني بگويد. روزهاي جنگ با عراق و مسووليتي كه هاشمي‌رفسنجاني براي اتمام جنگ به عهده گرفته است يكي از مواردي است كه ظريف بر آن تاكيد دارد. او اشاره مي‌كند كه در سه برهه زماني ايران از سوي شوراي امنيت در معرض تهديد تحريم قرار گرفته بود اما فقط بار سوم بود كه تحريم شد. او تاكيد دارد كه هاشمي نقش مهمي در همه اين مراحل بازي كرده است و مي‌گويد از هاشمي آموختم كه شجاعت به معناي تندروي نيست. در اين مراسم چهره‌هايي چون محمد هاشمي، فاطمه هاشمي، محسن هاشمي، ياسر هاشمي، حجت‌الاسلام محمود دعايي، محمد اشرفي اصفهاني، غلامرضا انصاري، احمد مسجدجامعي، حسين علايي و غلامعلي رجايي حضور داشتند.
هاشمي، سردار سرافراز عرصه قانونگذاري، سازندگي، جنگ و جهاد بود
حجت‌الاسلام علي‌اكبر ناطق‌نوري در ابتداي سخنانش در اين همايش تاكيد كرد: مرحوم آيت‌الله هاشمي شخصيت اگر نگويم بي‌نظير، شخصيتي كم‌نظير در تاريخ ما بود و معتقدم گرچه مديريت، علم است و سطوح و بخش‌هاي مختلف دارد اما با حفظ احترام محققان اين رشته و نويسندگان كتاب‌هاي مربوط به آن، معتقدم مديريت در خون انسان‌ها است و تربيت است كه مي‌تواند مدير بار بياورد. وي افزود: چه بسا كساني مديريت را خوانده باشند و اصولش را بدانند اما در عرصه عمل نتوانند مديريت درستي اعمال كنند و چه بسا كساني هم باشند كه اين كتب مديريتي را نخوانده باشند اما مديران بزرگي شده باشند. ناطق‌نوري سينه چاكي و تحمل و شجاعت را از عوامل مديريت دانسته و گفت: مرحوم هاشمي وقتي به قم آمد، تا مبارزات شروع شد به هيچ‌وجه دنبال مطرح شدن نبود، افرادي را جمع و فعاليت را شروع كرد و فعاليت سختي را پي گرفت كه با چاپ جزوه‌هايي كه بسيار خطرناك بود كارش را دنبال كرد. وي افزود: مرحوم هاشمي مرد دوران سخت جنگ بود. هاشمي در سال‌هاي پيش از پيروزي انقلاب به قم رفت و مبارزه را آغاز كرد. البته پيش از آن نيز فعاليت‌هاي فرهنگي مي‌كرد. وقتي هم كه مبارزات شروع مي‌شود، به هيچ‌وجه به دنبال كسب نام نبود. در دوران مبارزات در حوزه علميه هم شخصيتي مدير بود و جمعي را در آن زمان جمع كرد. او در ادامه به بيان خاطره‌اي از آشنايي‌اش با هاشمي پرداخت: مي‌خواستيم مراسم هفتم شهداي فيضيه را بگيريم. من آن زمان طلبه‌اي بودم و گفتم در مسجد مراسم بگيريم و من سخنرانش مي‌شوم. وقتي مرحوم هاشمي خبردار شد كه كسي براي سخنراني داوطلب شده به آقاي جعفري‌گيلاني گفت كه نزد هاشمي بروم تا ببيند تن صدايم براي سخنراني مناسب است يا نه. پس از انقلاب نيز در تهران منزلي حوالي قلهك داشت كه من در مورد جامعه روحانيت از او سوال مي‌كردم. ناطق‌نوري