كودكان كار بازيچه چالش‌هاي كاغذي

گروه اجتماعي| سه روز نگذشته بود از اعلام رسمي معاون امور اجتماعي سازمان بهزيستي كشور كه گفته بود «كودكان زباله‌گرد تا 6 ماه آينده از چرخه زباله‌گردي خارج خواهند شد» اما روز گذشته يك مسوول ديگر در اين سازمان، اعلام كرد كه «حذف كار كودك قابل تحقق نيست.»
موضوع كودكان كار و خيابان، از اواخر مرداد امسال به خبر اول رسانه‌ها تبديل شد. وقتي چند روز پس از آغاز اجراي مصوبه جمع‌آوري فوريت‌هاي خدمات اجتماعي تهران كه متكديان و كودكان كار را شامل مي‌شد، شبكه‌هاي مجازي اخباري درباره نحوه ساماندهي كودكان كار و خيابان منتشر كردند و روند جديد ساماندهي اين كودكان را با بازداشت و دستگيري مشابهت دادند. به دنبال انتشار اين اخبار، مسوولان سازمان بهزيستي كشور كه طبق آيين نامه ساماندهي كودكان كار و خيابان – مصوب 1384 - بخشي از وظايف مربوط به ساماندهي كودكان كار و خيابان را بر عهده دارند، اعلام كردند كه «ساماندهي» به شيوه صحيح، مي‌تواند از ايجاد آسيب‌هاي جديد و بيشتر، براي اين كودكان كه شبانه‌روز خود را در خيابان‌ها و در مواجهه با مخوف‌ترين آسيب‌هاي روحي و جسمي سپري مي‌كنند، جلوگيري كند. در حالي كه فرماندار تهران، از اجراي نحوه جمع‌آوري كودكان كار دفاع مي‌كرد، فعالان حقوق كودك و كارشناسان اجتماعي با صدور بيانيه‌هاي متعدد خواستار توقف جمع‌آوري كودكان كار شدند و در نهايت، هفته گذشته روزبه كردوني؛ مديركل دفتر امور آسيب‌هاي اجتماعي وزارت رفاه از خروج كودكان كار و خيابان از شمول اين مصوبه خبر داد. روز چهارشنبه هم حبيب‌الله مسعودي فريد؛ معاون امور اجتماعي سازمان بهزيستي كشور در گفت‌وگو با ايلنا، كودكان زباله گرد را به طور خاص مورد اشاره قرار داد و گفت كه «بايد طي ۶ ماه آينده اين كودكان را از زباله‌گردي جدا كنيم و آنها را به سمت كارهايي سوق دهيم كه آسيبي به آنها نرسد.» اما ايلنا، ديروز خبر داد كه فريبا درخشان‌نيا؛ مديركل دفتر امور آسيب‌ديدگان سازمان، مسوول ديگري در سازمان بهزيستي، حذف كار كودك را غيرقابل تحقق دانسته و گفته است: «حذف كار كودك مطلوب و ايده‌آلي است كه كاملا قابل‌تحقق نيست؛ بنابراين در حال حاضر بحث كاهش ساعات كار كودك را مدنظر داريم؛ يعني بهزيستي بحث كاهش ساعات كار كودكان را دنبال مي‌كند تا كودكان بتوانند ساعتي را به تحصيل مشغول باشند و فرآيند تكوين شخصيت و مراحل رشد خود را مناسب‌تر طي كنند.»درخشان نيا به اعتراضات خانواده اين كودكان نسبت به طرح‌هاي ساماندهي هم اشاره كرده و در توضيح علت اعتراضات گفته بود: «وقتي سازمان بهزيستي اين كودكان را جذب مي‌كند آنها از درآمد روزانه و تامين مسائل مالي خانواده عقب مي‌مانند و خانواده به بهزيستي فشار مي‌آورد تا هرچه سريع‌تر اين كودكان به خانه بازگردند. از طرفي، آزادي كودكان در اين مراكز محدود مي‌شود چرا كه آنها تجربه‌هايي كسب مي‌كنند كه كودكان معمولي آن را تجربه نمي‌كنند. بر همين اساس وقتي آزادي‌هاي آنها محدود مي‌شود براي آنها آزاردهنده است.»