آسيب‌ديدگان اجتماعي و رويكرد عايله‌محوري
روزبه كردوني
مديركل دفتر امور آسيب‌هاي اجتماعي وزارت رفاه
در گفتمان و ادبيات سياستي در مواجهه با آسيب‌ديدگان اجتماعي سه رويكرد در كشورهاي متعدد، در زمان‌هاي مختلف تجربه شده است. اين سه رويكرد عبارتند از رويكرد تهديدمحور، رويكرد قرباني‌محور و رويكرد شهروندمحور. در رويكرد تهديدمحور، افراد آسيب‌ديده به مثابه تهديد يا تهديدهاي بالقوه‌اي در مقابله نظم عمومي محسوب مي‌شوند و لذ اين افراد از ساير افراد جامعه متفاوت تلقي مي‌شوند. در اين رويكرد، واكنشي سركوبگرانه نسبت به اين افراد توصيه مي‌شود. در رويكرد قرباني‌محور، به فرد آسيب‌ديده همچون فرد قرباني نگريسته مي‌شود و نقش كمبودها و موقعيت‌هاي چالش‌برانگيزي كه اين افراد با آنها مواجه بوده‌اند، برجسته مي‌شود، شرايطي كه در آن حقوق اساسي اين افراد چون غذا، پناهگاه، آموزش و سلامت مورد تعدي و تجاوز قرار گرفته است. اما در رويكرد شهروند محور، افراد آسيب‌ديده، شهرونداني در نظر گرفته مي‌شوند كه حقوق شهروندي آنها ناديده انگاشته شده است. شهرونداني كه مورد تبعيض قرار گرفته‌اند و دسترسي آنها به حقوق شهروندي ناديده گرفته شده است. در اين ميان، آنچه در نظام جمهوري اسلامي ايران منطبق با گفتمان رهبري معظم انقلاب در مواجهه با آسيب‌هاي اجتماعي ايران مدنظر است، رويكرد عائله‌محوري است. مقام معظم رهبري در حوزه رفع آسيب‌هاي اجتماعي، متذكر شده‌اند، ما بايد مردم را عايله خود بدانيم. ايشان خطاب در اين حوزه به مسوولان اجتماعي فرموده‌اند: «ما بايستي به آسيب‌هاي اجتماعي در سطح كشور طوري نگاه كنيم كه اگر اين آسيب در داخل خانواده خود ما بود، آن طور نگاه مي‌كرديم.»آنچه رهبري معظم انقلاب به عنوان رويكرد عايله‌محوري بيان كرده است، نگاهي مترقي و پيشرو در مواجهه با آسيب‌ديدگان اجتماعي است. نكته آخر اينكه دستگاه‌هاي اجرايي كه در حوزه آسيبب‌هاي اجتماعي كار مي‌كنند بايد سياست‌ها، پروژه‌ها و برنامه‌هاي اجرايي خود را منطبق با رويكرد رهبري نظام كه رويكرد عايله‌محوري است تطبيق دهند.خبرآنلاين