هاشمي را كه سردار سرافراز عرصه قانونگذاري، سازندگي و جنگ و جهاد بود، خوانده و تصريح كرد: در سخت‌ترين شرايط مجلس اول او رياست مجلس را به عهده گرفت و در ماجراي بني‌صدر به زيباترين شكل جلسه مجلس براي راي به عدم كفايت سياسي او را اداره كرد. او ادامه داد: زماني كه هاشمي رييس‌جمهور بود، نفت بشكه‌اي هشت دلار بود. مشكلات جنگزده‌ها، ويراني‌هاي جنگ و زيرساخت‌هاي از بين رفته بود كه هاشمي رييس‌جمهور شد. در اين دوران من رييس مجلس بودم. وقتي كه هاشمي لايحه بودجه را داد و نفت بشكه‌اي ۱۶ دلار را نوشته بود و ما رد كرديم. من به او گفتم كه در اين صورت دچار كسري بودجه مي‌شويم. وي با تاكيد بر اينكه هاشمي اهل استدلال و منطق بود، تصريح كرد: پنج جلسه با كارشناسان مركز پژوهش‌ها و با كارشناسان بانك مركزي بحث كرديم و به اين نتيجه رسيديم كه با بشكه‌اي ۱۴ دلار بودجه را ببنديم. اينها همه نشانه شجاعت، تدبير، عقل و سعه‌صدر هاشمي است. در شرايطي كه زيرساخت‌هاي كشور پس از جنگ از بين رفته بود، كشور را چنان مديريت كرد كه شما همين الان در كشور هرچه سد و كارخانه فولاد، سيمان و پتروشيمي مي‌بينيد با همان نفت چهارده دلار و در زمان هاشمي انجام شده است. ناطق‌نوري ادامه داد: ما در دوراني نفت را صد دلار فروختيم اما نيامديم نوع مديريت‌ها را مقايسه كنيم. اين مساله استعدادها را مي‌كشد و اجازه نمي‌دهد كه توانايي‌ها به فعليت برسد. وي گفت: امام فرماندهي جنگ را به مرحوم هاشمي واگذار كرد، در مقطعي كه اختلاف سليقه بين سپاه و ارتش است هاشمي فرماندهي جنگ را برعهده گرفت. همين اختلافات كه بخشي از آن هم از پشت جبهه به جبهه منتقل شده بود، سبب آسيب‌هاي بزرگي در جنگ شد.
هاشمي در دوران جنگ اختلافات سپاه و ارتش را حل مي‌كرد
عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام گفت: مرحوم هاشمي اختلاف بين سپاه و ارتش را چنان زيبا حل كرد و آنها را به وحدت رساند كه خاطرم هست شب آزاد‌سازي خرمشهر، مرحوم صياد شيرازي از پشت بيسيم مي‌گفت فلان پل را بزنيد، شهيد حسن باقري به او گفت فكر نمي‌كنيد اين پل فردا روزي به دردمان بخورد؟ مرحوم هاشمي اين‌گونه وحدت را بين سپاه و ارتش به وجود آورد. ناطق‌نوري افزود: در عمليات مرصاد مرحوم هاشمي هم مراقب تهران بود و هم در جبهه دستور داد به سمت قصرشيرين بروند، به مردم كرمانشاه گفتند شهر را خالي كنيد. رزمنده‌ها به هاشمي گفتند شما هم از كرمانشاه برويد اما هاشمي با عده‌اي قليل در همان قرارگاه ماند و گفت اگر من بروم مردم و رزمندگان روحيه خود را از دست مي‌دهند، اين رفتارها از هاشمي، هاشمي ساخت.