درخشان نيا، بيشترين آسيب را متوجه كودكان زباله‌گرد دانسته بود و درباره نتيجه مذاكرات سازمان بهزيستي با مسوولان شهرداري تهران براي ممانعت از كار اين گروه از كودكان گفته بود: «درخصوص كودكان زباله‌گرد با سازمان رفاه و خدمات اجتماعي شهرداري چندين جلسه برگزار شده، قول مساعد براي ساماندهي داده‌اند، اما هنوز مكاتبه‌اي ملاحظه نكرده‌ايم كه پيمانكاران شهرداري از جذب كودكان براي اين مشاغل خودداري كنند. البته شهرداري قبول نمي‌كند و نمي‌پذيرد كه پيمانكار شهرداري، كودكان را به كار گرفته و قرار شد مستندات انجمن‌هاي غيردولتي را به شهرداري ارايه دهيم. اميدواريم به يك خروجي عملياتي برسيم.»درخشان‌نيا اين انتقاد را هم از وزارت بهداشت به عنوان نهاد متولي حفظ سلامت آحاد جامعه داشت كه كودكان كار و خيابان، از سوي مراكز درماني وزارت بهداشت پذيرش نمي‌شوند. انتقاد اين مقام مسوول در حالي است كه تابستان 1393، وزير بهداشت با حضور در «خانه درمان» جمعيت امام علي(ع) از آمادگي دولت براي كمك به اين كودكان و اختصاص مركز درماني، ارايه تجهيزات مورد نياز و خدمات درماني خبر داد و ضمن ابراز تاسف از مشكلات عديده در زندگي اين كودكان كه سوءتغذيه و اعتياد و بيماري‌هاي عفوني را براي آنها سبب شده، وعده به اختصاص تعدادي از مراكز بهداشتي در چند استان براي درمان و پذيرش اين كودكان داد اما درخشان‌نيا، مي‌گفت كه درمان اين كودكان بلاتكليف است زيرا مسوولان وزارت بهداشت پاي ميز مذاكره نيامده‌اند و افزود: «مطابق آيين‌نامه ساماندهي كودكان كار و خيابان 11 دستگاه بايد در كنار سازمان بهزيستي براي بحث ساماندهي همكاري كنند، اما متاسفانه اغلب اين دستگاه‌ها از جمله وزارت بهداشت طبق آيين‌نامه با بهزيستي همكاري لازم را نداشته‌اند. اين آيين‌نامه در جلسه هيات وزيران مصوب شده و از اسناد بالادستي محسوب مي‌شود و در حكم قانون است؛ اما متاسفانه معضل عدم همكاري دستگاه‌ها از جمله وزارت بهداشت را داشته‌ايم. آخرين نامه‌اي را كه به وزارت بهداشت ارسال كرديم در همين سال 96 بود كه درخواست كرديم تكاليف اين وزارتخانه، به خصوص در بحث درمان مورد توجه قرار گيرد و كودكان مشمول آيين‌نامه فوق بايد مورد درمان و در چرخه حمايتي قرار گيرند، اما متاسفانه هيچ حمايتي از اين كودكان صورت نگرفته و وزارت بهداشت هنوز هم پاي ميز مذاكره نيامده است.» به نظر مي‌رسد تنها راه‌حل چالش چندماهه مسوولان در مورد نحوه برخورد با كودكان كار و خيابان، تصويب لايحه حمايت از كودكان است. روز گذشته هم محمد نفريه؛ مديركل دفتر امور كودكان و نوجوانان سازمان بهزيستي كشور از اين راه‌حل براي پايان دادن به اين چالش‌هاي بي‌نتيجه و به سرانجام رسيدن راهي براي ساماندهي شرايط زندگي و معيشت كودكان كار و خانواده ايشان گفت؛ لايحه‌اي كه بنا بر وعده نمايندگان مجلس، تا يك ماه آينده به صحن مي‌رود تا به 7 سال چشم‌انتظاري فعالان و متوليان حقوق كودك پايان دهد.