وزير ارشاد: كمتر از 10 فيلم از اكران محروم شده‌اند
شكستن طلسم توقيفي‌ها با «خانه دختر»
الهام نداف
همزماني آغاز اكران فيلم «خانه دختر» با صحبت‌هاي سيدعباس صالحي، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي درباره تعداد فيلم‌هاي توقيفي در چهار سال اخير را مي‌توان به فال نيك گرفت. آخرين تجربه كارگرداني شهرام شاه‌حسيني در سينما، نخستين‌بار سال 93 در جشنواره فيلم فجر روي پرده رفت اما در ادامه دچار برداشت‌هاي غيرمتعارف و به مدت سه سال در سازمان سينمايي بايگاني شد. همان روزها كارگردان و فيلمنامه‌نويس درصدد رفع سوء‌تفاهم‌ها برآمدند: «حتما شنيده‌ايد كه مي‌گويند به تعداد مخاطبان فهم‌هاي متفاوت وجود دارد.» علاوه بر پرويز شهبازي نويسنده فيلمنامه «خانه دختر» شاه‌حسيني هم موضوع فيلم را حرف زدن از بطن جامعه‌‌اي توصيف كرد كه در آن فاجعه پشت سر هم رخ مي‌دهد.
با همه اينها وزارت ارشاد دولت يازدهم با سكان‌داري علي جنتي پروانه نمايش «خانه دختر» را ناديده گرفت و اكران آن را تا اعمال اصلاحات به تعويق انداخت: اصلاحات انجام نشده بود؛ به همين خاطر ما به عقيده گذشته خود پابرجا هستيم و نمي‌توانيم به راحتي اجازه اكران اين فيلم را بدهيم.»
حالا با گذشت سه سال از اين صحبت‌ها، «خانه دختر» در گروه آزاد و با در اختيار داشتن 20 سالن سينما روي پرده مي‌رود. مرتضي شايسته، پخش‌كننده اين فيلم ضمن اعلام خبر اكران «خانه دختر» عنوان كرده اصلاحات روي فيلم انجام شده اما تغيير چنداني اتفاق نيفتاده است. اين همان برون‌رفت از بحراني است كه فيلم‌هايي چون «خانه دختر»، «عصباني نيستم»، «خانه‌پدري» و «آشغال‌هاي دوست‌داشتني» گرفتار آن بودند و حالا با تعامل كميته بازبيني فيلم‌هاي توقيفي با سينماگران در نوبت اكران به سر مي‌برند. اين كميته در دوران وزارت سيدرضا صالحي‌اميري در دولت يازدهم تشكيل شد. حالا وزير ارشاد دولت دوازدهم همان سياست‌ها را دنبال مي‌كند: «نسبت فيلم‌هاي اكران‌شده به فيلم‌هايي كه امكان نمايش عمومي نداشتند، بسيار زياد است اما در عين حال بايد اين رقم را هم به حداقل يا به صفر رساند.» صالحي معتقد است در چهار سال گذشته 400 فيلم پروانه نمايش گرفتند و كمتر از 10 فيلم امكان نمايش پيدا نكردند: «طبيعي است كه در كنار عمده توليدات سينمايي كه از پروانه نمايش برخوردارند تعداد محدودي از آثار از داشتن پروانه نمايش محروم شوند.»
آماري كه وزير ارشاد درباره آثار توقيفي در چهار سال گذشته ارايه كرده، آمار درستي است اما چرايي توقيف فيلم‌هايي كه در دولت يازدهم مجوزهاي لازم را براي ساخت گرفتند، يكي از بزرگ‌ترين سوالات بي‌جواب است. «رستاخيز» احمدرضا درويش، «عصباني نيستم» رضا درميشيان، «ارادتمند، نازنين، بهاره، تينا» و «وقت داريم حالا» عبدالرضا كاهاني و «كاناپه» كيانوش عياري از جمله فيلم‌هايي هستند كه در چهار سال اول رياست‌جمهوري حسن روحاني ساخته شدند. در اين ميان «خانه پدري» عياري هم در طول چهار سال اخير، مجوز لازم براي اكران را از شوراي پروانه نمايش دريافت كرد اما نتوانست روي پرده سينماها دوام بياورد. صالحي اما در تازه‌ترين صحبت‌هايش يكي از مهم‌ترين دلايل موجوديت «توقيف» در سينما را كارگردانان و تهيه‌كنندگاني مي‌داند كه به تعهدات خود درباره فيلمنامه‌ها پايبند نمي‌مانند: «بايد سه حوزه فيلمنامه، پروانه ساخت و پروانه نمايش را به يكديگر نزديك كنيم و رابطه تعاملي بين اين حوزه‌ها برقرار كنيم تا آثار سينمايي ساخته شده داراي بلاتكليفي نباشند.»
اين اظهارات صالحي مي‌تواند راهكار مناسبي براي ادامه فعاليت سينماگران در چهار سال پيش‌رو باشد اما گرهي از فيلم‌هاي توقيفي‌اي چون «رستاخيز» و «كاناپه» باز نخواهد كرد؛ فيلم‌هايي كه تنها ارشاد درباره اكران آنها تصميم‌گيرنده نيست. به نظر مي‌رسد وزارت ارشاد بايد در مورد اين آثار چاره ديگري بينديشد.