سخنان ترامپ عليه سپاه مورد اعتنا نيست
در پايان مراسم علي‌اكبر ناطق‌نوري در حاشيه همايش در جمع خبرنگاران در واكنش به اظهارات ترامپ، رييس‌جمهور امريكا مبني بر اينكه به زودي سپاه پاسداران را در فهرست سازمان‌هاي تروريستي قرار مي‌دهد، گفت: آنها خيلي چيزهاي ديگر هم مي‌خواستند انجام دهند و هيچ غلطي هم نكردند و اين هم مساله جديدي نيست. وي افزود: امريكايي‌ها از زمان بوش اين بحث را داشتند و الان هم همان بحث‌هاست و اين مسائل براي ما جديد و مورد اعتناي ما هم نيست. عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام در پايان تاكيد كرد: اين كار دخالت در قانون اساسي و دخالت بي‌مورد در مسائل داخلي ما است و خلاف مقررات بين‌المللي است.
ما بايد هزينه نظام و كشور بشويم، نه كشور هزينه ما
محمدجواد ظريف در ابتداي سخنانش تاكيد كرد كه بسياري از حرف‌ها در مورد جنگ و پذيرش قطعنامه ناگفتني است. وي گفت: برخي از خاطرات من به دوران جنگ و پذيرش قطعنامه برمي‌گردد كه امروز نمي‌توان آنها را مطرح كرد. وي ادامه داد: من يك درس از آيت‌الله هاشمي در دو نكته آموختم، نخست آنكه شجاعت همواره تندروي نيست و در بسياري از موارد انتخاب‌هاي تلخ است. شجاعت به معني ترجيح منافع ملي به شخصي است، آيت‌الله هاشمي نمودار شجاعت بود. وزير امور خارجه ادامه داد: نكته دوم اين واقعيت است كه ما قرار است هزينه نظام، انقلاب و كشور بشويم، نه كشور هزينه ما. شما اگر به زندگي آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني نگاه كنيد، مي‌بينيد كه ايشان همواره آمادگي داشتند كه خودشان را هزينه كشور كنند و در زمان پذيرش قطعنامه اين مساله را مشاهده كرديد. ظريف البته تصريح كرد كه تجربه بين‌المللي ديپلماسي جنگ تحميلي يكي از دشوارترين تجربه‌ها است. وي گفت: برخورد سازمان ملل متحد با جنگ تحميلي يكي از سياه‌ترين برخوردها بود، لااقل در موضوع فلسطين گزارش‌هايي رد مي‌شد اما درباره جنگ ايران چنين نبود. وي با بيان اينكه جنگ تحميلي ما در واقع يكي از آن پرونده‌هايي است كه يك مورد مثبت نمي‌توانيم در شوراي امنيت سازمان ملل متحد در برخورد با آن پيدا كنيم، تصريح كرد: هفت روز بعد از حمله صدام به ايران، شوراي امنيت قطعنامه‌اش را تصويب مي‌كند. اين موضوع را مقايسه كنيد با زماني كه عراق به كويت حمله كرد و اين سازمان شش‌ساعته قطعنامه صادر كرد اما در گزارش خود در مورد ايران حتي صحبت از حمله نمي‌كند. رييس دستگاه ديپلماسي افزود: در سازمان ملل متحد صحبت از خروج عراق از مرزها نمي‌شود چون وزير امور خارجه وقت گفت منطقه مورد نظر، مورد اختلاف است. در فاصله قطعنامه ۴۷۹ تا ۵۹۸ شوراي امنيت سكوت مي‌كند، اداره چنين جنگي در برابر اين سكوت سخت است. ظريف با اشاره به حمله شيميايي صدام در طول جنگ خاطرنشان كرد: سال ۶۳ كه عراق از سلاح‌هاي شيميايي استفاده كرد، خود ما هم باور نمي‌كرديم، آن روزها كه از قحط‌الرجال، من نماينده ايران شده بودم به رييس گفتم اما سكوت كرد. شش گزارش اعلام كرد كه عراق از سلاح شيميايي استفاده كرده اما يك دفعه هم در شوراي امنيت مطرح نشد. وي يادآور شد: در چنين شرايطي توانستند در سياست خارجي كار را به جايي ببرند كه قطعنامه صادر شود، قطعنامه ۵۹۸ در سال ۶۶ تصويب شد. در آن زمان براي اينكه از جلوروي ايران جلوگيري كنند، قطعنامه ۵۹۸ صادر شد.
سه خيز شوراي امنيت براي اعمال تحريم عليه ايران
وزير امور خارجه با تاكيد بر مديريت آيت‌الله هاشمي در زمان جنگ ابراز داشت: نحوه مديريت قطعنامه ۵۹۸ گوياي حقيقت و همچنين درس اولي است كه از حضرت آيت‌الله ياد گرفتم مبني بر اينكه شجاعت به معني تندروي نيست لذا با توجه به برخوردي كه در آن روز و شرايط ويژه‌اي كه كشور داشت از اينكه قطعنامه در شوراي امنيت تبديل به امنيت شود، جلوگيري كرد. ظريف ادامه داد: شوراي امنيت سه بار عليه ايران خيز برداشت تا تحريم‌هايي را اعمال كند. ماجراي لانه جاسوسي، قطعنامه ۵۹۸ و مساله هسته‌اي شامل اين موارد مي‌شود كه متاسفانه در مساله هسته‌اي منجر به تحريم ايران شد و اينكه در آن دو مورد ديگر منجر به تحريم نشد، نشان از مديريت مديران ارشد و عالي نظام حضرت امام، مقام معظم رهبري و آيت‌الله هاشمي است. وي با اشاره به نامه‌نگاري‌هاي آيت‌الله هاشمي با صدام حسين بيان كرد: نامه‌نگاري‌هاي آيت‌الله هاشمي با صدام، باز هم نسخه زريني از نگرش‌ها و فداكاري‌هاي آيت‌الله هاشمي براي نظام است و نشانگر آن است كه شجاعت مبتني بر تندروي نيست. رييس دستگاه ديپلماسي اضافه كرد: شجاعت، كياست و دقت را در نامه‌هاي آيت‌الله هاشمي به صدام حسين مشاهده مي‌كنيم كه يك درس تاريخي است و مرحله آخري كه در ديپلماسي ايشان بايد به خاطر داشته باشيم مذاكراتي است كه به تعيين متجاوز بودن عراق انجاميد و بايد زمان بگذرد تا امكان طرح هرچه در آن دوران گذشته، فراهم شود.
مديريت هاشمي نبود، صدام در سازمان ملل محكوم نمي‌شد
ظريف با تاكيد بر اينكه اگر مديريت شجاعانه و همراه با از خودگذشتگي آيت‌الله هاشمي نبود هيچگاه نمي‌توانستيم محكوميت صدام را از سازمان ملل بگيريم، بيان كرد: يك برگ ننگين سازمان ملل متحد آن است كه با اينكه صدام را مقصر جنگ تحميلي مي‌دانست باز هم شوراي امنيت سكوت كرد. وي در پايان تاكيد كرد: شجاعت به معني تندروي نيست و همه ما قرار است فداي نظام و انقلاب شويم، نه اينكه كشور و انقلاب را فداي منافع خود كنيم.
ايران پاسخ درخوري به ترامپ خواهد داد
محمدجواد ظريف همچنين در حاشيه مراسم در جمع خبرنگاران با اشاره به سنگ‌اندازي‌هاي اخير امريكا گفت: جمهوري اسلامي ايران سياست خود در منطقه را مستقل از لفاظي‌هاي ديگران دنبال مي‌كند. وي در پاسخ به سوالي مبني بر اينكه به نظر مي‌رسد درچند روز آينده رييس‌جمهور امريكا سياست راهبردي خود در مورد ايران و برجام را اعلام مي‌كند، نظر و موضع ايران در اين ارتباط چيست؟ تصريح كرد: جمهوري اسلامي ايران سياست خود در منطقه را مستقل از لفاظي‌هاي ديگران دنبال مي‌كند و البته در موقع مناسب بعد از اينكه آقاي ترامپ مطالب خود را مطرح كردند كه تقريبا مشخص است چه چيزي خواهد بود، جمهوري اسلامي ايران پاسخي درخور به آن خواهد داد. اين ديپلمات عاليرتبه كشورمان خاطرنشان كرد: واقعيت اين است كه منطقه ما مدت‌هاست كه از سياست‌هاي غلط ايالات متحده رنج مي‌برد و استوانه ثبات و مقابله با تروريست و تكفير ايران است و ايران سياست خود را در اين چارچوب ادامه مي‌دهد و براي بقيه كشورهاي دنيا نيز به مرور واقعيت‌هاي منطقه در حال روشن شدن است. وزيرامورخارجه ادامه داد: آقاي ترامپ و دوستان‌شان كه به دنبال فروش تسليحات بيشتر به منطقه هستند در همين چارچوب برخي سياست‌ها را دنبال كرده‌اند كه اين موضوع جز ضرر و زيان براي خودشان، ايالات متحده امريكا و منطقه چيزي به همراه نداشته است.
برخي نمي‌خواهند خدمات هاشمي به كشور ديده شود
بخش دوم مراسم چهره‌هايي چون غلامعلي رجايي، مشاور ارشد هاشمي و حسين علايي، از فرماندهان اسبق سپاه از خاطرات خود با هاشمي در ايام جنگ گفتند. غلامعلي رجايي به موضوع پايان جنگ به همت هاشمي اشاره و تاكيد كرد كه آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني مي‌گفت كه من با جلوگيري از جنگ، جلو كشته شدن ايراني‌ها را گرفتم و من گفتم حتي جلوي كشته شدن عراقي‌ها را؛ گفتند بله؛ عراقي‌ها بيشتر از ما كشته مي‌دادند. وي با بيان اينكه گفتم شما حتي دوست نداريد دشمن‌تان كشته شوند كه ايشان گفت من از كشته شدن انسان‌ها بيزارم، اظهار داشت: آيت‌الله هاشمي به كشور خدمت كرد اما بعضي‌ها نمي‌خواهند اين خدمات ديده شود. مشاور ارشد رييس فقيد مجمع تشخيص مصلحت نظام افزود: اختلاف مهم جنگ، اختلاف بين سپاه و ارتش بود كه تا سال ۶۷ نتوانست آن را حل كند. سه اختلاف بود؛ بين سپاه و ارتش، بين سپاه و نمايندگان امام و اختلاف بين سپاه و رييس‌جمهور وقت. بين شهيد صياد شيرازي و محسن رضايي اختلاف بود و حتي آقاي رضايي استعفا دادند اما آيت‌الله هاشمي جلوي اختلاف را گرفت.
هاشمي به امام گفت مي‌خواهم فرمانده صلح باشم
رجايي با بيان اينكه مي‌گويند قطعنامه جام زهر بود، تصريح كرد: سال‌هاي آخر نيرو نمي‌آمد. يادم هست در تهران گفتند از آزادي تا وليعصر نيرو مي‌آيد اما نشد. آيت‌الله هاشمي با شجاعت جنگ را تمام كرد؛ به امام گفت من را محاكمه كنيد قطعنامه را ميپذيرم، امام گفت نه خودم ميپذيرم. وي اضافه كرد: آخر جنگ قدرت عراق افزايش يافت و دو برابر شده بود. اگر جنگ را پايان نمي‌داديم معلوم نبود چه اتفاقي مي‌افتاد. امام فرمودند پايان جنگ با نظر همه بود اما خب برخي‌ها عقيده دارند و نمي‌شود. اين فعال سياسي اصلاح‌طلب ادامه داد: از آيت‌الله هاشمي پرسيدم اگر خدا را ملاقات كنيد و از شما پرسيده شود در اين ۳۸ ساله چه عرضه كرديد، چه پاسخي خواهيد داشت؟ ايشان گفتند: اول كار، قرآن و دوم، ختم جنگ. آيت‌الله هاشمي نقل مي‌كردند كه يك بار امام خميني به من گفتند ان‌شاءالله از فرماندهي جنگ سربلند بيرون مي‌آييد. من گفتم نمي‌خواهم فرمانده جنگ باشم؛ مي‌خواهم فرمانده صلح باشم.
هاشمي در هر جنگي به دنبال رسيدن
به صلح بود
حسين علايي، ديگر سخنران اين همايش گفت: اصل دفاع مقدس به عنوان جنگ براي آقاي هاشمي مطرح نبود و همواره در هر طرحي براي جنگ، به دنبال رسيدن به صلح بود. آقاي هاشمي وقتي به جنگ آمد در ذهنش اين بود كه چگونه بجنگيم تا جنگ پايان يابد. وي ادامه داد: ايشان از وقتي فرماندهي جنگ را به عهده گرفتند به دنبال راهي براي پايان دادن به آن بود و استراتژي ايشان در اين زمينه اين بود كه با داشتن دست بالا در برابر عراق، شرايط را براي صلح آماده كنند. اين فرمانده سابق سپاه با اشاره به عمليات فاو اظهار داشت: ما در فاو اقدام بسيار بزرگي كرديم كه فرمانده آن هم آقاي هاشمي بود و مساله اصلي در آن عمليات اين بود كه ما وقتي اروندرود را گرفتيم در واقع صورت مساله جنگ را پاك كرديم. وي ادامه داد: آيت‌الله هاشمي آينده را در ذهن خود مجسم مي‌كرد و به حق در جنگيدن به دنبال اين بود كه با خاتمه دادن به جنگ مي‌توان نظام بعث عراق و صدام حسين را سرنگون كرد. علايي با تاكيد بر اينكه هاشمي به دنبال تقويت قدرت دفاعي ايران بود، عنوان كرد: آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني مي‌كوشيد ضعف‌هاي ما را در اين زمينه برطرف كند و به نظرم آقاي هاشمي دنبال اين بود كه از نقاط ضعف‌هاي دشمن استفاده كند و ما را تقويت كند. وي خاطرنشان كرد: آيت‌الله هاشمي در دوران سفر خود به چين موشك‌هايي را دريافت كرد كه باعث بنيانگذاري صنعت موشكي ايران شد كه امروز به آن افتخار مي‌كنيم و به حق هم جاي افتخار دارد كه ثمره فكر آيت‌الله هاشمي بود. فاطمه هاشمي، فرزند ارشد آيت‌الله هاشمي هم آمد تا بگويد هاشمي همواره تاكيدش بر رسيدن به صلح بوده است. او همچنين از اين گفت كه پدر هميشه دغدغه ثبت رويدادهاي زمان جنگ را داشته و اينكه برخي از آنها را به سبب شرايط نتوانسته بازگو كند. فرزند آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني گفت: همانطور كه يكي از افراد اعلام كرد كه آقاي هاشمي در جنگ مسووليت جدي نداشت و فرمانده جنگ نبود، مي‌گويم كه بله؛ آقاي هاشمي فرمانده صلح بود و براي صلح به جبهه مي‌رفت، با امام صحبت مي‌كرد و با نظاميان جلسه مي‌گذاشت كه صلح را به مردم ايران باز گرداند. فاطمه هاشمي گفت: مي‌خواهم سخنم را با بيان جمله‌اي كه همواره از ايشان مي‌شنيدم آغاز كنم كه مي‌گفت جنگ هشت ساله ما مهم‌ترين رويداد تاريخي بود كه در دوران انقلاب اتفاق افتاد و ما وظيفه داريم كه واقعيت‌هاي جنگ را و اتفاقاتي كه منجر به صلح شد را به رشته تحرير درآوريم و هميشه ناراحت و نگران بودند كه اين واقعيات گفته نشده و نوشته نشده است. وي افزود: من يادم هست كه روزي از ايشان سوال كردم آيا همه مسائل درباره جنگ گفته شد، پاسخ دادند كه نه. ما نمي‌توانيم همه مسائل مربوط به جنگ را بيان كنيم اما تا جايي كه امكان داشت اين كار را انجام داديم. فرزند آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني تاكيد كرد: ايشان از همراهان و همرزمان خود مي‌خواستند كه همه اسناد و مدارك دوران جنگ را جمع‌آوري كنند و مركزي براي نگهداري آن وجود داشته باشد تا براي نسل آينده تجربه‌اي باشد كه ديگر تكرار نشود. فاطمه هاشمي با بيان اينكه شخصيت پدرم طوري بود كه از خشونت دوري مي‌كرد و به جنگ راضي نبود، گفت: اما ايشان در طول جنگ مسووليت‌هايي به عهده داشتند و مي‌گفتند كه من وقتي امام براي فرماندهي جنگ انتخابم كرد به ايشان گفتم من به صلح فكر مي‌كنم نه جنگ و امام هم به من لبخندي زدند كه نمي‌دانم منظورشان اين بود كه نمي‌تواني جنگ را تمام كني يا اينكه ايشان هم به پايان جنگ رضايت داشتند. فرزند آيت‌الله هاشمي ادامه داد: ايشان فردي بودند كه در تمام مدت جنگ از جنگ و خشونت بيزار بودند و دوست داشتند مردم در صلح زندگي كنند اما با اين حال وقتي جنگ آغاز شد، خانواده خودشان را در كنار مردم قرار دادند و مادرم نخستين كسي بود كه فعاليت حمايت از رزمندگان و مهاجرين جنگي كه به تهران مي‌آمدند را به عهده گرفت و برادرانم در حالي كه سن‌شان به حضور در جبهه نمي‌رسيد اما در آن حاضر شدند كه مهدي شيميايي شد و ياسر هم در عملياتي زخمي شد و پدرم از اينكه فرزندانش هم مانند بقيه مردم در جبهه حاضر بودند خوشحال بود و حتي وقتي تحصيلات محسن تمام شد و به كشور برگشت در قرارگاه موشكي كار خود را آغاز كرد. وي تاكيد كرد: آقاي هاشمي معتقد بود ما بايد همگي مان در كنار مردم باشيم و ايشان خانواده خود را هم از آن مستثنا نمي‌دانست. پس ما بايد به نسل آينده بگوييم كه چه كساني در برهه جنگ فعاليت مي‌كردند و چه نقشي داشتند و اين موضوعي است كه تمام دوستداران انقلاب اسلامي بايد به آن توجه كنند تا اجازه ندهند كه بارديگر براي كشور چنين اتفاقي رخ دهد.
برخي جناح‌ها در مورد نقش هاشمي
در توسعه صنايع موشكي جفا كردند
سخنران آخر فرزند ارشد آيت‌الله بود. محسن هاشمي كه حالا رييس شوراي شهر تهران هم شده است در اين مراسم گفت: برخي رسانه‌ها و جناح‌هاي سياسي در جريان منتسب شدن يك عبارت ساختگي به آيت‌الله هاشمي در شبكه‌هاي مجازي، بدون در نظر گرفتن نقش بي‌بديل و زحمات و همت والاي وي در ايجاد و توسعه صنايع موشكي در كشور در دوران دفاع مقدس و پس از آن، نسبت به ايشان بي‌انصافي و جفا كردند. محسن هاشمي افزود: در سال 65 و در شرايطي كه جنگ شهرها آغاز شده بود وكشور به‌شدت به موشك براي پاسخ دادن به حملات ارتش عراق نياز داشت، من دوره دكترا را شروع كرده بودم كه ايشان توصيه كردند كه با توجه به تخصصم به صنايع دفاعي كمك كنم و اين باعث شد تا ملاقات‌هاي بنده با ايشان عمدتا به پيگيري صنايع موشكي اختصاص پيدا كند. در خاطرات روزنوشت ايشان كه تا در اين دوره يعني از سال 1365 تا 1370 در دسترس است، مشاهده مي‌كنيد كه تقريبا اكثر مواردي كه ايشان به ملاقات بنده اشاره كرده‌اند، موضوع صنايع موشكي بوده است و شرايط به گونه‌اي بود كه به دليل اهميتي كه آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني براي صنايع موشكي و دفاعي قايل بود و به دليل مشغله زياد ايشان در دوران جنگ و رياست‌جمهوري كه دسترسي به ايشان را براي مديران صنايع دفاعي سخت مي‌كرد، ايشان اين وظيفه را نيز به من محول كرده بودند كه موضوعات صنايع دفاعي را به صورت ويژه دنبال كنم و هرگاه لازم بود ايشان را در جريان مسائل قرار دهم. رييس شوراي شهر تهران گفت: ايشان از ابتداي مسووليت خود در سطوح ارشد نظام يعني رياست مجلس شوراي اسلامي توجه ويژه‌اي به صنايع دفاعي داشتند كه در خاطرات روزنوشت هم آثار اين حساسيت كاملا ديده مي‌شود. مسوولان مختلف صنايع دفاعي و انرژي اتمي طبيعتا گزارش‌هايي به ايشان و ساير مسوولان ارشد نظام از وضعيت و مشكلات اين صنايع مي‌دادند اما پيگيري‌هاي ايشان متفاوت با ساير مسوولان بود و تا انتها و رسيدن به نتيجه معمولا موارد را پيگيري مي‌كردند اما نكته‌اي را كه مي‌خواهم امروز به صورت ويژه به آن اشاره كنم، نوع نگاه آيت‌الله هاشمي به صنايع دفاعي و موشكي است. هاشمي تصريح كرد: اصولا در بسياري از كشورها به خصوص در كشورهاي استبدادي، تجهيزات نظامي، به خصوص موشكي به نوعي يك اسلحه براي ايجاد رعب و قدرت است كه توسط ديكتاتورهايي نظير صدام‌حسين براي كشور گشايي نيز به كار مي‌رود. از اين رو به نوعي تجهيزات نظامي هدف و حتي بالاترين ابزار حاكميت محسوب مي‌شود. وي يادآور شد: اما نگاه آيت‌الله هاشمي به صنايع دفاعي اين‌گونه نبود؛ در نگاه ايشان هدف اصلي حكومت ايجاد توسعه بود كه به تامين رفاه عمومي، شكوفايي در اقتصاد و فرهنگ و حفظ منافع ملي منجر شود، از اين رو صنايع دفاعي براي ايشان وسيله‌اي بود كه بتواند امنيت كشور را در برابر تهديدات تامين كند و حتي پلي براي انتقال تكنولوژي جهت توسعه صنعتي كشور. رييس شوراي شهر تهران ادامه داد: بنابراين شاهد هستيم در مقطعي كه حملات موشكي عراق به شهرهاي ايران آغاز مي‌شود و كشور نياز به موشك بالستيك براي دفاع از خود و پاسخ دارد، از طريق ليبي و سوريه تامين موشك‌هاي اسكاد به صورت محدود آغاز مي‌شود و همزمان فرآيند توليد موشك در كشور از طريق مهندسي معكوس با پيگيري آيت‌الله هاشمي آغاز مي‌شود. وي تاكيد كرد: براي افزايش توان صنايع دفاعي و كاهش ريسك، همزمان در سه حوزه تلاش براي توليد موشك آغاز مي‌شود، در صنايع دفاعي شهيد همت كه وابسته به سپاه پاسداران است، در وزارت جهاد سازندگي و وزارت صنايع. در خاطرات ايشان در اين مقطع، پيگيري اين سه خط موازي و تاكيد ايشان بر توسعه صنايع دفاعي و موشكي كاملا مشهود است.